-1- مقدمه
“ما مفتخریم و ملت عزیر سر تا پا متعهد به اسلام و قرآن مفتخر است که پیرو مذهبی است که می‌خواهد حقایق قرآنی که سراسر آن از وحدت بین مسلمین بلکه بشریت دم می‌زند، از مقبره‌ها و گورستانها نجات داده و بعنوان بزرگترین نسخه نجات دهنده بشر از جمع قیودی که بر پای و دست و قلب و عقل او پیچیده است و او را به سوی فنا و نیستی و بردگی و بندگی طاغوتیان می‌کشاند نجات دهد.” (امام خمینی، 1368، صفحه3).
با همه تلاشها و اقدامات مفید و مؤثری که از بدو پیروزی انقلاب اسلامی تا کنون توسط مسئولین و دست‌اندکاران تعلیم و تربیت در رابطه با قرآن به عمل آمده است اما افسوس که ما هنوز اندر خم یک کوچه‌ایم. هنز قرآن در جامعه ما مظلوم و مهجور است. آنچه که به طور قاطع می‌توان از آن به عنوان مشکل قرآن‌آموزی در آموزش و پرورش نام برد. عدم پیشرفت و توسعه سیستم آموزش قرآن کریم به موازات سایر دروس میباشد. شاید به جرأت بتوان ادعا کرد که روشهای آموزش قر آن در نیم قرن اخیر از تحول اساسی بی‌بهره بوده است و تحول ناچیز در 20 سال بعد از انقلاب اسلامی نتوانسته پاسخگوی عطش شدید جامعه اسلامی به معارف قرآن کریم گردد. در حالی که شایسته‌تر آن بود که در راستای ایجاد تحول و بازنگری در آموزش قرآن کریم، پیشرفت علوم و ابزار و تکنولوژی جدید جهت کشف اسرار و زیبایی‌های نهفته قرآن به کار گرفته می‌شد. در ایجاد این تحول، رسالت آموزش عالی از نهادها و سازمان‌های دیگر سنگین‌تر می‌نماید، زیرا:
1- یکی از گسترده‌ترین نهادهای فرهنگی جامعه است و کارآمدترین نیروی های انسانی را در دسترس دارد.
2- بخش اعظم جمعیت جوان جامعه را تحت تعلیم و تربیت دارد و این جمعیت هم از لحاظ کیفی با مخاطبان سایر نهادها و سازمان‌ها قابل قیاس نیست. در این رساله با عنایت به این رسالت سنگین آموز عالی در تعلیم و تربیت نسل جوان جامعه سعی بر این است که تأثیر آموزش کاربردی قرآن کریم در بین دختران دانشگاه آزاد اسلامی واحد دماوند مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته، در خاتمه با ارائه پیشنهادها و راه حلهایی که مأخوذ از نتایج تحقیق می‌باشند، گامی در جهت رفع این موانع و مشکلات برداشته شود.
1-2- بیان مسأله
تحقیق و بررسی در مسائل آموزش عالی و انطباق نتایج آن با هدفهای از پیش تعیین شده می‌تواند در نشان دادن نارساییهای فرایند تعلیم و تربیت و اقدام برای رفع مسائل و مشکلات آن راه‌گشا باشد. از دیگر سو، نوجوانان و جوانان که خیل عظیمی از جمعیت کشور مان را تشکیل می‌دهند در مدار آموزش عالی قرار داشته و از مفاهیم علمی واجتماعی و اخلاقی در جهت رشد و تعالی بهره می‌برند. یکی از دروس مهمی که در دانشگاه‌های ما تدریس می‌شود و نقش عمده‌ای در تعلیم و تربیت این آینده‌سازان جامعه ایفا می‌نماید، درس قرآن میباشد.
در جامعه اسلامی ما، اهمیت و قدر و منزلت قرآن و دستورات آن بر همگان روشن و واضح گشته و دانشجویان از طریق فراگیری محتوی و کاربرد عملی آن، راه سعادت را خواهند پیمود. اما به نظر می‌رسد که بازنگری به برنامه دروس قرآن در سطح دانشگاه و بررسی چگونگی ثمردهی این برنامه‌ها با توجه به اهمیت خاص درس قرآن ضروری میباشد. این بازنگری به منظور کمک به تصمیم‌گیری‌ها و برنامه‌ریزی‌های بعدی و شناخت موانع و مشکلات بر سر راه تحقق اهداف آموزشی درست و ارائه راهبردهایی به منظور رفع این موانع صورت خواهد گرفت. که در این راستا از تجارب اساتید در این زمینه استفاده خواهد شد.
آموزش عالی در بیان اهداف کلی آموزش قرآن در دبیرستان در قسمت حیطه‌شناختی، آگاهی پیدا نمودن از برخی مفاهیم مهم قرآنی و ترجمه برخی از آیات و عبارات قرآنی ساده و درک مفهوم کلی آنها و نیز آگاهی یافتن از برخی قواعد تجویدی را ذکر نموده است. و در حیطه عملی نیز، بیان برخی آیات ساده قرآنی و مفاهیم با تلاوت صحیح و روان و عمل نمودن به معارف اخلاقی مورد تأکید قرآن را بر شمرده است. و در ادامه بیان اهداف کلی آموزش قرآن در دانشگاه در حیطه عاطفی به ایجاد علاقمندی نسبت به ترجمه آنها وعمل به معارف اخلاقی مورد تإکید قرآن توأم با تعهد و پایبندی توجه دارد اما این تعلمیات کمتر می‌تواند میزان آگاهی آنان را در بیشتر مواقع تحت تأثیر قرار دهد.. این پژوهش با عنایت به اهمیت دستیابی به این اهداف آهنگ مطالعه پیرامون تحقق اهداف برنامه‌های آموز قرآن در بین دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی دماوند در حقیقت این تحقیق کاربردی کردن مسائل قرآنی از طریق تکنولوژی اموزشی و نیاز سنجی و آموزش بر اسسا نیاز به دنبال این است که تا چه اندازه آموزش قرآن، احادیث و روایات از طریق تکنولوژی روز می‌تواند در نگرش و میزان آگاهی دانشجویان از مسائل علمی و تربیتی قرآن مؤثر باشد؟
1-3- اهداف تحقیق
هدف اصلی: تعیین میزان تأثیر آموزش و کاربردی کردن مسائل علمی و تربیتی قرآن کریم، احادیث و روایات در میزان آگاهی دانشجویان دختر دانشگاه آزاد اسلامی واحد دماوند.
ب – اهداف جزئی تحقیق
1) تعیین میزان آگاهی دختران دانشجو از مسائل تربیتی قرآن کریم، احادیث و روایات.
2) تعیین تأثیر آموزش فیلم بر میزان آگاهی دانشجویان از مسائل تربیتی قرآن کریم، احادیث و روایات.
3) تعیین تأثیر آموزش از طریق سخنرانی بر میزان آگاهی از مسائل تربیتی قرآن کریم، احادث و روایات
4) تعیین تأثیر آموزش از طریق بحث گروهی (کنفرانس) بر میزان آگاهی دانشجویان دختر از مسایل تربیتی، احادیث و روایات.
5) مقایسه روش آموزش فیلم، سخنرانی و کنفرانس در میزان آگاهی بر میزان آگاهی دانشجویان دختر از مسائل تربیتی، احادیث و روایات.
1-4- سوالات تحقیق
1) میزان آگاهی دختران دانشجو از مسائل علمی و تربیتی قرآن کریم چگونه است؟
2) آموزش مسائل تربیتی قرآن، احادیث و روایات از طریق فیلم تا چه اندازه در میزان اگاهی دانشجویان دختر مؤثر است؟
3) آموزش مسائل تربیتی قرآن، احادیث و روایات از طریق سخنرانی تا چه اندازه در میزان اگاهی دانشجویان دختر مؤثر است؟
4) آموزش مسائل تربیتی قرآن، احادیث و روایات از طریق کنفرانس( بحث گروهی) تا چه اندازه در میزان اگاهی دانشجویان دختر مؤثر است؟
5) آیا روشهای آموزش (بحث گروهی، سخنرانی و آموزش فیلم) تفاوت وجود دارد؟
ت – تعاریف عملیاتی
آموزش قرآن :
فرایندی است برای دستیابی به قرائت، درک معنا، تدبر و انس با قرآن کریم به منظور تقویت ایمان و عمل صالح با توجه به سیره معصومین علیهم‌السلام.
دوره متوسطه :
این دوره تحصیلی یکی از حلقه‌های زنجیر آموزشی است که آموزش عمومی را به آموزش عالی پیوند می‌دهد. و هر نوع نارسایی وخللی در آن مستقیماً در عملکرد و کیفیت هر دو حلقه قبل و بعد تأثیر بسزایی خواهد داشت. ـ امرو اجرایی نظام جدید آموزش متوسطه، 1373، صفحه17).
اهداف آموزش قرآن کریم در دوره متوسطه :
این اهداف توسط سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی وزارت آموزش و پرورش (دفتر تألیف کتب) تدوین شده‌اند و در این رساله به عنوان اهداف آموزش قرآن دوره متوسط مورد لحاظ قرار گرفته‌اند.
وسایل کمک آموزشی :
وسایل و امکاناتی که به منظور تسهیل در امر یاددهی – یادگیری درس قرآن کریم و به جهت نیل به اهداف آموزشی قرآن بکار گرفته می‌شوند.
محتوا :
کلیه مطالب و مواد متشکله کتب درسی قرآن دبیرستان که در عین ساده و روان بودن و تناسب با هدفهای موردانتظار، از جذابیت و دلپذیری خاصی برخوردار بوده، با نیازها و علائق و قابلیت دانش‌آموزان در این دوره تناسب داشته باشد. (برگرفته از مصوبات شورای پیگیری فرمایش مقام معظم رهبری در خصوص آموزش قرآن در مدارس).
روش تدریس :
شیوه درس دادن معلم قرآن به گونه‌ای که متناسب با قداست و سأن قرآن کریم بوده و با در نظر گرفتن نیازها امکانات و محدودیتهای دانشجویان موضوعها انتخاب شده قدرت جذب و کشش را ایجاد کند تناسب داشته باشد.
فصل سوم :
روش‌شناسی تحقیق
3-1- مقدمه
پژوهشگر پس از تعیین و تنظیم موضوع تحقیق باید در فکر انتخاب روش تحقیق باشد. انتخاب روش انجام تحقیق بستگی به هدفها و ماهیت موضوع پژوهش و امکانات اجرایی آن دارد. بنابراین هنگامی می‌توان در مورد روش بررسی و انجام یک تحقیق تصمیم گرفت که ماهیت موضوع پژوهش، هدفها و نیز وسعت دامنه آن مشخص باشد. هدف از انتخاب روش تحقیق آن است که محقق مشخص نماید، چه شیوه و روشی را اتخاذ کند تا او را هر چه دقیق‌تر، آسان‌تر، سریعتر و ارزانتر در دستیابی به پاسخ یا پاسخهایی برای پرسش یا پرسشهای تحقیقی مورد نظر کمک کند.
پس از انتخاب روش تحقیق، مراحل مختلف اجرای تحقیق، جامعه آماری، گروه نمونه و نحوه گزینش آن ابزارهای پژوهشی جهت گردآوری داده‌ها و روشهای آماری، مورد بررسی قرار گرفته است.
الف) روش تحقیق
روش انجام این تحقیق از نوع توصیفی به شیوه زمینه‌یابی است. “زیرا در این روش تحقیق، محقق آن است که با استفاده از تکنیکهای آمار استنباطی به بررسی تفاوت یا تشابه نظرات گروههای مختلف در جهت یافتن وحدت نظر ویژه‌ای درباره موضوعی خاص بپردازد.” (نادری، سیف نراقی، 1374، ص 108)
“در اینروش تحقیق، هدف محقق مقایسه و بررسی نظرات، جهت یافتن نقطه‌های مشابه میباشد.” (همان منبع، صفحه 108.) و در قسمت دوم کار که گورهها با یکدیگر مقایسه می‌شوند از روش آزمایش میدانی استفاده شده و قبل از اجرای کار پیش تست انجام و پس زا آن پیش تست گرفته شده.
ب) جامعه آماری
در این تحقیق جامعه آماری، شامل کلیه دانشجویان دفتر دانشگاه آزاد اسلامی واحد دماوند است که در مجموع شامل 6000 نفر میباشد.
ج) نمونه تحقیق و روش نمونه‌گیری
“نمونه عبارت است از مجموعه‌ای از نشانه‌ها که از یک قسمت، یک گروه یا جامعه‌ای بزرگتر انتخاب می‌شود، بطوریکه این مجموعه معرف کیفیات و ویژگی‌های آن قسمت، گروه یا جامعه بزرگتر باشد.” (نادری، سیف نراقی، 1374، ص169).
در این تحقیق از میان 434 نفر دبیر قرآن دبیرستانهای دخترانه شهر تهران، بر اساس جدول دمورگان تعداد 300 نفر به عنوان نمونه مشخص شده و سپس برحسب نمونه‌گیری تصادفیانتخاب شده‌اند. که از بین این 300 نفر، از 100 نفر برشور شد، برای 100 نفر سخنرانی و 100 نفر نمایش فیلم داده شد، قبل.
د) توصیف ابزار پژوهشی
“برای اجرای هر نوع مطالعه تحقیقی، داده‌هایی جمع‌آوری می‌شود که با استفاده از آنها، فرضیه‌هایی مورد آزمایش قرار می‌گیرد. برای جمع‌آوری داده‌ها، ابزارها و روشتهای متعددی وجود دارد. این ابزارها گونه‌های مختلف دارند و داده ها را با روشهای مشخصی از نظر کمی و کیفی توصیف می‌کنند.” (جان بست، مترجم پاشا شریفی، 1374، ص 199).
متداولترین روشهای گردآوری اطلاعات از طریق مشاهده، مصاحبه، پرسشنامه و استفاده از کتابخانه میباشد.
جهت تهیه پرسشنامه، پس از گردآوری اطلاعات مستند و دقیق از موضوع مورد نظر و نیز با استفاده از نظرات دبیران قرآن و همچنین داوران قرآن، پرسشنامه محقق ساخته‌ای، تهیه و تدوین شد. اساس و مبنای مهم در تهیه این پرسشنامه، نظرات اساتید و صاحب نظران محترم مچنین استاد بود. برای روشن شدن چگونگی جمع‌آوری اطلاعات، به توضیح مراحل مختلف این فرایند می‌پردازیم. در مراحل ابتدایی تهیه پرسشنامه، پس از مطالعه دقیق این پیشینه و اطلاعات و بنا به صلاحدید اساتید محترم راهنما، از 5 استاد قرآن درخواست شد تا درباره پرسشنامه ساخته شده نظر دهند و پرسشنامه مورد تأیید صوری قرار گرفت.
ﻫ) روایی و پایای ابزار پژوهشی
جهت روایی و پایایی پرسشنامه اقداماتی به شرح زیر انجام شد:
برای بالا بردن روایی پرسشنامه، از فرم تهیه شده اولیه آن تعداد 10 نسخه جهت دبیران قرآن و 5 نسخه جهت اساتید قرآن تکثیر و در اختیار آنها قرار داده شد و از آنها خواسته شد تا نظرات اصلاحی خود را مرقوم دارند. که با مراجعه به هر کدام از آنها، پرسشنامه برای چندمین بار مورد تجدید نظر واصلاح قرار گرفت. پس از تغییرات لازم در سؤالات و اعمال نظرات و انتقادات اساتید قرآن در حد لزوم، با استاد محرتم راهنما در ارتباط با پرسشنامه مشورت گردید که پس از تأیید پرسشنامه اجرایی، تعداد 30 نسخه از آن در اختیار دانشجویان دختر که به طور تصادفی انتخاب شده بودند، قرار داده شد، تا به سؤالات پاسخ دهند. و پس از آن ضریب پایایی پرسشنامه طبق فرمول کرانباخ محاسبه و 75/0 برآورد گردید. بعد از تأیید مجدد پرسشنامه با توجه به عدد حاصل از محاسبه با معرفینامه دانشگاه آزاد اسلامی دماوند پرسشنامه‌ها اجرا گردید.
فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد
تعداد صفحات این مقاله 14 صفحه
پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید
دانلود مقاله میزان اگاهی دانشجویان از مسائل علمی و تربیتی قران