57 ص
هیدرولوژی آبهای سطحی
برآورد رواناب
مقدمه
در این فصل سعی می‌شود تا با ارائه اطلاعات هیدرولوژیکی چگونگی بوجود آمدن آبهای سطحی را مورد بررسی قرار دهیم. همچنین کوشش شده تا عوامل طبیعی که می‌تواند در میزان دبی روانابهای حدصله دخالت دارند و از قبیل جنس زمین، آب و هوای اقلیمی منطقه، را مورد بحث قرار داده و در انتهای فصل محاسبات میزان رواناب را انجام دهیم.
رواناب –آبهای سطحی
بطور کلی در یک بارندگی قسمتی از آب باران در زمین نفوذ کرده باعث تغذیة ذخایر زیرزمینی می‌شود و قسمت دیگری از آن بر اثر تبخیر وارد هوا میگردد. باقیماندة آب حاصل از بارندگی بر روی زمین جاری شده و جریانهای سطحی یا رواناب را بوجود می‌آورند.
تبخیر و نفوذ که به کاهشهای هیدرولوژیکی معروفند –نقش بسزایی در میزان رواناب حاصله دارا می‌باشند. در زیر علاوه بر تشریح این دو عامل هیدرولوژیکی، دیگر عوامل مؤثر بر میزان رواناب را مورد بررسی قرار میدهیم:
1-تبخیر:
تبخیر، عمل تبدیل شدن آب به بخار، از سطح زمین یا محیطهای خیس می‌باشد بعبارت دیگر عبارتست از تغییر حالت فاز مایع به گاز (بخار) که در مورد آب بکار می‌رود.سرعت انتقال آب را به هوا، شدت تبخیر می‌نامند که عوامل گوناگونی در طبیعت وجود دارد که بر شدت تبخیر موثر بوده و میزان آنرا تغییر میدهند که عبارتند از :
باد:
در اثر عدم وجود تعادل حرارتی در فضا، هوا شروع به حرکت می‌نماید و اصطلاحاً باد نامیده می‌شود. اختلاف دمای حاصله بر اثر اختلاف ارتفاع و نتیجتاً اختلاف فشار که باعث اختلاف دما می‌شود، بوجود می‌آید.
در اثر پدیدة تبخیر قشرهائیکه بین زمین و اتمسفر قرار گرفته اند دارای رطوبت بیشتری می‌باشند و برای اینکه عمل تبخیر ادامه یابد این هوا باید جای خود را به هوای خشک که قابلیت جذب رطوبت بیشتری را دارد، بدهد این تغییر مکان هوا به سرعت باد بستگی دارد. یعنی سرعتهای زیاد باد، باعث افزایش میزان تبخیر می‌شود. این در حالیستکه سرعت باد، باعث تقلیل سرعت تبخیر خواهد شد.
رطوبت
به نسبتی که رطوبت هوا بالا می‌رود، قابلیت جذب رطوبت توسط هوا پایئین می‌آید. لذا هر چه رطوبت هوا بیشتر باشد، مقدار تبخیر نیز کاهش می‌یابد.
درجه حرارت
درجه حرارت که توسط میزان ؟؟ یا دماسنج اندازه گیری می‌شود؛ رابطة مستقیمی در میزان تبخیر دار. یعنی هر چه درجة حرارت هوا و زمین بیشتر باشد، تبخیر با سرعت بیشتری صورت میگیرد.
فشار
این عامل برای عدة زیادی از محققین دارای اثر ناچیزی می‌باشد، ولی به هر حال با افزایش فشار، سرعت تبخیر کاهش می‌یابد، و با کاهشآن سرعت تبخیر افزایش می‌یابد.
2-نفوذ
بسته به جنس زمین درصدی از آب باران در زمین نفوذ نموده و پس اط عبور از لایه‌های خاک ، به لایه‌های غیر قابل نفوذ برخورد کرده و متوقف میگردد. آبهای نفوذی بر روی این لایه‌عا تمام منافذ را پر کرده و منطقه اشباعی می‌نماید که به آن سفرة آبهای زیرزمینی می‌گویند.
آبهای سطحی روناب57ص