چکیده
اطلاعات تهیه شده توسط سیستم حسابداری همواره مورد توجه استفاده کنندگان بوده و آنها را در اتخاذ تصمیماتشان کمک مینماید. اگر به اعداد و ارقام تهیه شده توسط سیستم مزبور با این دید بنگریم که آنها تا چه حد ارزشهای واقعی بازار را منعکس میکنند، میتوان ادعا نمود که صورتهای مالی با توجه به شرایط اقتصادی و ناکارایی بازارها در این زمینه با شکست مواجه شده و از عهده کار برنیامدهاند. با این وجود دیده میشود اهمیت ارائه آنها هر روز مورد توجه و تاکید صاحبنظران قرار میگیرد. لذا پیروان مکتب اطلاعات اقتصادی معتقدند حسابداری سیستم اندازهگیری ارزشهای بازار نیست بلکه سیستمی است که با اندازهگیریهای خود در پی انتقال اطلاعاتی در زمینه تاریخچه مالی واحد اقتصادی است و ارقام مندرج در صورتهای مالی به جهت اینکه ارزشهای واقعی را منعکس کنند ارائه نمیشوند؛ بلکه کدهایی هستند که در صورت رمزگشایی به استفادهکننده اطلاعاتی را منتقل میسازند، که دارای محتوای اطلاعاتی بوده و میتواند در تصمیمگیری به او کمک نماید. از سوی دیگر شانون (1948) در تئوری اطلاعات سه نوع کانال انتقال اطلاعات را معرفی میکند که هر کدام با توجه به نوع ساختارشان ارزشهای اطلاعاتی مختلفی از دادههای یکسان منتقل مینمایند. در پژوهش پیش رو ترازنامه به عنوان جزیی مهم از صورتهای مالی که منعکس کننده وضعیت مالی شرکت است به عنوان کانال انتقال اطلاعات در نظر گرفته شده و مدلی ارائه میشود تا محتوای اطلاعاتی آن با ساختارهای مختلف اندازهگیری و مورد بررسی قرار گرفته و مناسبترین شکل آن که محتوای اطلاعاتی بیشتری را منعکس میکند معرفی گردد. برای این منظور ترازنامه شرکت تراکتورسازی ایران طی سال های 83 تا 88 مورد بررسی قرار گرفت و ارزش اطلاعاتی آن با طبقه بندیهای مختلف اندازه گرفته شد. نتایج بدست آمده حاکی از آن است در صورتیکه در مورد برخی ارقام بزرگتر اطلاعات بیشتری ارائه شود محتوای اطلاعاتی ترازنامه افزایش خواهد یافت.
کلید واژه: تئوری اطلاعات، کانال انتقال اطلاعات، منبع اطلاعاتی، محتوای اطلاعاتی.
Exhibition a Model for Accounting Process Analytic with Using Information Theory Simulation
Case study: Iran Tractor Manufacturing Company
Abstract
Shanon (1948) introduced information theory. He applied three communication channels for information transmission. This theory was used in accounting by thiel (1969). By this application, accounting is a source of information that transferred financial information by financial statements for example balance sheet. In this meaning balance sheet is an information channel that could have variety formations. Each form of channel cans transfer dissimilar information content. In this research we apply three forms of Iran Tractor Manufacturing Company balance sheet and calculate their information value by using shanon entropy. Our result of research show if balance sheet presented by detail in some classes, the entropy and information content will increase in this form.
Keywords: Information Theory, Information Channel, Information Source, Information Content.
مقدمه
اهمیت صورتهای مالی به عنوان محصول نهایی سیستم حسابداری همواره مورد توجه و تاکید صاحبنظران بوده و تحقیقات بسیاری در مورد ساختار و چگونگی ارائه آنها انجام شده است. در بسیاری از پژوهشهای صورت گرفته با موضوع مزبور، اغلب شاهد بحثهای مرتبط با اندازهگیری بوده و بیشتر مطالعات انجام شده با این رویکرد صورت پذیرفته است که بتواند ارقام مندرج در صورتهای مالی را به واقعیت نزدیکتر سازد (دمسکی و دیگران، 2006). لیکن چنانچه به شرایط اقتصادی موجود و ناکارایی بازارها توجه گردد، مشاهده میشود که آنها از انجام این کار بازمانده و صورتهای مالی ارزشهای بازار را منتقل نمینمایند. در مقابل این رویکرد که به مکتب اندازهگیری[1] معروف است، مکتب اطلاعات اقتصادی[2] معتقد است، صورتهای مالی هدفی والاتر از نمایش ارزشهای واقعی را دنبال میکنند و آن نشان دادن تاریخچه مالی واحد اقتصادی است. در این راستا و با توجه به این نگرش، میتوان حسابداری را به عنوان منبع اطلاعاتی دانست که با کانالهای اطلاعاتیای همچون ترازنامه، صورت سود و زیان، صورت سود جامع و غیره در پی انتقال اطلاعاتی به استفاده کنندگان است، که در تصمیمگیری آنها نقش داشته و اگرچه قیمتهای بازار را منعکس نمیکند؛ اما مورد استفاده قرار میگیرد (لی و بدفورد، 1969؛ دمسکی و کریستنسن، 2003). در حقیقت صورتهای مالی رمزهایی را به گیرنده منتقل میکند که در صورت رمزگشایی، اطلاعات بدست آمده در امر تصمیمگیری مفید و موثر خواهد بود (والکر، 2009). در این دیدگاه میتوان برای بررسی منبع و کانالهای اطلاعاتی از نظریه اطلاعات بهره گرفت.
نظریه اطلاعات توسط کلود شانون (1948) مطرح شد؛ وی در این نظریه، نحوه مدل سازی مساله ارسال اطلاعات در کانالهای مخابراتی را به صورت پایهای بررسی کرده و روشی نوین برای مدلسازی ریاضی منبع اطلاعات، کانال ارسال اطلاعات و بازیابی آن ارائه داده است. در مقالهای که شانون با همین عنوان منتشر کرده، در نظامی ارتباطی که متشکل از فرستنده، رسانه، گیرنده و فرایندهای رمز گذاری و رمز گشایی است، چگونگی رمز گذاری پیام، وجود اختلال و یا پارازیت، ساختار و ظرفیت کانال را با تحلیل و توصیف آماری بیان داشته و از انتروپی برای اندازهگیری محتوای اطلاعاتی کانالهای ارتباطی استفاده کرده است. کاربرد این نظریه بعدها توسط هنری ثیل (1969) در حسابداری بکارگرفته شد. ثیل حسابداری را به عنوان منبع اطلاعات و صورتهای مالی را به عنوان کانال اطلاعات در نظر گرفته و با استفاده از انتروپی به محاسبه محتوای اطلاعاتی ترازنامه و صورت سود و زیان میپردازد. از سوی دیگر لی و بدفورد (1969) از انواع کانالهای معرفی شده در نظریه اطلاعات استفاده کرده و سعی نمودهاند با وارد کردن این مفاهیم در حسابداری، فرایند طبقهبندی و ثبت را در چارچوب کانالهای مختلف اطلاعاتی بررسی نمایند. با توجه به اهمیت ترازنامه به عنوان عنصر نمایشگر وضعیت مالی سازمان، در این پژوهش سعی میگردد تا با تلفیق رویکردهای بکارگرفته شده توسط ثیل، لی و بدفورد مدلی ارائه و ساختارهای مختلف ترازنامه به لحاظ انتقال میزان محتوای اطلاعاتی در چارچوب کانالهای اطلاعاتی مورد بحث و بررسی قرار گیرد.
دانلود مقاله ارائه مدلی جهت تحلیل فرایند حسابداری با استفاده از شبیه¬سازی تئوری اطلاعات مطالعه موردی: شرکت تراکتورسازی ایران
