پیشگفتار
خداوند مهربان منابع طبیعی را به طور یکنواخت و رایگان در اختیار بشر قرار داده تا ضمن بهره برداری صحیح و اصولی آن را برای آیندگان حفظ و حراست کند. چرخه حیات در گرو سلامت و برقراری تعادل منطقی در طبیعت است که این طبیعت در صورت ها و شکل های متفاوت رو نمایی می کند و در برخی نواحی سر سبز و پر آب و با طراوت است و در بعضی نواحی بیابانی است.
بیابان و اراضی خشک به عنوان زیست بوم طبیعی، زیستگاه بیش از یک سوم مردم جهان است که اکثرا فقیر ترین افراد جامعه جهانی می باشند. با توجه به همین موضوع است که امروزه فرآیند بیابان زدایی و مقابله با آن از دیدگاه های مختلف فنی- تکنیکی اقتصادی و اجتماعی و به ویژه کاهش فقر و آسیب های اجتماعی مورد توجه قرار گرفته است. همچنین باید توجه داشت که بخش اعظم اراضی خشک علیرغم خطر بیابانزدایی به دلیل ویژگی های طبیعی از امکانات و ظرفیت های اجتماعی و اقتصادی ملموسی برخوردار می باشد که با اتکای همین ویژگی ها از طریق توانمند سازی جوامع محلی می توان در تامین معاش پایدار و توسعه آن اقدام نمود.
فصل اول: طریقه طرح نویسی
مقدمه
اهمیت گیاه تاغ Haloxy lon SP در مناطق بیابانی جهت تثبیت شن جلوگیری از فرسایش بادی و بیابان زدایی بر همه دست اندر کاران منابع طبیعی و کسانی که در حاشیه کویر زندگی می کنند کاملا مشخص و روشن می باشد. تحمل این درختچه در برابر خشکی هوا و بادهای سوزان در مناطق کویری ایران در دیرباز شناخته شده و همواره سعی می گردد با ایجاد کمربند سبز از توده های تاغ در نواحی مذکور از حرکت شن های روان جلوگیری و از این گیاه به عنوان سد بازدارنده استفاده شود.
مثلا در ورامین (منطقه ابردژ) مشکلی وجود داشت که کارشناسان برای حل این مشکل تصمیماتی اتخاذ کرده و برای حل این مشکل طرحی ارائه داده اند.
اما ابتدا لازم است که مواردی در مورد طرح نویسی داده شود و سپس به جزئیات پرداخته شود.
برای طرح نویسی لازم است که هدفمان را مشخص کنیم اینکه به چه منظور می خواهیم طرح ارائه دهیم. بعد از اینکه هدفمان مشخص شد برای عملی کردن طرحمان باید اطلاعات بدست بیاوریم که این اطلاعات بر اساس منطقه مورد نظر به دست می آید.
تعیین هدف و ارائه طرح
پیشتر گفته شد که اگر قرار باشد طرحی ارائه شود باید برای آن هدفی داشته باشیم که این هدف در اینجا جلوگیری از پیشروی شن های روان است که باید در خصوص این موضوع مسائل مربوطه را مورد بررسی قرار دهیم که این مسائل عبارتند از:
1- نقشه مناطق را داشته باشیم
2- موقعیت و شرایط طبیعی و مساحت
3- پستی و بلندی
4- شیب و جهت زمین شناسی
5- خاکشناسی
6- هیدرولوژی
7- اقلیم
8- حرارت
9- دما
10- بارندگی و باد
11- پوشش گیاهی
بعد از اینکه این مسائل را شناسایی کردیم باید با توجه به اطلاعات بدست آمده طرحی را ارائه بدهیم که مشکل را حل کند.
منطقه مورد نظر ابردژ ورامین است که به علت پیشروی شن های روان به سمت راه آهن باعث مسدود شدن راه آهن گشته و مشکل آفرین شده بود. براین اساس تصمیم گرفته شد که مناطق اطراف راه آهن در منطقه ی مورد نظر تاغ کاشته شود. به این منظور درختان تاغی کشت گردید که دارای سنی حدود 26 سال است. در این رابطه ضرورت موجب گردید که طرح مدیریت پرورشی تاغزارهای دست کاشت در این منطقه با هدف جوان کردن توده های مسن هدایت توده های جوان استمرار تولید با تکیه بر حفظ و بقای توده های موجود استفاده از تاغزارها به عنوان مراتع و چراگاه دامداران منطقه استفاده از چوب برای تامین قسمتی از سوخت اهالی و کاستن فشار مردم بر عرصه های منابع طبیعی و ملی و اجرای صحیح طرح پرورشی تهیه گردید.
روش کار به این صورت است که طی دو مرحله صحرائی و ستادی انجام می شود. وجود شن های روان و بیابان های وسیع در منطقه ابردژ ورامین که در نتیجه اقدامات انسانی و شرایط آب و هوایی ایجاد گردیده موجب مسدود شدن ریل آهن سراسری و از بین رفتن قنوات مزارع و نابودی باغات و خانه های روستایی و بالاخره مهاجرت اهالی روستائیان اطراف را فراهم می آورد.
نقشه هایی با مقیاس های متفاوت از دشتهای وسیع با شیب کم / موقعیت و شرایط طبیعی / مساحت و حدود عرصه / پستی و بلندی / شیب و جهت زمین شناسی اینکه زمین دارای چه ترکیباتی است.
خاکشناسی: که در مورد خاکشناسی زمین را به پلات های مختلف طبقه بندی می کند و آنچه که از بازدید منطقه طرح و توجه به پروفیل های خاک و تفسیر نتایج آزمایشگاهی حاصل شده زمانیکه منجر به تنظیم گزارش خاکشناسی شده است.
ضرورت دارد شرایک اکولوژیکی گونه تاغ کاشت شده از نظر نیاز خاکی مورد توجه و بررسی قرار گیرد لازم است کلیه عوامل و پارامترهای موجود مورد توجه قرار گیرد.
هنگامیکه خاک را شناسایی می کنیم خاک را به پلات های مختلف تقسیم می کنیم و آنها را از نظر شور قلیای بودن ، فراوانی یون سدیم مواجه با محدودیت های عمده و اینکه از لحاظ مواد غذایی و مواد آلی در چه حد هستند بررسی می کنیم.
هیدرولوژی:منطقه طرح از نظر هیدرولوژی در حوضه بسته منطقه به دست آورده می شود. اینکه در منطقه آبهای سطحی، آبراهه ها، رودخانه ها، رودخانه های آبشور، آبهای زیر زمینی، چاه و چاه آبشور.
حرارت:حرارت یکی از مهمترین عوامل رشد و نمو گیاه تاغ به شمار می رود.
بارندگی: آب برای مناطق خشک و نیمه خشک اهمیت فراوانی دارد و از عناصر مهم آب و هوایی به شمار می رود. با رش باران بیش از هار عنصر اقلیمی دیگر در رشت نبات تاغ و نیز در اجرای عملیات بیولوژیکی اثر می گذارد.
باد:توزیع فراوانی های سالانه سرعت و جهت باد و ... باید بررسی شود.
پوشش گیاهی:یکی از ویژگی های اصلی مناطقی که مقدار بارندگی آن کمتر از – اصلی تر در سال است از عدم تعادل انتشار آب در خاک که این امر در وضع پوشش گیاهی کاملا نمودار است. پراکندگی پوشش گیاهی در منطقه طرح اعم از اشکوب بالا و کف اشکوب به علت پستی و بلندی و فرورفتگی های موجود و نفوذ آب در مناطق فرورفته بیشتر از مناطق پست می باشد.
استپهای منطقه طرح در دو گروه گزروفیتها xerophytes و فره آتوفیتها phereatophytes تقسیم می گردد.
گزوفیت ها گیاهانی هستند که در مقابل خشکی مقاومت داشته و تا حدی در مقابل نمک مقاوم هستند.
فره آشوفیت ها گیاهانی هستند که از سفره های آب زیر زمینی تغذیه می کنند.
نوع گیاهان مورد استفاده تاغ Holoxy lon گز Tamarix پده Populus جزو گیاهان اشکوب بالا.
تاغ که درختان و درختچه هایی با ساقه های بند بند و بدون برگ هستند و برگ های متقابل آنها از بین رفته و به صورت فلس های کوچکی در آمده است. گلهایش پنتامر و دو برگه فرعی کوچک در زیر گل قرار گرفته است.
تاغ بر دو نوع است. سیاه تاغ Aaloxylon Aphyllum و زرد تاغ Haloxylon persicam
سیاه تاغ: چون درون چوب آب تیره و سیاه است از این رو نام محلی آن سیاه تاغ است. پوست تنه درخت خاکستری تیره می باشد.
زرد تاغ:تنه آن راست و تپوست تنه درخت آن خاکستری روشن است. چوب آن سخت و سنگین و شکننده و فاقد درون چوب می باشد. از آنجایی که پوشش گیاهی در حفظ منابع آب و خاک کشور و همچنین تولید علوفه طبیعی برای دام که نهایتا منجر به تولید گوشت خواهد شد و سایر فواید جنبی و حمایتی از حیات وحش، محصولات فرعی، و بهبود محیط زیست از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
روش مطالعه: پس از بازدید صحرایی از طرح 500 هکتاری در منطقه گچی آباد و مشاهداتعینی و نمونه برداری با استفاده از آمار برداری تصادفی در اامتداد ترانسکتهای خطی و بهره گیری از روش امتیازی و بررسیهای فاکتور تاج پوشش هایترکیب گیاهی حفاظت خاک قدرت تولید فعلی و مقایسه آن با تولید حد مطلوب و فراوانی خارو خاشاک و وضعیت زادآوری گیاهان موجود پس از تجزیه و تحلیل و آزمایش وضعیت پوشش با ملاحظه به جدول پیوست درصد پوشش تاجی ضعیف و کم می باشد.
بررسی آفات و امراض: حیات توده تاغزارهای محدوده طرح تحت تاثیر عوامل مختلف محیطی قرار داشته و از مهمترین آنها می توان به آفات و امراض اشاره کرد که هر ساله خسارت سنگینی به ریشه ساقه بالاخص بذر آن زده و سرمایه های هنگفتی که برای ایجاد آنها صرف شده را تلف می نماید. نوع آفات که بر روی تاغ تاثیر می گذارند: پروانه ها ، سوسک ها ، بالتوریها ، شپشک ها ، کنه ها ، دوبالان، جوندگان ، ملخ ها و پیل ها.
نتیجه: این بررسی نشان می دهدکه توده تاغزارهای دست کاشت ابردژ ورامین در منطقه خشک و بیابانی استپی (p>2t) با زمستان های سرد و تابستان های گرم و خشک قرار دارد بافت خاک رویشگاه در اکثر نقاط شنی با درصد رطوبت اشباع خیلی کم و از نوع خشک سبک شور و شور سدیم دار می باشد. گونه های گیاهی اشکوب کف از قبیل خارشتر حغچغه و سالسولا و اشکوب بالا مانند زرد تاغ وسیاه تاغ در این تیپ خاک سازگاری یافته و رشد می نمایند. با توجه به اینکه ریشه گیاهان به اعماق زمین نفوذ می کند ، تامین آب از سفره های عمیق آب های زیر زمینی بدون وجود یکه لایه سخت و غیر قابل نفوذ را امکان پذیر ساخته است. همچنین در فاصله بارندگیهای سالانه به علت نفوذ پذیری خاک رطوبت قابل استفاده گیاهان در آن ذخیره می گردد. عدم همبستگی بین نسبت شن به سایر اجزای بافت خاک و سنگینی خاک در لایه های پایین تر در مناطقی از رویشگاه به حدی است که عاری از پوشش کف گردیده است.
سازگاری درختان تاغ در این اراضی با زادآوری خوبی همراه است. زادآوری توده فعلی از نظر کمی و کیفی در شرایطی است که هدفهای برنامه ریزی طرح را توجیح می کند با تجه به اینکه در مناطق خشک عامل خاکی تعیین کننده آب قابل استفاده گیاه می باشد شناخت این عوامل به منظور ارزیابی کیفیت اراضی جهت اجرای طرح های تثبیت شن و بیابانزدائی یا انجام عملیات پرورشی از اهمیت قابل توجهی برخوردار است.
خاک های مناطق رویشی سیاه تاغ اراضی شنی شور خاک های Takyrs و خاک های سبک فقیر و عاری از مواد آلی و عناصر غذایی می باشد. در صورتی که برای سفید تاغ یا زرد تاغ در خاک های متراکم سخت و شور به خوبی انجام نمی شود. و از این نظر حساس تر از سیاه تاغ است. نوع بافت خاک همراه با ماسه های بادی و پورفیل های حفر شده در کلیه رویشگاه ها تا حدی این موضوع را تائید می نماید. یکی از عوامل موثر در پژمردگی درختان جنگل های دست کاشت تاغ انبوهی تاغزارها است. برای این منظور از ظریب انبوهی که شاخص شادابی و سرسبزی درختان تاغ است استفاده گردیده است.
فرمول ضریب انبوهی ( H عامل ارتفاع ، CD قطر تاج و a سن درختان می باشند.)
H × CD
1000a
بررسی رابطه بین قطر قالب شاخه ها و ارتفاع شاخه ها نشان می دهد که این رابطه بصورت منحنی رگرسیونی است که نوسانات منحنی گویای نقش احتمالی بافت، آفات و امراض خشکسالی و رطوبت اندک خاک، انبوهی تاغزارها وجود املاح در قشر زیر زمین پاره ای از نقاط و کیفیت خاک در آن می باشد.
فصل دوم: اهمیت جنگل کاری
مقدمه
توجه به مسائل ایمنی بزرگ راه های کشور یکی از نکات ضروری و الزامی است. زیرا رشد جمعیت شهر ها و به سهولت در شبکه ارتباطی درون شهری و برون شهری انجام می گیرد نیاز به توسعه شبکه ارتباطی است.
توسعه شبکه راهی بین شهرها و مناطق پر جمعیت معمولا عریض و به صورت بزرگراه ( اتوبان) احداث می شود. در چند دهه ی اخیر خوشبختانه سرمایه گذاری کلانی در کشور علی الخصوص در سه دهمه اخیر در احداث بزرگ راه های درون شهری و برون شهری است چون رشد اقتصادی هر کشوری به خطوط ارتباطی آن بستگی دارد. به منظور تامین ایمنی های لازم هزینه های سنگینی را متولیان خطوط ارتباطی در هر کشور صرف می کنن تا بتوانند جان انسان ها را در حد ممکن حفظ نمایند. نصب نرده های ایمنی در طرفین بزرگ راه ها، ایجاد باند سبز در وسط بزرگ راه ها ( به منظور جلوگیری از اثر نور اتومبیل های جهت مخالف که باعث خستگی چشم رانندگان سمت مقابل گردیده و بعضا ممکن است حوادث دلخراشی را بیافرینند) و همچنین ایجاد فضای سبز در حاشیه اتوبانها برای هدف چند منظوره ( از جمله اثرات روانی آن در جلوگیری از خستگی راننده، مانع از ورود گردو خاک به بزرگراه و غیره) از مواردی است که به کار گرفته می شود.
فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد
تعداد صفحات این مقاله 42 صفحه
پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید
دانلودمقاله راهکاری های مقابله با بیابان زایی
