تعداد و اهمیت آنتی بیوتیک ها به حدی است که طبقه بندی های متعددی را ایجاب می نماید طبقه بندی آنتی بیوتیک برحسب منشا ء تولید ، طبقه بندی آنتی بیوتیک ها بر حسب پایگاه فعالیت ، تقسیم بندی بر اساس دامنه فعالیت
طبقه بندی آنتی بیوتیک ها بر حسب ساختمان شیمیایی
1- طبقه بندی آنتی بیوتیک برحسب منشا ء تولید:
بر حسب مبداء ممکن است سنتز آن شیمیک یا میکروارگانیسم باشد. از حدود 2500 آنتی بیوتیک شناخته شده تقریباً 70% توسط میکروارگانیسم ها و از این تعداد 60 % توسط اکتینومیست ها ساخته می شود
2- طبقه بندی آنتی بیوتیک ها بر حسب پایگاه فعالیت :
در برخی از طبقه بندی ها ، آنتی بیوتیک را برحسب پایگاه اثر (جدار ، غشاء ، اسیدهای نوکلئیک ، پروتئین ها و غیره ، تقسیم بندی می کنند.
3- تقسیم بندی بر اساس دامنه فعالیت :
برخی از آنتی بیوتیک ها فقط بر روی گروه خاصی از میکروارگانیسمها موثرند:
الف- برخی فقط بر روی باکتریهای گرم منفی موثر می باشند.
ب- برخی فقط بر روی باکتریهای گرم مثبت موثرند.
ج- برخی از آنتی بیوتیک ها ضد قارچ ، ضد تومور و یا ضد پروتوزوئر هستند.
د- برخی از آنتی بیوتیک ها دامنه فعالیت وسیعی دارند
4- طبقه بندی آنتی بیوتیک ها بر حسب ساختمان شیمیایی :
این طبقه بندی بیش از همه متداول است و بر پایه ساختمان شیمیایی آنتی بیوتیک ها قرار دارد. بنابراین همانطوریکه ملاحظه می شود داشتن یک طبقه بندی کامل برای آنتی بیوتیک ها مشکل بنظر می رسد ، ولی بطور کلی می توان آنتی بیوتیک ها را به دو دسته تقسیم کرد:
اول :آنتی بیوتیک هایی که از راه سنتز بدست می آیند.
دوم: آنتی بیوتیک های طبیعی که از راه میکروارگانیسم های زنده مانند باکتریها ، قارچ ها بدست می آیند.
اول :آنتی بیوتیک هایی که از راه سنتز بدست می آیند.
آنتی بیوتیک های سنتتیک عبارتند از :
1.سولفامیدها
2 .تیو-سمی کاربازون ها
- اسید پارا آمینوسالیسیلیک
4 .هیدرازید اسید ایزونیکوتینیک
5 .اسید نالیدیکسیک
نیتروفورانها
دوم- آنتی بیوتیک های طبیعی :
این نوع آنتی بیوتیک ها ممکن است از باکتریها ، قارچ ها و اکتینومیست ها بدست آید. به ترتیب به ذکر آنها می پردازیم .
.Aآنتی بیوتیک هایی که از باکتریها به دست می آیند:
مصرف این آنتی بیوتیک ها امروزه کم است و اولین آنتی بیوتیکی که بدست آمد پیوسیاناز Pyocyanase است و بقیه عبارتند از :
.1 تیروتریسین (Tyrothricine) : اولین مرتبه از باسیلوس برویس B.brevis بدست آمد.
.2 باسیتراسین (Bacitracine) : اولین مرتبه در سال 1945 از باسیلوس سوبتلیس بدست آمد.
.3 پلی ماکزین (Polymyxine) : اولین مرتبه از باسیلوس پلی مایکزا پیدا شد.
.4 سوبتیلین (Subtiline) : از باسیلوس سوبتیلیس جدا شد.
.5کلیستین یا کلی مایسین (Colistine) در سال 1950 از باسیلوس کلی ستینوس (B.Colistinus) بدست آمد.
.B آنتی بیوتیک هایی که از قارچ ها بدست می آیند:
بغیر از آنتی بیوتیک های کم اهمیت مانند اسید پنی سیلینیک (Acide Penicilinique) و اسید آسپروژیلیک کلاوی فورمین (Claviformine) ، فلاوی سیدین (Flavicidine) که اثرات باکتری کش آن کم ولی سمیت آن زیاد است . آنتی بیوتیک های دیگری در پزشکی مورد مصرف هستند که عبارتند از :
پنی سیلین برای اولین مرتبه توسط فلمینگ از پنی سیلیوم نوتاتم استخراج شد و سفالوسپورین که متعلق به خانواده بتالاکتامین (Beta Lactamine) می باشد و از قارچی بنام سفالوسپوریوم آکرومونیوم توسط آبراهام پیدا شد.
.C آنتی بیوتیک هایی که بوسیله اکتینومیست ها تولید می شود:
اکتینو میست ها میکروارگانیسم هایی هستند بی حرکت به دسته باکتریها تعلق دارند ، آنتی بیوتیک های مختلف را می توانند ترشح نمایند آنها را میتوان در آب ، خاک و گیاهان پیدا نمود.
در سال 1914 واکسمن برای اولین بار از اکتینومایسین آنتی بیوتیکوس ماده ای بنام اکتی نوماسین استخراج نمود. ولی چون سمیت زیادی داشت مورد استفاده قرار نگرفت . سال بعد از اکتینومیس لاراندولا ماده ای بنام استرپتوتریسین (Streptothricine) استخراج کردند. این ماده بر روی باکتریهای گرم مثبت و گرم منفی دارای اثر باکتریواستاتیک ولی بی نهایت سمی است و در درمان عفونت های موضعی از آن استفاده می شود.
امروزه تعداد زیادی آنتی بیوتیک ها را از اکتینومیس ها استخراج کرده اند که مهمترین آنها عبارتند از :
الف- اولیگو ساکاریدها :
به دو دسته زیر تقسیم می شوند:
1- استرپتومایسین : اولین مرتبه توسط واکسمن از استرپتومایسین گریزئوس در سال 1944 بدست آمد.
.2 آنتی بیوتیک های بازیک :
آنتی بیوتیک هایی هستند که در بعضی صفات با استرپتومایسین مشترک می باشند . مابین آنها آنتی بیوتیک های زیر را می توان نام برد:
- نئومایسین - وایو مایسین - فرامایسین - کانامایسین گارامایسین
ب- کلرامفنیکل ها
ج- تتراسیکلین ها
د- ماکرولیدها (اریترومایسین – اسپرامایسین – اولئاندومایسین )
مکانیسم اثر
مکانیسم عمل داروهای ضد میکروبی کاملاً شناخته نشده است ولی بطور کلی در 4 عنوان جای می گیرند :
.aجلوگیری از ساخت دیواره سلولی باکتری
.bاختلال در عملکرد غشاء سلول
.c مهار پروتئین سازی
.d آنتی بیوتیکهای مهار کننده سنتز اسید نوکلئیک
- جلوگیری از ساخت دیواره سلولی باکتری
باکتریها یک لایه خارجی سخت دارند که دیواره سلولی آنهاست و شکل میکرو ارگانیسم را تعیین می کند و از سلول باکتری که فشار اسموتیک بالایی دارد محافظت می نماید . فشار داخلی باکتریهای گرم مثبت ، سه تا پنج برابر بیشتر از باکتریهای گرم منفی است . آسیب به دیواره سلولی (توسط لیزوزیم ) یا مهار تولید آن ، به متلاشی شدن سلول می انجامد .
آنتی بیوتیکهایی که باعث مهار سنتز دیواره ی سلولی می شوند عبارتند از :
پنی سیلین ها شامل پنی سیلین G (بنزیل پنی سیلین ) ، پنی سیلین V ، آمپی سیلین ، نفسیلین ، تیکارسیلین ،کاربنی سیلین ، کلوکاسیلین – سفالوسپورین ها ، باسی تراسین ، وانکومایسین ، سیکلوسرین ، نووبیوسین، تیکوپلانین ، ریستوستین ، فوزومیوسین و فسفونوپپتیدها
پنی سیلین ها و سفالوسپورین ها در ساختمان خود دارای حلقه ای موسوم به بتالاکتام می باشند و لذا آنها را آنتی بیوتیکهای دسته بتالاکتام می نامند.
تمام پنی سیلینها دارای یک هسته مرکزی به نام « 6 آمینو پنی سیلانیک اسید» (6- Amino Penicillanic acid) هستند که خود شامل سه قسمت است : یک حلقه تیازولیدین (a) – یک حلقه بتا لاکتام (b) یک گروه آمینی آزاد (c) . از ترکیب گروه آمینی آزاد اسید پنیسیلانیک با گروه کربوکسیل آزاد رادیکالهای مختلف می توان تعداد بسیار زیاد و نامحدودی از ترکیبات پنی سیلین را سنتز کرد.
سفالوسپورین ها نیز ترکیبات بتالاکتام با هسته 7-آمینوسفالوسپورانیک اسید می باشند که با اتصال گروههای جانبی R مختلف مجموعه متنوعی دارو در حد انبوه تولید شده است.
شامل 8 صفحه فایل word قابل ویرایش
دانلود مقاله طبقه بندی آنتی بیوتیک ها
