تعریف ویروس ایدز
عامل ایجاد کننده ایدز ویروسی از خانواده رتروویروسها است و در نوع 1 و 2 دارد که نوع 1 آن شایع‌تر است و نوع 2 آن تنها در غرب آفریقا دیده می‌شود. بنابراین وقتی که از اچ‌آی‌وی صحبت می‌شود منظور نوع 1 آن است.
همان گونه که می‌دانید ویروسها در خارج از بدن زنده نیستند و تنها درون سلول زنده قادر به حیات و تکثر هستند.
اچ‌آی‌وی ویژه انسان است و درون نوع خاصی از گویچه‌های سفید بدن به نام سلولهای CD4+ که در ایمنی بدن نقش اساسی دارند، رشد و زندگی می‌کند. همه ویروسها دارای رشته‌های ژنتیکی DNA یا RNA هستند. ویروس ایدز جزو ویروسهای RNAدار است.
اچ‌آی‌وی از راه خون، غشاهای مخاطی بدن مانند غشاهای دستگاه تناسلی، چشم، دهان و دستگاه گوارش و جاهایی از پوست که زخمی شده است وارد بدن می‌شود (اچ‌آی‌وی نمی‌تواند از پوست سالم بگذرد). پس از چسبیدن به دیواره لنفوسیت، خودش را وارد سلول می‌کند، از روی RNA خود DNA می‌سازد و سپس این DNA را وارد هسته می‌کند. این DNA ممکن است سالها به صورت غیر فعال در هسته باقی بماند که در این دوره فرد. بی‌علامت است. هنگامی که DNA ویروس فعال شود سلول را وارد می‌کند تعداد بسیار زیادی ویروس بسازد. این کار تا زمانی ادامه پیدا می‌کند که سلول CD4+ پاره شود و ویروسها آزاد شوند. ویروسهای آزاد شده دوباره به دیگر سلولهای CD4+ می‌چسبند و آنها را آلوده و سرانجام نابود میکنند. این کار آن قدر ادامه پیدا می‌کند تا سلولهای CD4+ بدن به‌اندازه‌ای کم شوند که دستگاه ایمنی بدن دیگر حتی نتواند در برابر ضعیف ترین عوامل بیماریزا از بدن محافظت کند.
نکته‌ای که حتما باید بدان توجه داشت این است که اگر ویروس ایدز وارد بدن شود، همیشه در خون افراد آلوده باقی می‌ماند. وقتی که اج آی وی وارد بدن کسی شد، اصطلاحا به این فرد «اچ‌آی‌وی مثبت» می‌گویند که با ایدز فرق دارد. ایدز زمانی پدیدار می‌گردد که تعداد سلولهای CD4+ بسیار کم شود (برای مثال به کمتر از 200 عدد در هر میلی متر مکعب برسد) و فرد به عوارض بیماری مانند عفونتهای فرصت طلب و یا سرطانهای خاص ناشی از این بیماری مبتلا گردد که در اصطلاح می‌گویند فرد «علامت دار» شده است. بنابراین هر فرد دچار ایدز، اچ‌آی‌وی مثبت است، اما هر فرد اچ‌آی‌وی مثبتی ممکن است هنوز به مرحله بیماری ایدز نرسیده باشد.
تاریخچة ایدز
درباره این که ایدز از کجا سرچشمه گرفته و اولین بار چه زمانی انسان را گرفتار کرده، اطلاعات دقیق و قاطعی در دست نیست. طبق بهترین برآوردها این بیماری نخست در حدود سال 1930 میلادی (75 سال پیش) جایی در غرب آفریقا میان انسانها رواج پیدا کرده است. در میمونهای ساکن جنگلهای این منطقه ویروسی وجود دارد که با ویروس ایدز در انسان شباهتهای بسیاری دارد. بنابراین برخی معتقدند این ویروس ابتدا از میمونها به انسان منتقل شده و به سبب جهشی که پیدا کرده است توانسته چنین بیماری مهلکی را پدید آورد (مردم برخی از این قبایل آفریقایی گوشت وخون میمونها را می‌خورند و حتی خون میمون را به بدن خودشان تزریق میکنند). البته انتقال از حیوان به انسان در آفریقا تنها یک فرضیه است و درستی آن هنوز به اثبات نرسیده است. مدتی نیز گمان می‌رفت استفاده از بافتهای بدن میمونها برای تهیه برخی واکسنها در کشورهای آفریقایی باعث انتقال این ویروس به انسان شده است اما این فرضیه نیز چندی پیش رد شد.
در سال 1981 میلادی (1360 هجری شمسی) نوعی سرطان پوستی بسیار نادر به نام «سار کوم کاپوسی» در چندین مرد همجنس گرای آمریکایی گزارش شد. گزارشهای بعدی از بروز نوعی سینه پهلوی بسیار نادرتر در مردان همجنس‌گرا حکایت می‌کرد. از آنجا که دانشمندان تا آن زمان این نوع سرطان و این نوع سینه پهلو را تا این‌اندازه زیاد ندیده بودند، توجهشان جلب شد. آزمایشها نشان می‌دادند که دستگاه ایمنی بدن این افراد کاملأ از کار افتاده است. کسی نمی‌دانست این افراد را باید چطور درمان کند. از آنجا که تصور می‌شد این بیماری فقط مخصوص مردان همجنس گراست، نام آنرا «اختلال ایمنی مرتبط با همجنس گرایی» گذاشتند.
پس از مدتی چند مرد معتاد تزریقی مبتلا هم شناسایی شدند که همجنس‌گرا نبودند. پس از مدتی زنان، کودکان و افراد بیماری که به دلیلی به آنها خون تزریق شده بود نیز با نشانه‌های این بیماری شناسایی شدند. هر چند این بیماری در زنان همجنس گرا هم گزارش می‌شد، اما به نظر می‌رسید که بیماری منحصر به همجنس گرایان نیست و باید نام بیماری عوض شود. بنابراین دانشمندان نام آن را «ایدز» AIDS گذاشتند که در انگلیسی از حروف اول چهار کلمه درست شده و به معنای «بیماری نقص ایمنی اکتسابی» است. نقص ایمنی به این مسئله اشاره دارد که دستگاه ایمنی بدن در این بیماری خوب کار نمی‌کند و اکتسابی نیز به این معنی است که این بیماری ژنتیکی یا مادرزادی نیست و فرد آن را از دیگران می‌گیرد (کسب می‌کند).
به نظر می‌رسید این بیماری از طریق خون و ترشحات بدن منتقل می‌شود، بنابراین در مراکز انتقال خون از افراد مشکوک مانند مردان همجنس‌گرا و معتادان تزریقی خون گرفته نمی‌شد. اما هنوز آزمایشی وجود نداشت که از طریق آن بشود فهمید که فردی آلوده به این بیماری است یا نه. دو سال طول کشید تا دانشمندان در انستیتو پاستور پاریس توانستند ویروسی را کشف کنند که با این بیماری مرتبط بود. در سال 1984 (1363) آمریکایی‌ها هم ویروسی را در خون مبتلایان به ایدز پیدا کردند. البته دو سال دیگر هم گذشت تا این دانشمندان فهمیدند که هر دو یک ویروس را کشف کرده‌اند و اسم آنرا اچ‌آی‌وی HIV یا «ویروس نقص ایمنی انسانی» گذاشتند که متعلق به خانواده‌ای از ویروسها به نام رترویروسهاست.
در ابتدای کار عقیده‌های نادرستی در مورد ایدز وجود داشت. مثلآ پس 13 ساله مبتلا به ایدزی را از مدرسه اخراج کردند چون نمی‌دانستند که داشتن ارتباط معمولی با مبتلایان به ایدز، به شرط آنکه تماسی با خون و ترشحات بدن آنها پیدا نشود، هیچ خطری ندارد. وزیر بهداشت آن زمان آمریکا پیش‌بینی کرد ظرف 6 ماه برای این بیماری آزمایشی ابداع شود و ظرف دو سال هم برای آن واکسنی تهیه گردد. این در حالی است که امروزه پس از گذشت نزدیک به 20 سال از آن زمان و علی رغم تمامی تلاشهای شبانه روزی دانشمندان در سراسر جهان هنوز واکسن مؤثری برای ایدز پیدا نشده است.
ایدز همچنان به گسترش خود ادامه داد و در اروپا نیز همه گیر شد. عده ای معتقدند ایدز از آفریقا و عده ای دیگر برآنند که از آمریکا به اروپا منتقل شده است. سپس ایدز از اروپا به آسیا و از جمله کشور ما انتقال یافت. تا سال 1985، 51 کشور به ایدز آلوده شده بودند.
در سال 1987 نخستین داروی ضد ویروس ایدز به نام زیدوودین وارد بازار شد. اثر این دارو در ابتدا معجزه آسا بود و جلوی پیشرفت بیماری را می‌گرفت، اما ظرف یک سال بیماران نسبت به این دارو کاملآ مقاومت نشان می‌دادند. مشخص شد که زیدوودین علاج این بیماری نیست. تلاشهای زیادی صورت گرفت تا علیه ویروس در مراحل مختلف چرخه زندگی و تکثیرش داروهایی ساخته شود. در سال 1955 مشخص شد که درمان با دو نوع داروی مختلف تاثیر بیشتر درمان سه دارویی هم به اثبات رسید. با وارد شدن این درمانها به بازار، برای اولین بار تعداد مرگهای ناشی از ایدز در کشورهای غربی کاهش یافت.
با این حال این داروها نمی‌توانند بیماری را علاج کنند و تنها می‌توانند پیشرفت آنرا کند سازند تا فرد مبتلا کمی بیشتر عمر کند. همچنین این داروها علاوه بر گران بودن اثرات ناخواسته و عوارض جانبی زیادی هم دارند که مصرف آنها را برای همگان دشوار می‌سازد.
اکنون دانشمندان سراسر جهان در حال همچنان در حال ادامه تحقیقات خود برای تولید داروهای بهتر و واکسنهای مؤثر برای درمان ایدز هستند تا شاید بتوانند راه حلی برای این مسئله بغرنج بشری بیابند.
اهمیت آموزش بهداشت در پیشگیری از ایدز
ایدز در سالیان اخیر به یکی از مشکلات عمده سلامت در جهان تبدیل شده است. اما پرسشی که شاید بیاید این است که چرا از میان این همه بیماری، ایدز تا این‌اندازه مورد تاکید و توجه قرار دارد؟
در پاسخ به این پرسش باید گفت چهار نکته مهم درباره ایدز وجود دارد که آن را از دیگر بیماریهای عفونی متمایز می‌سازد. نخست اینکه ایدز یک بیماری مرگبار است و آسیبهای فراوانی به سلامت عمومی و اقتصاد ملی و جهانی وارد می‌آورد.
ثانیاً این بیماری هیچ گونه درمان قطعی ندارد و با درمانهای موجود تنها می‌توان مبتلایان را بیشتر زنده نگاه داشت. سوم این که ایدز با تضعیف سیستم ایمنی بدن انسان باعث گسترش دوباره برخی بیماریهای عفونی شده است. نکته پایانی این که ایدز به دلیل رفتارهای ناسالم و اصطلاحا «پر خطر» منتقل می‌شود و بنابراین با مواظبت و کنار گذاشتن این رفتارها می‌توان به آسانی از ابتلا به این بیماری پیشگیری کرد. بنابراین با بیماری شدید، پرهزینه و خطرناکی رو به رو هستیم که درمان قطعی هم ندارد، اما می‌توان با آگاهی و روشهایی ساده از آن پیشگیری کرد.
سه دشمن اصلی بشریت از دیرباز «بیماریها»، «ناآگاهی» و «فقر» بوده است. ارتباط بیماریها و ناآگاهی ارتباطی کاملا شناخته شده است. بیماری از راههای گوناگون مانند کاهش توان ذهنی، اختلال در تحصیل ایجاد و تشدید اضطراب و آشفتگیهای روانی میتواند سبب گسترش ناآگاهی بیسوادی گردد. از سوی دیگر ناآگاهی هم میتواند سبب بیمار شدن شود؛ مثلاَ اگر فرد مواردی چون اصول مراقبت از بدن، رعایت بهداشت و مراجعه به پزشک در هنگام بیماری را نداند، بیمار خواهد شد و یا بیماری تشدید خواهد شد. این چرخه ای فزاینده است، یعنی هر چه بیماری بیشتر شود ناآگاهی بیشتر خواهد شد و ناآگاهی بیشتر نیز سبب بیماری بیشتر می‌گردد. موثرترین روش برای درمان در هم شکستن این چرخه رویارویی با ناآگاهی از راه «آموزش» است. بنابراین آموزش همیشه بخش مهمی از اقدامات مربوط به مقابله با بیماریها به ویژه ایدز است که گاهی مورد غفلت قرار می‌گیرد.
در بیماری مانند ایدز که پس از ابتلا نمی‌توان برای مقابله با آن کار چندانی انجام داد. ارزش آموزش بیش از پیش نمایان می‌شود. اگر افراد بدانند که برخی رفتارها و بی احتیاطی‌های کوچک چه آسیبهای سنگین و جبران ناپذیری به آنها خواهد رساند، به احتمال بسیار از آن رفتارها دست خواهند کشید.
ارزیابی برنامه‌های آموزش سلامت در نقاط مختلف جهان نشان دهنده کارآمد بودن این برنامه‌ها و کاهش رشد شمار مبتلایان به ایدز بوده است. مثلا در کشورهای غربی می‌توان گفت که گسترش هول انگیز اولیه ایدز تا حد زیادی مهار شده است. یکی از عوامل بسیار مهم این موفقیت، آموزش گسترده و درست به عموم مردم بوده است.
نحوه بیماریزایی ایدز
برای اینکه بهتر با بیماری ایدز آشنا شویم بهتر است ابتدا مطالبی راجع به ویروسها و رتروویروسها بدانیم.
ویروسها
ویروسها به شکلهای مختلفی وجود دارند اما همه آنها دارای ساختمانی از قطعات پروتئینی هستند. در داخل ویروسها، دی ان ای (DNA) یا آرانای (RNA) وجود دارد که برای تکثیر ویروسها لازم می‌باشند.
رتروویروسها
اچ‌آی‌وی نوعی ویروس است که به گروه رترووبروس‌ها تعلق دارد. رتروویروسها یک سلول را آلوده کرده و ماده ژنتیکی خود را با دی ان ای سلول میزبان ترکیب نموده و باعث تغییراتی در دی ان ای سلول آلوده می‌کند. به محض اینکه رترویروسها، دی ان ای سلول میزبان را تغییر دادند، از آرانای سلول میزبان برای ایجاد نوعی کارخانه ویروس سازی در خود سلول استفاده میکنند.
اچ‌آی‌وی بطور عمده به دو نوع گلبول سفید خون حمله می‌کند که عبارتند از:
(1) ماکروفاژها
(2) سلولهای تی T (تی سل‌ها T cells) از سلولهای تی، یک نوع آن که اصطلاحاً به آن سلول ((تی کمک کننده)) (Tcell Helper ) یا سلول CD4+ گفته می‌شود، بخصوص حساس به اچ‌آی‌وی می‌باشد.
یک ویروس اچ‌آی‌وی در یک ماکروفاژ یا سلول تی میتواند سلول میزبانش را مجبور سازد که قبل از نابودی سلول، حدود 250 ویروس جدید بسازد. وقتی سلولهای تی تخریب شده و از تعداد آنها کاسته می‌شوند، توانایی بدن در مقابله با عفونتها از بین رفته و به عفونتهای فرصت طلب و سایر بیماریها این اجازه را می‌دهد که در بدن مستقر شده و ایجاد بیماری کنند.
عفونتهای فرصت طلب ممکن است دارای منشاء قارچی (مثل کاندید یازیس و هیستوپلاسموزیس) ویروسی (مثل سیتومگالوویروس و هرپس) انگلی (مثل پنومونی پیوموسیستیس کارینی و توکسوپلاسموزیس) یا باکتریایی (مثل سل و حصبه) باشند. اچ‌آی‌وی خودش مستقیماً سلول میزبانش را نمی‌کشد بلکه آن را ناتوان کرده و در نهایت سیستم ایمنی بدن را نابود می‌کند. وقتی چنین وضعیتی اتفاق می‌افتد، عفونتهای فرصت طلب و سایر بیماریها می‌توانند به راحتی به سیستم دفاعی بدن غلبه نمایند.
علائم ایدز و روشهای تشخیص آن
وقتی که فردی به اچ‌آی‌وی آلوده شود پس از دوره نهفتگی 2 تا 8 هفته‌ای دچار بیماری شبیه سرماخوردگی می‌شود که با تب گلودرد، سردرد، عرق کردن، بزرگ شدن غده‌های لنفی، درد ماهیچه‌ها و مفاصل و گاهی دانه‌ها و لکه‌های قرمز پوستی همراه است. این بیماری اولیه خود به خود بهبود پیدا می‌کند و در نتیجه فرد متوجه عفونت خود به اچ‌آی‌وی نمی‌شود. حتی گاهی ممکن است بدن فرد پس از آلوده شدن هیچ علامتی نشان ندهد. سپس طی دوره طولانی چند ساله ای که ممکن است تا 15 سال هم طول بکشد، فرد به ظاهر سالم و بدون علامت است اما ویروس آرام آرام با نابود کردن سلولهای CD4+ دستگاه ایمنی فرد را از کار می‌اندازد. در این مرحله بیماران مبتلا به اچ‌آی وی در مقابل آنچه به «عفونتهای فرصت طلب) معروف است آسیب پذیرند. عامل پیدایش این گونه عفونتها باکتریهای شایع، قارچها و انگلهایی هستند که بدن سالم قادر به مبارزه با آنهاست، اما اینها می‌توانند در کسانی مانند بیماران دچار ایدز که سیستم دفاعی بدنشان آسیب دیده است ایجاد بیماری کنند و حتی آنها را از پای درآورند. اینجاست که علامتهای بیماری پیدا می‌شوند. علایم و نشانه‌های بیماری در این مرحله عبارتند از: تب طولانی مدت، از دست دادن بیش از 10 درصد از وزن بدن در مدت یک ماه، اسهال طولانی مدت (بیش از یک ماه)، احساس خستگی شدید برای مدت طولانی، عرق شبانه فراوان، سرفه مداوم و طولانی مدت، دانه‌ها و لکه‌های پوستی خارش دار، برفک دهان گلو، زخمهای دهانی، تبخال، مشکلات عصبی و تورم غده‌های لنفی. البته این علامتها ممکن است در مبتلایان به بیماریهای دیگر نیز وجود داشته باشند و تنها به دلیل وجود آنها نمی‌توان فکر کرد که فرد مبتلا به ایدز است.
اما چطور می‌شود فهمید که فردی دچار ایدز شده است؟ این کار با آزمایش ساده خون امکان پذیر است. این آزمایش بسیار حساس است و نتیجه منفی آن تقریباً به صورت قطعی میتواند خیال فرد را راحت کند. اگر نتیجه این آزمایش مثبت باشد، خود آزمایشگاه دوباره آزمایش اختصاصی تری را هم انجام می‌دهد تا مطمئن شود که نتیجه درست است. البته این آزمایش خون عیبی هم دارد و آن هم این است که وجود پادتن ترشح شده به وسیله گویچه‌های سفید را بررسی می‌کند. ساخته شدن این پادتن ممکن است چند هفته تا چند ماه طول بکشد. بنابراین در چند هفته یا چند ماه اول ممکن است فرد آلوده به اچ‌آی‌وی باشد، اما آزمایش آن را نشان ندهد. البته برای تشخیص بیماری در این دوره زمانی هم آزمایشهای دیگری وجود دارند که وجود خود ویروس یا پادتن‌های آن را در خون بررسی میکنند، اما هزینه آنها خیلی زیاد است.
عوارض ایدز
هنگامی که فردی به مرحله پایانی ایدز برسد که در آن دستگاه ایمنی او بسیار ضعیف می‌شود و در نهایت به عفونتها و سرطانهایی دچار می‌شود که افراد عادی و سالم را به ندرت مبتلا میکنند. خود بیماری ایدز کشنده نیست، بلکه همین عوارض ایدز (یعنی سرطانها و عفونتهای فرصت طلب) است که بیمار را از پای در می‌آورد. برخی از این سرطانها و عفونتها عبارتند از:
1) برفک (کاندیدیاز) (شکل 10)، که عفونتی قارچی است و در صورت سالم بودن دستگاه ایمنی تنها در برخی نوزادان دیده می‌شود. برفک در مبتلایان به ایدز بسیار شدید است و گاهی علاوه بر دهان به مری، نای و ریه هم حمله می‌کند و در تمام این قسمتها ضایعات وخیمی ایجاد می‌نماید.
2) سینه پهلوی ناشی از نوعی عامل بیماریزا که به طور معمول در هوا وجود دارد اما نمی‌تواند افراد سالم را بیمار کند. این نوع سینه پهلو در مبتلایان به ایدز کشنده است.
3) اسهال ناشی از چند نوع تک یاخته میکوسکوپی که در انسانهای سالم نمی‌توانند عفونت جدی ایجاد کنند.
4) توکسوپلاسموز، انگلی است که از گربه‌های آلوده به انسان منتقل می‌شود ولی ابتلا به آن در انسانهای سالم (مگر در دوران جنینی) بیماری جدی ایجاد نمی‌کند. توکسوپلاسموز در مبتلایان به ایدز به مغز و چشم حمله می‌کند.
5) انواع باسیلهای غیر معمول شبیه باسیل سل، که در افراد سالم باعث بیماری جدی نمی‌شوند، اما در مبتلایان به ایدز می‌توانند مرگبار باشند.
6) انواعی از ویروسها که تنها افراد دچار ضعف ایمنی را مبتلا میکنند و می‌توانند سبب مرگ آنها شوند.
7) سارکوم کاپوسی، که نوعی سرطان نادرست پوست و مخاط است، اما در مبتلایان به ایدز به صورت شایعی دیده می‌شود.
8) لنفوم مغزی، نوعی سرطان مغز است این بیماری در افراد سالم نادر است، اما در بیماران ایدز شایع می‌باشد.
9) لنفوم بورکیت، که نوعی سرطان خون کشنده است.
10) سرطان گردن رحم، که در بیماران ایدز بیشتر دیده می‌شود.
عوارض روانی ایدز
بیماران مبتلا به ایدز به چند دلیل بیشتر از دیگران دچار مشکلات عصبی و روانی می‌شوند:
عفونتهای فرصت طلب مغزی، تومورهای مغزی، اختلالهای غدد درون ریز، ابتلای همزمان به اعتیاد، عوارض داروهای ضد ویروسی بر دستگاه عصبی و استرسهای روانی و اجتماعی.
این بیماران از افراد عادی به بیماریها و اختلالهای روانی زیر دچار می‌شوند: انواع ضایعات عملکردی مغز، زوال عقل، اختلالهای اضطرابی (مثل اضطراب، حمله‌های عصبی ناشی از ترس و هراس، ترس اجتماعی) افسردگی، شیدایی (Mania)، جنون (Schizophrenia)، بی خوابی و اعتیاد.
علت بروز مشکلات روانی در بیماران مبتلا به ایدز عبارت است از: عارضه‌های جسمی ایدز که بسیار دردناک و رنج آورند، ترس از مرگ، نامعلوم بودن آینده، دیدن مرگ دوستان و بستگانی که در دام ایدز گرفتار بوده‌اند، بدنام شدن در جامعه و دشواری در برقراری ارتباط با دیگران و ….
افسردگی شایع ترین مشکل روانی در مبتلایان به اچ‌آی‌وی و ایدز است که در 4 تا 40 در صد از این بیماران دیده می‌شود. همچنین با پیشرفت بیماری احتمال ابتلای بیماران به افسردگی شدید باز هم افزایش می‌یابد.
در برخی موارد این تصور نادرست وجود دارد که بیماران ایدزی ممکن است در فکر انتقام جویی از دیگر افراد اجتماع از طریق آلوده کردن ایشان باشند. اما چنین نیست و این بیماران نیز مانند دیگر بیماران نیاز به درمان و کمک دارند. با پرهیز از تهمت زدن به این بیماران و یاری رساندن به ایشان برای درمان وادامه زندگی، آنها نیز مانند دیگران به زندگی متعارف خواهند پرداخت.
انجام مشاوره که اقدامی حمایتی بر پایه علوم روانشناسی است، به دلایل زیر برای مبتلایان به ایدز ضرورت و فایده دارد:
1) سازگاری با بیماری، چون عفونت اچ‌آی‌وی پایدار و همیشگی است.
2) برخورد با مشکلات جسمی ناشی از بیماری
3) کاهش مشکلات روانی ناشی
4) وجود مشکلات اجتماعی در مبتلایان به ایدز
5) نیاز به اطلاع رسانی جهت رفتارهای پرمخاطره از طریق آموزش و تشویق به پیگیری درمان
مشاوره در ایدز برای 3 گروه مختلف انجام می‌شود:
1) مبتلایان به بیماری و خانواده‌های آنها
2) افرادی که جهت انجام آزمایش اچ‌آی‌وی معرفی شده‌اند.
3) معتادان تزریقی و خانواده‌های آنها
ارائه مشاوره در ایدز یکی از ارکان مراقبت از این بیماران به شمار می‌رود.
راههای انتقال اچ‌آی‌وی و ایدز
ایدز میتواند از این راه‌ها منتقل شود:
1)تماس با خون آلوده به اچ‌آی‌وی
• تزریق خون و فراورده‌های خونی آلوده
سرنگ آلوده و مشترک (یعنی دو یا چند نفر از یک سرنگ و سوزن برای تزریق استفاده کنند)
زخمی شدن هنگام مراقبتهای بهداشتی (بریدن غیر عمدی بدن خود با تیغ یا سوزنی که بوسیله شخصی آلوده به اچ‌آی‌وی استفاده شده است)
عملهای جراحی و دندانپزشکی غیر بهداشتی
خالکوبی (ممکن است سوزن خالکوبی قبلا برای فردی آلوده به اچ‌آی‌وی به کار رفته باشد)
استفاده از تیغ مشترک و آلوده ب اچ‌آی‌وی مثلا در آرایشگاهها
تماس غشاهای مخاطی و جاهایی از بدن که زخمی شده‌اند با خون یا ترشحات بدن فرد آلوده به اچ‌آی‌وی
2) تماس جنسی با فرد آلوده به اچ‌آی‌وی بدون استفاده از روشهای ایمن
4) انتقال از مادر به کودک
• در هنگام آبستن
• هنگام زایمان
• در زمان شیردهی
احتمال عفونتزایی هر یک از راههای معمول انتقال ایدز
راه انتقال احتمال عفونتزایی (درصد) سهم از کل موارد انتقال در جهان (درصد)
تماس جنسی 3-1 79
انتقال از مادر به جنین 40-20 11-5
تزریق خون و فرآورده‌های آن بیش از 90 5-3
سرنگ آلوده در معتادان تزریقی 60-10 12-5
زخمی شدن هنگام مراقبتهای بهداشتی 3 کمتر از 1
ایدز از این راه‌ها منتقل نمی‌شود:
1) تماسهای معمول اجتماعی مانند زندگی در یک خانه با فرد آلوده مسافرت با وسایل نقلیه و شلوغ، معاشرت معمول در جامعه، کار با افراد در یک محیط، همکلاس بودن با فرد مبتلا و نشستن کنار آنها، تماس با پوست، ترشحات اشکی و بزاق افراد مبتلا به شرطی که پوست شما زخمی نباشد، دست دادن، روبوسی کردن، همسفره شدن و استفاده از تلفن، کتاب، مجله یا دیگر وسایلی که فرد مبتلا قبلا به آنها دست زده است. اگر چه ویروس اچ‌آی‌وی در بزاق دهان شخص آلوده وجود دارد، اما میزان آن کمتر از آن است که بتواند بیماری را منتقل کند.
همچنین زمانی که مایعات حامل ویروس خشک شده باشد، خطر انتقال ویروس نزدیک به صفر خواهد بود.
2) استفاده از مکانهای مشترک مانند توالت، حمام، استخر شنا، آبخوری و دستشویی
3) قرار گرفتن در معرض عسطه و سرفه فرد مبتلا
4) گزش حشرات مانند پشه یا ساسی که فرد مبتلا را هم نیش زده باشد.
همان طور که در جدول 2 می‌بینید مؤثرترین راه انتقال (راهی که بیش از همه احتمال آلوده شدن در آن هست) تزریق خون و فراورده‌های خونی می‌باشد، اما شایع ترین راه انتقال بیماری ایدز در جهان تماس جنسی است.
نحوه پیشگیری از ایدز
در ایالات متحده آمریکا، فقط وقتی که تشخیص بیماری ایدز در یک فرد داده شد، باید عفونت به اچ‌آی‌وی به مرکز کنترل و پیشگیری بیماری (CDC) گزارش شود. بنابراین تعداد موارد ایدز گزارش شده فقط بنانگر در صد کمی از افرادی است که به عفونت اچ‌آی‌وی آلوده شده‌اند. بعضی از محققین تخمین زده‌اند که به ازاء هر یک بیمار مبتلا به ایدز که گزارش می‌شود، 50 تا 70 نفر دیگر نیز به اچ‌آی‌وی مبتلا هستند.
با پیشرفتهای زیادی که در درمان ایدز ایجاد شده است، به طول عمر بیماران مبتلا به ایدز افزوده شده و این بیماری نیز جزء بیماریهای مزمن محسوب می‌گردد. افراد مبتلا به عفونت اچ‌آی‌وی و ایدز اکنون عمر بیشتر میکنند اما این عفونت تا آخر همراه آنان می‌باشد.
متاسفانه ایدز در بین افراد فقیر شیوع بیشتری دارد. عدم دسترسی به مراقبتهای بهداشتی، خدمات اجتماعی و اطلاعاتی که برای پیشگیری از این بیماری باید آموخته شود، بعلاوه سایر عوامل باعث می‌گردند که افراد فقیر بیشتر مستعد ابتلا به این عفونت شوند. بسیاری از افراد فقیر در ایالات متحده آمریکا قادر به پرداخت سالی 000/10 تا 000/20 دلار برای خرید داروهای این بیماری نیستند.
گزارشهایی که اخیراً از مراکز کنترل و پیشگیری بیماری (CDC) آمریکا اعلام شده است بیانگر این نکته است که حدود پنجاه در صد موارد جدید این بیماری در سیاهپوستانی که فقط 13 درصد از کل جمعیت آمریکا را تشکیل می‌دهند دیده می‌شود.
اسپانیایی تبارهای آمریکا نیز با وجود اینکه 10 درصد از کل جمعیت آمریکا را تشکیل می‌دهند، حدود 20 درصد از موارد جدید ابتلاء به ایدز را شامل می‌شوند.
پیشگیری از ایدز
ساختن یک واکسن برای پیشگیری از ابتلاء به عفونت اچ‌آی‌وی، هدف اصلی درمبارزه با این بیماری می‌باشد. در صورت کشف واکسن، این واکسن میتواند بسیار مؤثرتر از درمانهای رایج برای این بیماری باشد. با اینحال واکسن نیز مشکلات خودش را خواهد داشت که عبارتند از:
• اچ‌آی‌وی به سرعت و به آسانی جهش پیدا می‌کند. بنابراین یک واکسن فقط از یک نوع خاص ویروس پیشگیری می‌کند و بر روی سایر انواع جهش یافته آن، اثری ندارد (همانند واکسنهایی که امروزه برای انفوآنزا ساخته شده است و فقط بر روی بعضی از انواع آن کاربرد دارد).
• یک واکسن میتواند باعث ایجاد انواع جدیدی از اچ‌آی‌وی شود که به درمانهای رایج، شدیداً مقاوم باشد.
• یک واکسن میتواند باعث ایجاد یک اطمینان کاذب در افراد شود که آنها دیگر به ایدز مبتلا نخواهند شد و در نتیجه دست به کارهای پر خطری در ابتلا به این بیماری بزنند.
پیشگیری اولیه
از آنجایی که هنوز هیچ واکسنی برای پیشگیری از ابتلاء به عفونت اچ‌آی‌وی کشف نشده و هیچ معالجه ای برای ایدز ایجاد نشده است، پیشگیری اولیه مطمئن ترین روش برای توقف انتقال ویروس می‌باشد. پیشگیری اولیه شامل تمام مواردی می‌باشد که برای ارتقاء بهداشت و پیشگیری از ابتلاء به عفونت اچ‌آی‌وی صورت می‌گیرد.
روشهای رایج پیشگیری اولیه عبارتند از:
• آموزش بهداشت عمومی
• ارتقاء فعالیتهای بهداشتی
• اطلاع رسانی درباره روشهای جلوگیری از بارداری
• در دسترس بودن وسایل حفاظتی مثل کاندوم
اقدامات خاصی که برای پیشگیری از عفونت اچ‌آی‌وی باید انجام شود عبارتند از:
• خودداری از فعالیت جنسی با افراد آلوده به اچ‌آی‌وی
• خودداری از فعالیتهای جنسی مضر مثل ارتباط جنسی از طریق مقعد (زیرا ممکن است باعث آسیب به بافتهای بدن شود)
• عدم استفاده از مواد مخدر تزریقی
• عدم استفاده از وسایل شخصی دیگران مثل مسواک، تیغ یا سایر وسایلی که ممکن است حاوی خون یا ترشحات بدن باشند.
• انجام آزمایش آنتی با دی اچ‌آی‌وی در هنگامی که قصد حامله شدن وجود دارد.
اکثر موارد انتقال اچ‌آی‌وی شغلی در حرفه پزشکی و بهداشتی رخ می‌دهد، بطوریکه در پرستاران، تکنسین‌های آزمایشگاهی و پزشکان این احتمال بیشتر وجود دارد. در اینجا چند روش پیشگیری اولیه برای پرستاران و سایر افرادی که به حرفه پزشکی مشغول هستند آورده شده است:
• همیشه احتیاط‌های استاندارد را بکار برید.
• دستها را بطور مرتب بشوئید.
• تمام وسایل تیز و برنده را با احتیاط بردارید.
• از محفظه‌های مقاومی که برای وسایل تیز یک بار مصرف ساخته شده‌اند استفاده نمایید.
• هیچگاه دوباره اقدام به گذاشتن درپوش سوزن نکنید.
• برای پیشگیری از انجام تنفس دهان به دهان در مواقع ضروری، همیشه وسایل تنفس مصنوعی را در دسترس داشته باشید.
یک بار مواجه شدن با خون آلود به اچ‌آی‌وی تقریباً یک در 300 احتمال منجر شدن به عفونت اچ‌آی‌وی را دارد که مقایسه با هپاتیت ب B که این میزان، یک در 3 می‌باشد، مقدار نسبتا ناچیزی است.
پیشگیری ثانویه
در پیشگیری ثانویه از ایدز، هدف ما شناسایی زود هنگام عفونت اچ‌آی‌وی و درمان زودتر آن می‌باشد. شناسایی بیماران در مراحل اولیه ابتلا به عفونت، ممکن است به کاهش شدت بیماری کمک نماید.
اقدامات رایجی که در مرحله پیشگیری ثانویه انجام می‌گردد شامل فعالیتهای بیماریابی و آموزش درباره شناسایی علایم بیماری می‌باشد.
ارزیابی بیماران مبتلا به ایدز
ارزیابی بیماران مبتلا به ایدز میتواند بسیار مشکل باشد، اولاً بخاطر اینکه تشخیص عفونت اچ‌آی‌وی در افراد ممکن است دشوار باشد زیرا ویروس دارای یک دوره طولانی کمون (نهفتگی) می‌باشد. آزمایشها ممکن است به مدت چندین ماه وجود ویروس در بدن را نشان ندهند. بعلاوه، علایم و نشانه‌های اولیه عفونت اچ‌آی‌وی اغلب با یک آنفلوآنزای ساده اشتباه گرفته می‌شوند.
دورة پنجره
در صورتی که آنتی بادی در مقابل عفونت اچ‌آی‌وی هنوز در بدن تشکیل نشده باشد، آزمایش اچ‌آی‌وی بی نتیجه خواهد بود. به مدت زمانی که عفونت اچ‌آی‌وی در بدن وجود دارد اما هنوز آنتی بادیهای آن ایجاد نشده‌اند، اصطلاحاً «دوره پنجره» (Window Period) گفته می‌شود و ممکن است چندین روز یا چندین ماه طول بکشد. این مدت در بیشتر موارد، کمتر از سه ماه طول می‌کشد اما در بعضی مواقع نیز میتواند مدت بیشتری باشد ولی معمولاً از شش ماه کمتر می‌باشد.
از ایجاد عفونت تا پیدایش بیماری مزمن
از هنگام ابتلا به عفونت تا بروز اولین نشانه‌های بیماری ایدز بطور میانگین حدود 10 سا ل طول می‌کشد. این مدت ده سال فقط در بالغین می‌باشد و در کودکان، این مدت تنها 17 ماه می‌باشد. با اینحال با کشف داروهای جدید به این زمانها افزوده می‌گردد و افراد دیرتربه ایدز دچار می‌شوند.
معاینه کامل
وقتی یک بیمار مشکوک به عفونت اچ‌آی‌وی معاینه می‌شود باید بطور کامل شرح حال او گرفته شود، معاینه کامل انجام شده و آزمایشهای تشخیصی برای او درخواست گردد. عفونت اچ‌آی‌وی بطور مستقیم میتواند تقریباً تمام قسمتهای بدن را درگیر سازد.
در مراحل اولیه، عفونت اچ‌آی‌وی باعث تغییرات جزئی و غیر اختصاصی در بدن می‌شود اما بعد از مدتی مشکلات بیشتر و پیچیده تری را در بدن ایجاد می‌کند. وقتی که بیماری ایدز در بدن پیشرفت می‌کند، ممکن است علایم و نشانه‌های زیر دیده شود:
• درد استخوان و عضلات
• بی اشتهایی و کاهش وزن
• تب
• سردرد
• بزرگ شدن غدد لنفاوی
• بی حالی
• تهوع، استفراغ و اسهال
• گلودرد
مراحل پیشرفت عفونت اج آی وی و ایدز را می‌توان با دو روش زیر مشخص نمود:
• سیستم مرحله بندی والتر رید (Walter Reed)
• سیستم مراکز کنترل و پیشگیری بیماری (CDC)
گرفتن شرح حال بیماران
در گرفتن شرح حال از بیماران مشکوک به ایدز باید خیلی دقت نمود تا تمام نکات ضروری پرسیده شوند. در مراحل اولیه، عفونت اچ‌آی‌وی ممکن است ایجاد علایم غیر اختصاصی کند. بیمار ممکن است از بروز علائم زیر شاکی باشد:
• بی اشتهایی
• افسردگی
• اسهال
• تنگی نفس در هنگام فعالیت
• خستگی
• تب
• خواب آلودگی
• عرق ریزش شبانه
• کاهش وزن
بخاطر داشته باشید که بعضی از بیماران ممکن است تا هنگام ابتلاء ناگهانی به پنومونی پنوموسیستیس کارینی، سارکوم کاپوزی یا علایم سایر بیماریهای فرصت طلب، هیچگونه مشکلی نداشتند. همچنین باید در مورد علایم ایجاد شده، سؤالات زیر پرسیده شوند:
• این علائم از چه زمانی شروع شده است.
• چقدر طول کشیده است.
• شدت آنها چگونه است.
• چه عواملی باعث کم شدن یا تشدید آنها می‌گردند.
• در مورد سوابق پزشکی و سایر بیماریهایی که بیمار داشته است نیز باید سؤالاتی پرسیده شوند:
• آیا قبلاً نیز چنین علایمی وجود داشته است.
• تشخیص‌ها و درمانهای قلبی چه بوده است.
• آیا سابقه بستری شدن در بیمارستان وجود دارد.
• چه دروهایی قبلاً مصرف می‌‌کرده است.
• آیا اعتیاد به مواد مخدر و یا الکل وجود دارد.
• آیا سابقه بیماری مننژیت و یا تومور مغزی داشته است.
• آیا آلرژی به دارو، غذا یا چیز دیگری وجود دارد.
آزمایشهای تشخیصی
مراکز کنترل و پیشگیری بیماری (CDC) در ایالت متحده آمریکا توصیه می‌کند که سه ماه بعد از مواجه شدن فرد با عفونت احتمالی اچ‌آی‌وی، اقدام به انجام آزمایش شود زیرا قبل از این مدت، ممکن است آنتی بادیهایی که برای تشخیص عفونت استفاده می‌شوند هنوز در بدن تشکیل نشده باشند. با اینحال غیر شایع نمی‌باشد که حتی در بعضی موارد تا شش ماه هم آزمایش منفی نشان داده شود. در موارد نادری، یک بیمار ممکن است حتی تا 35 ماه بعد از ابتلاء به عفونت اچ‌آی‌وی، دارای آزمایش منفی باشد.
رایج ترین آزمایشی که برای شناسایی آنتی بادیهای اچ‌آی‌وی در آزمایشگاهها مورد استفاده می‌گیرد آزمایش الایزا (ELISA) می‌باشد. در آزمایش الایزا، نمونه خون بیمار در کنار ویروس زنده اچ‌آی‌وی قرار داده می‌شود. در صورتی که آنتی بادیهای اچ‌آی‌وی در خون وجود داشته باشند، این آنتی بادیها واکنش نشان خواهند داد.
گاهی اوقات در آزمایش الایزا ممکن است خون فردی که از نظر عفونت اچ‌آی‌وی منفی است، بطور کاذب مثبت گزارش شود. بنابراین اگر در آزمایش اول، عفونت اچ‌آی‌وی مثبت گزارش شد، باید یک بار دیگر نیز این آزمایش تکرار شود تا مشخص گردد که آیا واقعاً مثبت بوده است یا بطور کاذب مثبت شده است.
برای تائید موارد مثبت در آزمایش الایزا، از آزمایش و سترن بلات (western Blot) استفاده می‌شود. آزمایش وسترن بلات یک آزمایش دقیق‌تری می‌باشد که میتواند آنتی بادیهای اختصاصی اچ‌آی‌وی را شناسایی نماید و برای تایید عفونت اچ‌آی‌وی در افراد بکار می‌رود.
در صورت وجود اچ‌آی‌وی نوع دوم (HIV-2)، ممکن است بطور کاذب، آزمایش منفی گزارش گردد.
سایر آزمایشهایی که برای تشخیص عفونت اچ‌آی‌وی بکار می‌روند، شدت سرکوب ایمنی بیمار را‌اندازه گرفته و یک پایه ای را برای مقایسه در نظر می‌گیرند. این آزمایشها عبارتند از:
• آزمایش آنرژی (Anergy testing)
• شمارش سلولهای CD4+ و CD8+
• ESR – CBC
• کشت اچ‌آی‌وی
• آنتی ژن P24
• بتامیکروگلوبولین سرم
• لود ویروسی اچ‌آی‌وی ( load viral )
از آنجایی که خطر عفونتهای فرصت طلب نیز وجود دارد، آزمایش تشخیص این عفونتها نیز باید انجام شود که شامل عفونتهای زیر می‌باشد:
سایتومگالوویروس
• هپاتیت ب B
• هیستوپلاسموزیس
• سیفیلیس
• توکسوپلاسموزیس
• سل
با استفاده از آزمایش آنتی ژن P24، می‌توان آنتی ژن اچ‌آی‌وی را دو هفته بعد از بروز عفونت شناسایی نمود.
در آزمایش کشت اچ‌آی‌وی، می‌توان ویروس زنده اچ‌آی‌وی را شناسایی نمود، اما برای رسیدن به نتیجه، حدود چهار هفته وقت لازم است.
درمان مبتلایان به ایدز
وقتی که برای اولین بار بیماری ایدز در ایالات متحده آمریکا کشف شد، هیچگونه دارویی برای مقابله با مشکل نقص ایمنی که در این بیماری دیده می‌شود وجود نداشت و برای درمان عفونتهای فرصت طلب نیز، داروهای کمی در دسترس بود. با اینحال در طی ده سال اخیر، درمانهای مختلفی برای مبارزه با عفونت اچ‌آی‌وی و عفونتها و سرطانهای همراه آن بوجود آمده است. ادارة دارو و غذای آمریکا (FDA) چندین دارو را برای درمان عفونت اچ‌آی‌وی تایید کرده است که این داروها عبارتند از:
• آبا کاویر سوکسینات
• دیدانوزین(ddi)
• لامی وودین (3tc)
• استاوودین (D4T)
• زال سیتابین (ddc)
• زیدوودین (AZT)
این داروها باعث کند شدن گسترش عفونت اچ‌آی‌وی می‌شوند و موجب تاخیر در بروز عفونتهای فرصت طلب می‌گردند. اما این داروها باعث پیشگیری از انتقال عفونت اچ‌آی‌وی به سایر افراد نمی‌شوند.
همچنین داروهایی از گروه NNRTI وجود دارند که می‌توان همراه با سایر داروهای ضد ویروس تجویز شوند. این داروها گروه NNRTI عبارتند از:
• دلاوبردین
• افاویرنز
• نویراپین
تکثیر ویروسها را می‌توان به وسیلة داروهایی به نام مهارکنندگان پروتئاز در مراحل بعدی متوقف نمود. داروهای گروه مهارکنندگان پروتئاز عبارتند از:
• ایند یناویر
• نل فیناویر
• ریتوناویر
• ساکوئیناویر
عفونت اچ‌آی‌وی میتواند به داروهای هر یک از این گروهها، مقاوم شود، بنابراین برای اینکه این داروها مؤثر واقع شوند و باعث گردند که تعداد ویروسها در خون کاهش یابد، باید ترکیبی از داروها از هرگروهی به بیمار داده شود.
این داروها ضد ویروس باعث معالجه قطعی عفونت اچ‌آی‌وی یا ایدز نمی‌شوند و فقط سرعت پیشرفت بیماری را کم میکنند. داروهای ضد ویروس دارای عوارض جانبی زیادی هستند.
عوارض جانبی زیدوودین (AZT) شامل کم شدن تعداد گلبولهای سفید یا قرمز خون می‌باشد که در صورت شدید بودن آن، باید از مصرف این دارو خودداری کرد.
عوارض جانبی داروی دیدانوزین (ddi) عبارتند از:
• اسهال
• اختلالات گوارشی
• تهوع
• آسیبهای دردناک عصبی
• التهاب لوزالمعده
داروهای گروه مهارکنندگان پروتئاز می‌توانند با سایر داروها تداخل نموده و ایجاد عوارض جانبی شدیدی مثل توزیع غیرطبیعی چربی در بدن کنند.
داروهایی که در درمان عفونتهای فرصت طلب بکار می‌روند عبارتند از:
• فوسکارن
• گانسیکلوویر
• فلوکونازول
• پنتامیدین
• کوتریموکسازول
داروهایی که در درمان اچ‌آی‌وی و ایدز بکار می‌روند از سه طریق این کار را انجام می‌دهند:
1 – با کند کردن سرعت تکثیر ویروسها
2 – با سرکوب، پیشگیری یا توقف عود عفونتهای فرصت طلب
3 – با تقویت کردن سیستم ایمنی
درمان با ترکیبی از داروها که اصطلاحاً به آن «درمان ضد ویروسی خیلی فعال» یا HAART گفته می‌شود، روشی است که برای درمان عفونت اچ‌آی‌وی توصیه می‌گردد. با استفاده از این روش، می‌توان عفونتهای فرصت طلب را تا 90 درصد کاهش داد. در صورتی که بیمار بتواند چنین درمانی را تحمل نماید، در سلامت کلی و کیفیت زندگی او بسیار مؤثر می‌باشد. متاسفانه این داروها دارای عوارض جانبی زیادی مثل تغییر در سوخت و ساز (متابولیسم) چربی در بدن هستند که باعث افزایش کلسترول خون می‌گردد. مقاومت بدن در مقابل داروها، بزرگترین تهدید در مصرف طولانی مدت درمان ترکیبی می‌باشد. همانگونه که باکتری‌ها نسبت به آنتی بیوتیکها مقاوم می‌شوند، اچ‌آی‌وی نیز نسبت به داروهای ضد ویروس مقاوم می‌گردد، اما این مقاومت خیلی سریعتر اتفاق می‌افتد.
داروهایی که برای دمان ایدز بکار می‌روند داروهای گران قیمتی هستند. این داروها باعث معالجه قطعی بیماری ایدز نمی‌شوند بلکه فقط موجب می‌گردند که بروز بیماری در افراد مبتلا به ایدز به تاخیر بیفتد.
درمان غیر دارویی
امروزه درمانهای غیر دارویی در درمان اچ‌آی‌وی و ایدز خیلی گسترش یافته است. بسیاری از بیماران مبتلا به عفونت اچ‌آی‌وی عقیده دارند که درمانهایی مثل رژیمهای غذایی خاص، گیاهان دارویی و ترکیبات ویتامینی میتواند به کنترل عفونت اچ‌آی‌وی آنها کمک نماید با اینحال اثر بخشی چنین درمانهایی هنوز به اثبات نرسیده است.
بیماریهای مرتبط با ایدز
عوارض ایدز معمولاً عبارتند از:
• بروز عفونتهای فرصت طلب
• ایجاد بدخیمی‌هایی مثل سارکوم کاپوزی
• عفونتهای فرصت طلب
در هنگامی که سیستم ایمنی بدن سرکوب می‌گردد و بخصوص سلولهای تی T ضعیف می‌شوند، عفونتهای فرصت طلب از این موقعیت استفاده کرده و شخص مبتلا به ایدز را گرفتار می‌سازند. میکروبهایی که باعث ایجاد عفونتهای فرصت طلب می‌شوند بطور طبیعی در محیط اطراف انسانها وجود دارند اما نمی‌توانند به افرادی که سیستم ایمنی سالمی دارند آسیبی برسانند و فقط در کسانی که سیستم ایمنی آنها ضعیف شده است، ایجاد بیماری میکنند.
عفونتهای فرصت طلب اغلب منجر به بیماری پیچیده ای می‌شوند که به سرعت تمام بدن را گرفتار می‌سازد. از آنجایی که سیستم ایمنی این افراد، ضعیف و سرکوب شده است، این بیماریها به درمان مقاوم بوده و بطور مکرر عود میکنند. عفونتهای فرصت طلب عبارتند از: کاندیدیازیس (برفک)، کوکسیدیوزیس، کریپتوکوکوزیس، کریپتوسپوریدوزیس، سایتومگالوویروس، هرپس سیمپلکس، هرپس زوستر، هیستوپلاسموزیس، مایکوباکتریوم آویوم، پنومونی، پنوموسیستس کارینی، سالمونلوزیس، توکسوپلاسوزیس و توبرکولوزیس (سل).
ابعاد فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی ایدز
هرکشور زمانی میتواند رشد اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و علمی داشته باشد که مردمان آن سالم باشند. عده ای از دانشمندان، سلامت را محور توسعه پایدار می‌دانند زیرا جامعه ای که اعضای آن بیمار و ناتوان و درگیر بیماریهای همه گیر گوناگون باشند، چندان قادر به توسعه نخواهد بود.
به عنوان مثال سازمان مرکزی اطلاعات آمریکا که همواره اوضاع کشورها را زیر نظر دارد به تازگی گزارش فوق محرمانه خود را با عنوان «شکست حکومتها» منتشر کرده است که در آن بالابودن آمار مرگ کودکان زیر یک سال که نماینده وضعیت بهداشتی هر کشور است از عوامل مؤثر در اوضاع کشور دانسته شده و همراه مواردی چون کودتا، هرج و مرج، جنگ داخلی و … آمده است. یعنی وضعیت بهداشت در کشورهایی که دچار هرج و مرج و آشوب شده‌اند عاملی موثر و مرتبط با اوضاع نابسامان آن کشورها شناخته شده است.
همه گیری ایدز در جهان تاثیرهای فرهنگی و اجتماعی بسیار عمیقی داشته و درسهای بسیاری به جهانیان داده است.
پیش از این دانشمندان می‌گفتند تماس جنسی پس از دوران بلوغ هیچ اشکالی ندارد و حتی باید تشویق شود، اما امروز همان دانشمندان معتقدند که برای مبارزه با ایدز اولین تماس «باید» تا حد امکان به تاخیر بیفتد. نشان داده شده است که ختنه کردن پسران شانس به عفونتهای آمیزشی و از جمله ایدز را کاهش می‌دهد. بنابراین امروزه حتی در کشورهای غیر مسلمان شاهد روی آوردن به این اقدام هستیم.
تاثیرات ایدز بر جهان در ابعاد فرهنگی و اجتماعی بیشتر ویرانگر بوده است. بد نامیها و طرد کردن بی دلیل افراد یکی از این اثرات بوده است. در حالی که مبتلایان به ایدز می‌توانستند آزا
دانلود مقاله اهمیت بهداشت در جلوگیری از ایدز
