دانلود مقاله راهنمای اجرکاری

اختصاصی از فی ژوو دانلود مقاله راهنمای اجرکاری دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

مقدمه
آجر به عنوان یکی از مصالح ساختمانی به دلیل مقاومت، ظاهر و ویژگیهای دیگر خود، کاربرد فراوانی یافته است. آجر نه تنها از نظر کاربرد در ساختمان منازل مسکونی و بناهای صنعتی به مقبولیت عام رسیده است بلکه از نظر معماری و امکانات زیبایی شناسانه ای که فراهم می‌آورد، قابل توجه است.
روشهای ساخت آجر در طی سال ها تغییرات عمده ای نکرده است. حتی خشت های خام دست ساز هنوز هم بطور محدود مورد استفاده قرار می‌گیرند. از نظر قدمت کاربرد، آجر دومین مصالح قدیمی ساخت و ساز پس از چوب است. استفاده از خشت خام، آن طور که از کتیبه های آجری زمان سارگون فرمانروای اکد و بنیانگذار امپراطوری کلده بر می‌آید به هزاران سال قبل از تاریخ مدون یعنی به 3800 سال قبل از میلاد مسیح می‌رسد.
انواع آجر
آجرها را، علی رغم اینکه از رس، ماسه و آهک یا بتن ساخته شده باشند، به طور کلی می‌توان به چهار گروه تقسیم کرد: آجرهای نما، آجرهای معمولی، آجرهای مهندسی و آجرهای نسوز.
آجرهای نما
این آجرها با تنوع بسیار در رنگ و بافت رویه و به صورتی بادوام و زیبا ساخته می‌شوند.
آجرهای معمولی
این آجرها عموما جهت دیوارکشی معمولی و بیشتر در مواردی که آجرکاری زیر سطح زمین قرار گرفته است یا روی آن اندود می‌شود به کار می‌روند. این آجرها نمای زیبایی ندارند، اما سخت و با دوام هستند. امروزه به جای استفاده از آجر معمولی برای دیوارهای جدا کننده داخلی و بر داخلی دیوارهای دو جداره بیشتر از بلوکهای ساختمانی سبک استفاده می‌شود.
آجرهای مهندسی
این آجرها فوق العاده سخت و متراکم هستند، تخلخل کمی دارند و به همین جهت آب کمی جذب می‌کنند. آجرهای مهندسی برای دیوارهایی در نظر گرفته می‌شوند که بار زیادی را باید تحمل کنند و یا در معرض آسیب یخ زدگی هستند.
آجرهای نسوز
این آجر از رس مخصوصی ساخته شده است که قابلیت تحمل حرارت بسیار زیاد را دارد.
دسته‌بندی آجر
آجر بر حسب مواد خام مورد استفاده در ساخت آن به انواع زیر تقسیم می‌شود:
آجر رسی، شیلی و شیستی:
آجر هم از پخت خشت خام رسمی و هم از پخت خشت تهیه شده از شیل و شیست، در دماهای حدود 1000 درجه سلسیوس بدست می‌آید.
آجر ماسه آهکی:
آجرهای ماسه آهکی از مخلوط ماسه سیلیسی یا سیلیکاتی (یا سنگ خرد شده یا مخلوطی از این دو) و آهک، در زیر فشار بخار آب و گرما تولید می‌شوند. خاکستر بادی، سرباره کوره آهنگدازی و به طور کلیف دیگر ضایعات صنعتی مناسب برای تهیه این نوع آجرها قابل استفاده می‌باشند. آجرهای ماسه آهکی معمولاً به صورت توپر و سوراخدار به ابعداد حدود آجر رسی یا مضاربی از آن ساخته شده و بر حسب مقاومت فشاری دسته‌بندی می‌شوند. آجر ماسه آهکی به رنگ خاکستری است و با افزودن مواد رنگی می‌توان انواع رنگی آن را نیز تولید کرد.
آجر بتنی
آجر ساختمانی بتنی، نوعی بلوک سیمانی توپر است که از سیمان پرتلند، سنگدانه‌های معدنی مناسب و آب تهیه می‌شود. برای بهره‌گیری از اثرهای ویژه، می‌توان مواد دیگری نیز به آن افزود.
ویژگی‌ها و الزامات کاربردی
آجرهای رسی، شیلی و شیستی باید ویژگی‌های زیر را داشته باشد:
• کاملاً پخته، یکنواخت و سخت بوده ، مقاومت فشاری، جذب آب و سایر مشخصات آنها بر حسب نوع باید مطابق با استاندارد ملی ایران شماره 7 باشد.
• وزن ویژه آجر مورد مصرف در اجزای باربر نباید از 7/1 و وزن قضایی آن از 3/1 گرم بر سانتیمتر مکعب کمتر شود.
• مصرف تکه آجر شامل سه قد، نیمه، چارک و کلوک در قسمت‌های درونی و پشت کار و نیز در مکان‌هایی که مصرف آجر درست مقدور نیست، مجاز است.
• مصرف آجرهای کهنه در صورتی که مطابق مشخصات بوده و کاملاً تمیز شده باشد مانعی ندارد، ولی بهتر است به همراه آجرهای نو و در پشت کار از آنها استفاده شود.
• مصرف آجرهای ترک‌دار، کج و معوج، گود و برجسته که انحنا، گودی و برجستگی آنها از 5 میلیمتر تجاوز نکند، مشروط بر اینکه تعداد آنها از 20 درصد کل آجرها بیشتر نشود، بلااشکال است.
• مصرف آجرهای نما که دارای آلوئک یا ترک جزئی باشد، تنها در پشت کار مجاز است.
آجرهای ماسه آهکی باید دارای ویژگی‌های زیر باشند:
• ظاهر آجر ماسه آهکی باید تمیز، یکنواخت و عاری از ترک و مواد خارجی باشد.
• حداقل مقاومت فشاری آنها 5/7 مگاپاسکال باشد.
• باید حداقل 15 دوره یخ زدن و آب شدن را تحمل کنند و پس از آزمایش یخبندان، کاهش نسبی مقاومت فشاری آنها کمتر از 20 درصد باشد.
• جذب آب آجر ماسه آهکی باید بین 8 تا 20 درصد وزنی باشد.

مراحل تولید
علی رغم تنوع آجرها و مقیاس تولید، چه در کارگاههایی با تولید کم ده هزار آجر در هفته و چه در کارخانه هایی با تولید انبوه ده میلیون آجر در هفته، فرایند تولید مشابه است. شکل نشان دهنده پنج مرحله اصلی در تولید آجر است.
آجرهای فشاری:
با فشردن رس و یا شیست رسی آماده به درون قالبهای فولادی با روشهای « نیمه خشک » و یا « خمیر سفت » ساخته می‌شوند. آجرهای تولید شده با این روشها شکل و اندازه منظم و نبشهای تیزی دارند و در سطوح راسته و کله کاملا صاف هستند، مگر اینکه سنگریزه داشته باشند و یا قبل از پخت به آنها نقش داده شده باشد.
آجرهایی را که با استفاده از شیوه ی « نیمه خشک » قالب گیری شده اند می‌توان از ظاهر دانه دار آنها در محل برش شناخت. شیوه قالب گیری « خمیر سفت » برای تولید آجر مهندسی به کار می‌رود.
آجرهای برشی توپر:
گل رس داخل مکعب ثابت فلزی با ابعاد تقریبی 112 225 میلیمتر تزریق می‌شود و پس از خروج از طرف دیگر در اثر فشردن به سیم آهنی نازک و محکمی به اندازه ارتفاع آجر بریده می‌شود. آجرهایی که به این طریق تولید می‌شوند خراشهایی در سطح تماس با ملات دارند. برای تولید آجرهایی با سطح زبر، بلافاصله بعد از خارج شدن بلوک رسی از قالب و قبل از برش آن، سطح یک راسته و دو طرف کله خراشیده می‌شود.
آجرهای برشی سوراخدار:
تقریبا مثل آجرهای توپر تولید می‌شوند. با این تفاوت که با تعبیه یک شانه آهنی در دهانه ماشین، چند ردیف سوراخ در طول بلوک رسی ایجاد می‌شود. این سوراخ ها باعث می‌شوند که روند خشک شدن یکنواخت تر شود و پخت آجرها در دمایی برابر 1000 تا 1100 درجه سلسیوس کاملتر و کاراتر صورت گیرد.
آجرنمای دستی: به صورت تکی و با دست قالب گیری می‌شود. برای سهولت جدا شدن خشت رسی از قالب ابتدا داخل قالب ماسه پاشی می‌شود و سپس گل رس آماده به داخل قالب ریخته می‌شود. بعد از بریدن مقدار اضافی گل، قالب برداشته می‌شود. ماسه پاشی داخل قالب سبب ناصافی هایی در سطح خشت می‌شود که مختص این نوع آجرنمای گرانقیمت و زیباست.
آجرهای ماشینی مشابه آجر دستی: با ماشینهایی تولید می‌شوند که گل رس را به داخل قالبهای ماسه پاشی شده شش یا هشت تایی با فشار تزریق می‌کنند. این عمل مکانیکی بسیار شبیه قالب گیری دستی است و سیمای ظاهری آجرهای تولید شده در این دو شیوه تقریبا یکسان است.
آجرهای قالب تر: روش تولیدی است که در آن به جای ماسه پاشی قالب، آن را مرطوب می‌کنند تا خشت خام به سهولت از قالب جدا شود.
آجرهای رویه ماسه ای: در این روش برای آنکه آجر خام راحت تر از قالب رها شود، هر بار قالب را ماسه پاشی می‌کنند.
قالب گیری
خاک رس بعد از مرطوب شدن به اندازه کافی گل نامیده می‌شود و آماده قالب گیری است.
رس آماده را می‌توان به اشکال متنوعی از خشت خام تبدیل کرد. روش و دستگاههای به کار گرفته شده در قالب گیری باعث ایجاد خصوصیات متمایزی در آجرهای پخته شده می‌شود.
خشک کردن خشت خام
بعد از قالب گیری، آجرهای خام باید به آرامی خشک شوند، تا انقباض یکنواخت و بدون ترک خوردن صورت گیرد. در کارخانه های بزرگ این عمل در گرمخانه و با استفاده از حرارت هوای برگشتی کوره آجرپزی که بین آجرهای خام دمیده می‌شود انجام می‌گیرد.
در کارگاههای کوچک آجرسازی هنوز هم از روشهای سنتی خشک کردن در هوای آزاد استفاده می‌شود. خشتهای خام در محفظه یا قفسه ای قرار داده می‌شوند که دارای پوششی است که آنها را از باد و باران محافظت می‌کند و جریان هوای اطراف خشتها آنها را خشک می‌کند.

روشهای پخت
به غیر از ذخایر رس چینی سفید خالص که در کورنوال یافت می‌شوند اکثر رگه های رس و شیست رسی ناخالصیهایی دارند که باعث می‌شوند پس از پخت، آجرها قرمز یا سیاه شوند. با تغییر حرارت کوره و یا افزودن ماسه و سایر مواد به سطح راسته و کله ی خشت خام می‌توان آجرهای تک رنگ و یا چند رنگ تولید کرد.
کوره توده ای
روشی قدیمی برای پخت آجرهای انبار شده است. در این روش عملا ساختاری برای کوره وجود ندارد. در مرحله ی اختلاط و قبل از قالب گیری پودر زغال سنگ به میزان تقریبا 5 درصد با رس مخلوط می‌شود.
خشت ها که تعدادشان متجاوز از یک میلیون است روی لایه ی ضخیم 400 میلیمتری پودر زغال سنگ چیده می‌شوند، و با سقف ساده ای از ورق آهنی موجدار روی آنها را می‌پوشانند تا مانع ایجاد اختلال باد و باران در فرایند پخت شود.
لایه ی زیرین سوخت با حفره های آشکاری در انتهای کوره مشتعل می‌شود و در طول چند هفته می‌سوزد. درصد کوچک خاکه زغال موجود در هر خشت به پیشروی محدوده آتش در طول توده ی خشت کمک می‌کند. بعضی از تولید کنندگان فرایند سوزاندن را با فواره های سوخت نفتی که از طرفین توده داخل می‌شوند تکمیل می‌کنند.
بعد از اتمام پخت توده ی آجر برچیده می‌شود و آجرها با بررسی ظاهری به انواع درجه یک و درجه دو بر اساس استحکام، رنگ و شکل طبقه بندی می‌شوند. آجرهایی که به اندازه کافی پخته نشده اند برای پوشاندن و حفاظت کوره بعدی به کار می‌روند.
کوره تناوبی
این کوره ها از یک اتاق بزرگ تولید تشکیل شده اند که ضخامت دیوار آنها تقریبا یک متر است تا از میزان اتلاف حرارت کاسته شود. پس از چیدن آجرهای خام، ورودی کوره به طور موقت با آجر و ملات آهک مسدود می‌شود.
حرارت کوره در یک دوره چهارده روزه پخت ابتدا به آهستگی بالا برده می‌شود تا به حداکثر 1100 درجه سلسیوس برسد و برای 7 تا 10 ساعت در این دما می‌ماند. قبل از تخلیه، آجرها در طول چند روز و به تدریج خنک می‌شوند تا از بروز ترک ناشی از تغییرات ناگهانی دما جلوگیری شود.
کوره هوفمان
این کوره در واقع مجموعه ای از حداقل بیست کوره تناوبی مجاور هم است که همگی یک دودکش بزرگ دارند. در هر اتاق حدود بیست هزار آجر خام قرار داده می‌شود. بین اتاقها صفحات مسدود کننده جریان هوا وجود دارد که برای انتقال آتش از اتاقی به اتاق دیگر می‌توان آن را باز کرد. چیدن خشت خام، گرم کردن و آتش دهی اتاق ها جداگانه و به طور متوالی انجام می‌گیرد. بنابراین، در حالی که در قسمتی از کوره خشت خام چیده می‌شود، در قسمت دیگر عملیات پخت صورت می‌گیرد و در همین زمان از اتاقهای دیگر کوره آجر تولید شده تخلیه می‌شود.
این نوع کوره برای تولید آجر فلتون به کار می‌رود.
کوره تونلی
برخلاف دیگر روشهای تولید که آجرها در مراحل خشک کردن، پخت، خنک شدن تغییر مکان نمی دهند. در کوره های تونلی آجرهای خام روی واگن هایی که روی ریلهای فولادی قرار گرفته اند در طول خط مستقیم حرکت می‌کنند.
منطقه ی آتش با حداکثر حرارت، تقریبا در وسط تونل قرار گرفته است و سوخت آن از سقف کوره پاشیده می‌شود. هر واگن بیش از دو هزار آجر حمل می‌کند و واگنها به صورت پیوسته به دنبال هم قطار شده اند و در طول تونل پیش رانده می‌شوند. واگنها بعد از سی ساعت از کوره خارج می‌شوند، در حالی که واگنهای دیگری پر از آجر خام از سمت دیگر تونل جای آنها را می‌گیرند. کوره های پیوسته به دلیل امکان کنترل دقیق حرارت با کامپیوتر و به خاطر کارایی بیشتر در اکثر کارخانه های جدید آجر نصب می‌شوند.

اندازه های استاندارد آجر
هدف همه تولید کنندگان آجر حفظ کردن حد مجاز ابعاد آجر است، اما رس ماده ای طبیعی است و تنوع در میزان جمع شدگی آجر در هنگام خنک شدن می‌تواند باعث تفاوت اندازه ی واقعی با اندازه ی استاندارد شود.
اندازه های متداول واقعی آجر در ایران mm 55 mm 110 mm 220 است.
مقاومت و میزان جذب آب آجر
منظور از مقاومت آجر،مقاومت فشاری سطح تخت آن بر حسب کیلو گرم بر سانتیمتر مربع ( ) یا پوند بر اینچ مربع ( Psi ) است. مقاومت فشاری و میزان جذب آب آجر تابع زمان گدازش آجر در کوره و حرارت داده شده به آن فرایند پخت است. مقاومت فشاری وقتی که ساخت دیوارهای باربر ساختمان های چند طبقه مد نظر باشد معیار اساسی و مهمی است. در موارد دیگر، مقاومت فشاری آجر همواره بیشتر از مقدار مورد لزوم برای کارهای عادی ساختمانی است.

اغلب آجرهای ساخته شده در امریکا مقاومت فشاری بین 200 تا 500 کیلوگرم بر سانتیمتر مربع دارند. مقاومت فشاری حدود 8% آجرها کمتر از حد پایین و مقاومت 25% اجرها بیشتر از حد بالاست. میزان جذب آب آجر برحسب درصد وزن کل بیان می‌شود و آن درصد افزایش وزن آجر پس از قرار گرفتن به مدت زمان معینی در داخل آب است.
ملات
ملات اساسا نوعی بتن است که می‌تواند کیفیت دوام بتن را همان گونه که در فصل مربوط به بتن در جلد اول آورده شد، دارا باشد. اصولا مصالح تشکیل دهنده ملات و بتن یکی است و تفاوت آنها در عامل کارایی است. چون ملات بر روی آجر کشیده می‌شود و آجر با دست در دیوار قرار داده می‌شود و این عملیات کندتر از بتن ریزی است، لذا ملات را باید طوری عمل آورد که زمان گیرش اولیه آن کاهش یابد. برای آنکه ضخامت مورد نظر بند فراهم آید ملات را ماله کشی می‌کنند. از طرف دیگر تعداد زیادی رج یا ردیف آجری روی ملات قرار می‌گیرد بدون آنکه تحت اثر وزن خود نشست یا افتی داشته باشد، از این رو ملات بایستی قابلیت آن را داشته باشد که شکل لازم را به خود بگیرد. این شرایط، ملات را از بتن متمایز می‌کند.
ابزار های کار
تعدا ابزارهای مورد نیاز یک بنای آجر کار چندان زیاد نیست و قیمت آنها ارزان است. ابزارهای اصلی بنایی در شکل نشان داده شده است. علاوه بر این ابزارها، برخی از بناها از یک کج بیل یا بیل دستی برای تهیه و حمل ملات، از گونیای بزرگ نجاری، ترازهای حبابدار و ابزار بند کشی در اندازه های متفاوت استفاده می‌کنند.
مهمترین مرحله ی آجر چینی، رج اول یا نخستین ردیف در شروع آجرکاری است. برای بالا بردن یک دیوار کاملا شاغولی با گوشه های درست و فواصل مساوی بندهای ملات، گوشه ها و اولین ردیف آجر از اهمیت اساسی برخوردارند.
هر دیوار آجری با دو گوشه از طرفین آن شروع می‌شود. فاصله ی بین گوشه ها بایستی به دقت اندازه گیری شود تا از واحد ده سانتیمتری تبعیت کند. نخستین رج آجر بر بستری از ملات روی شالوده بتنی چیده می‌شود. تراز حبابدار برای اطمینان از صد در صد افقی بودن رج نخست به کار برده می‌شود، چرا که این رج روی ردیف های بعدی آجرکاری تاثیر می‌گذارد.

آجرکاری در فضای آزاد
حصار کشی محوطه یا باغ، کف سازی، پله محوطه، دیوارها یا رمپ های حائل خاکریز و جاگلیها، نمونه هایی از آجرکاری در فضای آزاد هستند. این کاربرد های آجرکاری در زمره کارهای محوطه سازی دسته بندی می‌شوند.
آجر و ملات به کار رفته در این موارد بسیار بیشتر از دیوارهای دو جداره ی ساختمانهای مسکونی در معرض خطر یخ زدگی هستند.
انتخاب آجر برای کارهای فضای آزاد
احتمال یخ زدن آجرهایی که آب زیادی جذب می‌کنند، در حالت اشباع، در مقایسه با آجرهایی با قدرت مکش کم آب، بسیار بیشتر است. آجرهای مهندسی گروه A، به علت روش تولیدشان کمتر از 5/4% وزن خود آب جذب می‌کنند، بنابراین در وضعیت یخبندان آسیب نمی بینند.
کف فرش آجری
آجرهای فرش باید در برابر یخ زدگی مقاوم باشند، چون امکان خیس شدن آنها در طول سال زیاد است و در فصل زمستان در معرض یخ زدگی قرار دارند.
روش چیدن آجرهای فرش
دو روش برای چیدن آجرهای فرش وجود دارد:
1. آجرها روی یک دال بتنی که قبلا آماده شده است و با استفاده از ملات چیده می‌شوند.
2. روش دیگر که معمولتر و به خاطر حذف دال بتنی و ملات اقتصادی تر است، خشکه چینی است.
در این روش آجرها روی بستری از ماسه به ضخامت mm50 که با دقت صاف و با وسایل مکانیکی متراکم شده است، چیده می‌شوند. روی فرش آجری ماسه خشک ریخته و برس کشیده می‌شود تا شکافهای بین آجرها کاملا پر شود.
هنگام بارندگی، آب باران ابتدا به درز بین آجرها نفوذ می‌کند و سپس از طریق مصالح بلوکاژ دفع می‌شود. پیاده روها، پاسیوها و سطوح بزرگتر فرش آجری باید همیشه با شیب چیده شوند تا مانع از به وجود آمدن مانداب در فصل باران شود. ابتدا ممکن است، آب باران از طریق فرو رفتن در درزها و زهکشی دفع شود، ولی در اثر مرور زمان روی درزها با گرد و خاک و گل بسته می‌شود، بنابراین اجرای شیب برای جاری شدن آب باران لازم است ( شکل 11 – 5 ).
فرش آجری را می‌توان با طرحهای متنوعی اجرا کرد ( شکل 11 – 6 ). آجرهای فرش در ابعاد mm 100 mm 200 و mm 5/102 mm 215 استفاده می‌شود.

فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد

تعداد صفحات این مقاله   21صفحه

پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید