11 ص+19 اسلاید پاورپوینت
حمام وکیل در دوره زندیه توسط کریم خان زند ساخته شد. این حمام در مرکز شهر شیراز و نزدیک دیگر بناهای دوره زندیه همچون بازار وکیل و مسجد وکیل قراردارد. از قسمتهای جالب توجه این حمام قسمتی بنام شاه نشین است که مخصوص استفاده شاه بوده‌است.
این بنا در غرب مسجد وکیل ساخته شده‌است. این حمام بزرگ از پیشرفته ترین اصول معماری زمان خود برخوردار بوده‌است. برای مثال، ورودی حمام کوچک است و با شیبی ملایم به هشتی ورودی که پایین تر از سطح زمین قرار دارد می‌رسد. ورودی به رختکن، زاویه دار ساخته شده و همه این ملاحظات برای این بوده‌است که از ورود سرما به داخل و از خروج گرما به خارج از حمام جلوگیری شود.
سربینه حمام یک هشت ضلعی منظم است که هشت ستون یک پارچه سنگی در وسط سقفی گنبدی قرار گرفته‌اند. گرم خانه با سنگ فرش پوشیده شده‌است اما جالب توجه این که در زیر این سنگ فرش دالان‌های کم عرض و باریکی ساخته شده که هوای گرم و بخار آب در آن جریان می‌یافته‌است تا کف حمام زودتر گرم شود. در جنوب گرم خانه، خزینه قرار دارد که دو دیگ بزرگ برای گرم کردن آب داشته‌است. در دو طرف محوطه گرم خانه دو شاه نشین و در دو طرف خزینه دو حاکم نشین ساخته شده‌است. در وسط هر حاکم نشین نیز حوضی از سنگ مرمر دیده می‌شود.
کریم خان زند که خود را وکیل الرعایا می خواند و نه پادشاه یک ایالنی با نفوذ و یکی از سرداران سپاه نادر بود و بعد از فروپاشی سلسله افشاریان به فرمانروای ایران رسید و بنیانگذاز پادشاهی زندیه شد. او را نیکوترین فرمانروا پس از حمله عربها به ایران دانسته‌اند. کریمخان از ایل لک زند همدان بود. کریمخان لکی بی‌سواد اما هوشمند و باتدبیر بود و به آرامش و رفاه مردم اهمیت می‌داد .تنها جنگ دوران فرمانروایی کریمخان، جنگ بصره و ستاندن این شهر از عثمانیان بود. او در این جنگ به دلیل بدرفتاری‌ها و اخاذی از بازرگانان ایرانی توسط حاکم بصره درگیر شد. کریمخان زند شهر شیراز را پایتخت خود ساخت و بناهای بسیار زیبایی از خود در این شهر به یادگار گذاشت که از آن جمله می‌توان به حمام وکیل، بازار وکیل، ارگ کریمخان و مسجد وکیل اشاره کرد. مسجد وکیل یکی از بناهای زیبا و بسیار مستحکم دوره زندیه می‌باشد که از لحاظ هنری و معماری دارای اهمیت زیادی است. بازار طویل خوش طرحی که از بهترین آثار کریم خان زند است و هنوز تقریباً سالم و پابرجای در شیراز باقیمانده، بنام «بازار وکیل» مشهور است و تصور می‌رود شهریار زند پس از ملاحظه بازار قدیمی لار (از آثار زمان شاه عباس کبیر) طرح آنرا در شیراز ریخته‌است حمام وکیل : این حمام بزرگ از پیشرفته ترین اصول معماری زمان خود برخوردار بوده‌است. ارگ کریم خان در مرکز شهر شیراز قرار دارد. این ارگ در دوره سلطنت سلسله زندیه ساخته شده‌است و پس از اینکه کریم خان زند شیراز را به عنوان پایتخت خود و این مکان را به‌عنوان مکان زندگی خود انتخاب نمود به ارگ کریمخان معروف شد. کریمخان در ۱۱۹۳ هجری قمری (۱۷۹۹ میلادی) درگذشت. فرزندان او هفت تن، چهار پسر و سه دختر بودند. پس از مرگش بزرگ‌ترین پسرش ابوالفتح‌خان به فرمانروایی رسید. پس از فوت کریم خان جسد وی در شاه نشین شرقی عمارت کلاه فرنگی به خاک سپرده شد.
بازار وکیل شهر شیراز یکی از مشهور ترین بازارهای سنتی و تاریخی ایران است. این بازار که به فرمان کریم خان زند (۱۱۷۲ - ۱۱۹۳ ه.ق) ساخته شده، اکنون در مرکز شهر شیراز (شرق میدان شهدا) قرار گرفته‌است. (مسجد و حمام تاریخی وکیل نیز در کنار این بازار قرار دارند)
بازار طویل خوش طرحی که از بهترین آثار کریم خان زند است و هنوز تقریباً سالم و پابرجای در شیراز باقیمانده، بنام «بازار وکیل» مشهور است و تصور می‌رود شهریار زند پس از ملاحظه بازار قدیمی لار (از آثار زمان شاه عباس کبیر) طرح آنرا در شیراز ریخته‌است. تمام کارهای بازرگانی، خرید و فروش کالاهای داخلی و خارجی و مبادلات پایاپای، صدور یا دریافت حوالجات و صرافیها همگی در حجره‌های این بازار انجام می‌گرفته و در واقع بازار وکیل مانند قلب واقعی شیراز بوده و تمام امور بازرگانی در آنجا به جریان می‌افتاده‌است.
بازار وکیل تشکیلاتی داشته که بازرگانان می‌توانستند با اطمینان کامل کالاهای خود را در آن به امانت بسپارند و در موقع لازم از آن استفاده نمایند.
این بازار از نزدیکی دروازه اصفهان تا مدخل بازارهای قدیم امتداد دارد و مشتمل بر حجره‌هائی با سکوی پهن در طرفین و ۷۴ دهانه طاقهای بلند و خوش تناسب بوده‌است و چهار سوق بلندی در میان آن قرار داشته که بازارهای فرعی و غربی و شرقی آنرا قطع می‌نموده‌است.
مصالح ساختمانی این بازارها گچ و آجر وآهک بوده که روی پایه‌هائی از تخته سنگ‌های تراشیده قرار گرفته‌است. سقف چهار سوق که از چهار طرف آن چهار بازار منشعب می‌شود بسیار بلند و با سبک ساختمانی دلپسندی بنا شده‌است.
قسمتهای مختلف این بازارها، بنا بر اساس کارهای صنعتی که در آن انجام می‌گرفته بنامهای مخصوص خوانده می‌شود مانند: بازار بزرگ که انواع کالاها در آن یافت می‌شد. بازار بزازان، بازار بلور فروشان، بازار خیاطها، بازار کلاهدوزها، بازار سراج‌ها و بازار شمشیرگرها.
سیاست داخلی
او را نیکوترین فرمانروا پس از حمله عربها به ایران دانسته‌اند. کریمخان از ایل لک زند همدان بود. پدرش «ایناق خان» نام داشت و رئیس ایل بود. کریم خان در آغاز یکی از سربازان سپاه نادرشاه افشار بود که پس از مرگ نادر به ایلش پیوست. کم کم با سود بردن از جو به هم ریخته پس از مرگ نادر کریمخان نیرویی به هم زد و پس از چندی با دو خان بختیاری به نامهای ابوالفتح خان و علیمردان خان ائتلافی فراهم ساخت و کسی را که از سوی مادری از خاندان صفوی می‌دانستند، به نام ابوتراب میرزا را به شاهی برگزیدند. در این اتحاد علیمردان خان نایب‌السلطنه بود و ابوالفتح خان حاکم اصفهان و کریمخان نیز سردسته سپاه بود. اما چندی که گذشت علیمردان خان، ابوالفتح‌خان را کشت و بر دیگر همراهش کریمخان هم شورید ولی سرانجام پیروزی با کریمخان بود. چندی هم با محمد حسن خان قاجار دیگر مدعی پادشاهی ایران درگیر بود که سرانجام سربازانش محمد حسن خان را در حالی که رو به گریز بود کشتند. او بازمانده افغانهای شورشی را نیز یا تار و مار کرد و یا آرام نمود. سر انجام با لقب وکیل الرعایا (نماینده مردم) در ۱۷۵۰[۱] به فرمانروایی بخش بزرگی از ایران به جز خراسان رسید که آن را به احترام نادرشاه در دست نوه او شاهرخ‌شاه باقی گذاشت.
سلسله ی زندیه
زندیه نام خاندانی است در ایران که پس از سلسله ی پادشاهی افشاریه ،توسط فردی به نام کریم خان زند که سپاه یکی از سرداران
رسید بود به قدرت
او فردی مدبر و مهربان بود.کریم خان راضی نبود که او را شاه بنامند به همین خاطر خود را وکیل الرعایا (یعنی نماینده ی مردم) نامید و شهر شیراز را به عنوان پایتخت خود برگزید. ارگ کریم خان،بازار وکیل،حمام وکیل و مسجد وکیل ،به دستور او در شیرازبنا نهاده شد و از آن زمان تا به حال برای ما به یادگار مانده است.
کریم خان همواره از جنگ و خونریزی دوری می کرد.با وجود این، ناچار شد سپاهی را برای جنگ با عثمانی بفرستد. علت این جنگ آن بود که حاکمان عثمانی با مسافران و زائران ایرانی که به عراق می رفتند،بد رفتاری حتی آنها را در انجام کارهای پست و کوچک یاری می نمود. او بسیار مهربان و بخشنده بود.
در زمان کریم خان زند ،کارخانه های چینی سازی و شیشه گری در ایران احداث شد.
می کردند.
کریم خان زند اهل لرستان بود و فردی بی سواد اما هوشمند و با تدبیر بود و به آرامش و امنیت افراد جامعه،بسیار اهمیت می داد و دوست داشت مردم در آسایش و شادی زندگی کنند و در راه تحقق این آرزو بسیار می کوشید.او انسانی ساده و بی آلایش بود و بسیاری از اوقات ،به نزد گروه های مختلفی از مردم می رفت و از وضعیت آنان مطلع می شد و از هیچ کمکی دریغ نمی کردو کریم خان زند از انگلیسی ها دل خوشی نداشت و می گفت:آنها می خواهند ما مثل هند شویم و زیر سلطه ی آنها باشیم. به همین خاطر از اجناس انگلیسی استقبال نمی کرد و چینی ها و ظروفی را که آنها می فرستادند، پیش رویشان می شکست وظروف مسی ایرانی را به زمین می زد و می گفت:ببینید مال ما بهتر است و نیازی به ظرف های شما نداریم. کریم خان، به جای انگلیس،با دیگر کشورهای اروپایی مثل فرانسه و هلند رابطه ی بازرگانی برقرار کرده بود.علاوه براین روس ها نیز پیوندهای بازرگانی گسترده ای با زندیان داشته اند.
کریم خان زند