این محصول در قالب ورد و قابل ویرایش در 157 صفحه می باشد.
مقدمه
حسابداری بهای تمام شده[۱] دارای پیشینه ای بیش از سه قرن است، اما عصر حسابداری بهای تمام شده به شکل مدون در سال ۱۸۸۵ آغاز شد.
در آستانه قرن بیستم انجمن مهندسین محاسب آمریکا متعاقب ترویج اصول مدیریت علمی، علاقه وافری به حوزه حسابداری بهای تمام شده نشان داد که باعث گسترش این رشته شد. آثار الکساندر همیلتون چرچ در مورد سربار تولید در همین دوره، باعث توسعه بیشتر درک عمومی از عوامل هزینه گردید.
در دهه های۱۹۲۰ تا ۱۹۵۰ موضوعاتی از قبیل بودجه بندی[۲]، هزینه یابی استاندارد، [۳]، مفاهیم ظرفیت و هزینه یابی متغیر[۴] وارد مباحث حسابداری شد. هزینه یابی مستقیم[۵] مهمترین تحول از تحولات مختلف دهه های ۱۹۵۰ تا ۱۹۸۰ بود. در دهه ۱۹۶۰ اصطلاح حسابداری مدیریت رفته رفته جایگزین حسابداری بهای تمام شده شد. در دهه ۱۹۹۰ حسابداری بهای تمام شده جزئی از حسابداری مدیریت محسوب می شد. ضعفها و کاستی های هزینه یابی جذبی منجر به معرفی هزینه یابی بر مبنای فعالیت، توسط پرفسورجانسون و پرفسور کاپلان شد. آنان در کتابی بنام اطلاعات نامربوط: ظهور و سقوط حسابداری مدیریت[۶] فعالیتها را منشاء ایجاد هزینه دانستند و پیشنهاد کردند محصولات )یا مشتریان) به میزان استفاده از فعالیتها، بایستی هزینه های مربوط را متحمل شوند. معرفی سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت[۷] به ارائه سیستم مدیریت بر مبنای فعالیت و همچنین بودجه ریزی بر مبنای فعالیت منجر گردید.
سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت، مهمترین نیاز واحدهای اقتصادی، یعنی اطلاعات صحیح و طبقه بندی شده را آنچنان تدارک می کند که امکان بهبود دائمی و دسترسی به کیفیت جامع[۸] را تسهیل نماید. این سیستم به جای پرداختن به عوارض، نشانه ها و معلول، به علت وقایع می پردازد و علت ایجاد هزینه و تولید فعالیت را کالبدشکافی می کند. اگر فعالیتی دارای فلسفه توجیهی، متقاضی و حتی ارزش افزوده نباشد، زمینه حذف، تعدیل یا بهبود آن را فراهم می کند. در حالی که چنین خواصی در سیستمهای بهای تمام شده ای که حول محور واحدهای سازمانی، مراحل تولید )نه فعالیتها) طراحی شده است، موجود نیست. طبقه بندی هزینه ها به مستقیم و غیرمستقیم و رویارویی با مقادیر متنابهی به عنوان هزینه سربار که تسهیم آنها به نحو صحیح اگر غیرممکن نباشد، بسیار دشوار است، تنها یکی از دلایل این امر است. موجب و دلیل بهتر، نحوه ی نگاه به کلیت پدیده هاست که در هزینه یابی بر مبنای فعالیت دارای تفاوتی ماهوی با سایر سیستمهای رقیب و سنتی است.
بهره گیری از سیستم مدیریت و هزینه یابی بر مبنای فعالیت، فرصتهای کلانی را برای خلاقیت، نوآوری، نوسازی و پیشرفت در سطوح مختلف واحدهای اقتصادی فراهم می آورد. برای باقی ماندن در صحنه ی رقابت و توسعه و رشد واحد اقتصادی باید به گونه ای عمل شود که هر کار در اولین مرتبه، به بهترین وجه انجام شود. برای تحقق این منظور کلیه اجزای فرایندها، اعم از برنامه ریزی، هماهنگی، اجرا، نظارت و بازخورد، بایستی در هماهنگی با سیستم حسابداری نمایی شده قرار گیرد.
سیستمهای مدیریت و هزینه یابی در یک راستا و بر مبنای فعالیت طراحی می شوند. فعالیتها در قلب سیستم حسابداری مدیریت قرار دارند. تجزیه و تحلیل واحد اقتصادی براساس فعالیتها، امکان ارتباط سطوح مختلف سازمانی به نحوی که براساس برنامه ها، هر واحد بتواند اقدام مورد نظر را انجام دهد، فراهم می آورد، دستیابی به اهداف را تسهیل می نماید، محرکها و منشاء هزینه و فعالیت را شناسایی می کند و لذا فرایند بهبود و پیشرفت مستمر و سیستمهای پیشیبانی تصمیم گیری را تقویت می نماید.[۹]
۲-۱- موضوع تحقیق
موضوع مورد بررسی در این تحقیق عبارت است از » بررسی امکان کاربرد سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت (ABC) در صنعت تراکتور سازی ایران« که در ادامه به تشریح و بیان آن پرداخته شده است.
۳-۱- تشریح و بیان موضوع
امروزه بسیاری از شرکتها به منظور ادامه بقاء در بازارهای رقابتی که با تغییرات سریع تکنولوژی همراه است ناگزیرند با استفاده از روش های نوین در جهت بهبود مستمر کیفیت و کنترل و کاهش بهای تمام شده محصولات خود بکوشند.
در چنین شرایطی شرکتهای بسیاری در حال تغییر و تحول در سیستم های اطلاعاتی خود و دوری جستن از سیستم های سنتی و حرکت به سوی مدیریت هزینه ها[۱۰] با دیدگاه کنکاش گرایانه هستند. جدی شدن بحث رقابت در صنایع ایجاب می کند که به بحث کنترل هزینه ها نگاه جدی تری به عمل آید.
کیفیت[۱۱] به عنوان پیش شرط و بلیط ورود به میدان رقابت جهانی نقش مهمی را ایفا می کند. مشتریان به دنبال قیمت پایین تر، تأمین کنندگان به دنبال قیمت بالاتر، اتحادیه های کارگری به دنبال دستمزدهای زیادتر و سها مداران به دنبال سهم بیشتری هستند. رقابت برای تولید محصولی بهتر با خصوصیاتی مطلوبتر و قیمتی پایین تر صورت می گیرد. موفقیت تجاری به نحوه ی مدیریت تمام این عوامل و دیگر عوامل دخیل، بستگی دارد.
سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت تولیدی، فعالیتهای عمده ی فرایند تولید را شناسایی و سپس در یکی از چهار طبقه زیر طبقه بندی می کند:
الف) فعالیتهای سطح واحد محصول
ب) فعالیتهای سطح دسته محصول
ج) فعالیتهای سطح محصول
د) فعالیتهای سطح کارخانه
هزینه های سه طبقه اول از فعالیتها، با استفاده از محرکهای فعالیت که تابع گرایش و تغییرپذیری هزینه های مورد تخصیص است. به محصولات تخصیص داده می شود، اما هزینه های فعالیتهای سطح کارخانه به عنوان هزینه های دوره تلقی شده یا بر مبنای اختیاری [۱۲] به محصولات تسهیم می شود.[۱۳]
هزینه یابی بر مبنای فعالیت را می توان بسط تکامل یافته ای از روش تخصیص دو مرحله ای هزینه تلقی کرد که شالوده ی سیستمهای نوین حسابداری بهای تمام شده است. در مرحله اول این روش، هزینه های غیرمستقیم منابع به مخازن هزینه[۱۴] تخصیص می یابد و در مرحله دوم، هزینه های انباشته شده در مراکز هزینه[۱۵] به محصولات)یا به سایر موضوعات هزینه) تخصیص داده می شود. تخصیص معمولاً برای ارزیابی عملکرد مدیر مسئول مرکز هزینه و برای تعیین بهای تمام شده ی محصولات بکار می رود.
۴-۱- اهمیت موضوع تحقیق
با توجه به اینکه درصد بسیار بالایی از مدیران امور مالی سازمانها و شرکتهای کشور ما از سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت ( ABC) هیچگونه اطلاعی ندارند و از طرفی تعیین قیمت فروش متأثر از قیمت تمام شده می باشد و کاملاً منطقی است که برای فروش یک محصول مدیر نیاز به داشتن هزینه ی ترکیبات بکار رفته در محصول داشته باشد.
مدیران به هزینه های صحیح برای تصمیمات استراتژیک در مورد محصول مانند طراحی تولید و بازاریابی دارند. هر تصمیم استراتژیک مانند کنکاشی در مورد طرح جدید محصول، معرفی محصول جدید و تلاشی جهت بازاریابی محصول یا خط تولید، متأثر از هزینه و سودآوری مورد انتظار محصول خواهد بود. بالعکس اگر به نظر برسد که سودآوری محصول کاهش می یابد، مسئله توقف مطرح می شود.
هزینه های محصول نقش مهمی را در تعیین قیمت، بخصوص در مورد محصولات سفارشی کم فروش و بدون قیمت بازار ایفا می نماید.
اطلاعات ناصحیح می تواند باعث شود شرکت از استراتژی نامناسب و بدون سودآوری پیروی کند، هزینه های صحیح شانس تصمیم گیریهای غلط را کاهش می دهند.
مدیران از سیستم هزینه یابی محصول به اطلاعاتی در سطوح فعالیت نیاز دارند تا بتوانند بهبود مداوم را رهبری کنند. هزینه یابی بر مبنای فعالیت (ABC) حاصل طبیعی محیط رقابتی و پیچیده امروزی است و با توجه به شرایط اقتصادی موجود که در بعضی از بخش ها منجر به فراوانی تولید نسبت به تقاضا شده است، به منظور کمک به مدیران در چنین شرایط رقابتی، این امید هست که با اجرا نمودن سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت در عمل به قیمت تمام شده ی واقعی تری دست یافته تا هم به مدیران در اتخاذ تصمیمات صحیح کمک موثری شده باشد و هم به جامعه علمی و دست اندرکاران امور مالی سازمانهای کشورمان آگاهی بیشتری نسبت به سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت داده شده باشد.
صنعت تراکتورسازی ایران به عنوان یکی از مهمترین محورهای حرکت به سمت توسعه و شکوفایی کشور که با مسائل پیچیده ورود و بکارگیری تکنولوژی های جدید روبروست، از این واقعیت به دور نیست. لذا هر گونه تلاش در شناسایی و بکارگیری سیستم های مدیریتی نوین در شرایط کنونی اقتصاد ایران می تواند گامی به سمت توسعه و پیشرفت کشور باشد.
۵-۱- هدف و علت انتخاب موضوع
یکی از اهداف اساسی سیستم حسابداری بهای تمام شده، تهیه اطلاعات صحیح مربوط به بهای تمام شده محصول است. زیرا یک واحد تجاری وقتی از هزینه های تولید محصول خود اطلاع در دست داشته باشد، می تواند فعالیت خود را برروی سودآورترین ترکیب تولید متمرکز نموده و از فعالیت های غیر سود ده جلوگیری نماید.
سیستم های مرسوم هزینه یابی در این خصوص دارای ضعف هایی هستند. زیرا زمانی که محصولات تولیدی متنوع اند، سیستم های مرسوم هزینه یابی، قیمت تمام شده ی محصول را غیرواقعی گزارش می نمایند. خصوصاً تنوع در اندازه محصول و تعداد تولید در هر دسته، دقت در محاسبه قیمت تمام شده را تحت تأثیر قرار می دهد. هزینه یابی بر مبنای فعالیت (ABC) همچنین اطلاعات مفیدتری برای تصمیم گیری در صنایع خدماتی که دامنه ی خدمتشان متنوع است فراهم می نماید. اگر محصولات تولیدی یا خدماتی خصوصیات مشابهی داشته باشند، هزینه یابی بر مبنای فعالیت (ABC) بطور معقول هزینه ها را دقیق تعیین می کند. هدف استراتژیک (ABC) فراهم نمودن اطلاعات مفید از جنبه هزینه و سودآوری به منظور تصمیم گیری در مورد مناسب ترین قیمت، ترکیب مناسب محصولات، و » بهبود عملیاتی« از طریق تمرکز بر عوامل ایجاد » فعالیت ها و عوامل هزینه« است.
هزینه یابی بر مبنای فعالیت (ABC) در مقایسه با هزینه یابی سنتی بر مبنای حجم بر آورد صحیح تری از هزینه محصول بدست می دهد. استفاده از هزینه یابی بر مبنای فعالیت (ABC) به تنهایی منجر به سودآوری بیشتری نمی شود، مدیریت از اطلاعاتی که(ABC) در اختیارش قرار می دهد برای تصمیم گیری در مورد ترکیب بهینه محصولات استفاده می کند، این عملکرد مدیریت است که منجر به نتایج رضایت بخشی می شود.
هدف اصلی تحقیق حاضر “بررسی عوامل مؤثر بر امکان بکارگیری سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت در صنعت تراکتور سازی ایران“ می باشد.
۶ـ۱ـ فرضیات تحقیق:
فرضیه اصلی:
- اجرای سیستم هزینه یابی برمبنای فعالیت (ABC) در صنعت تراکتورسازی امکان پذیر است.
فرضیات فرعی:
۱- در صنعت تراکتورسازی ایران سهم سربار تولید بالاست.
۲- در صنعت تراکتورسازی ایران پیچیدگی تولید محصولات وجود دارد.
۳- در صنعت تراکتورسازی ایران تنوع تولید محصولات وجود دارد.
۴- در صنعت تراکتورسازی ایران تنوع حجم تولید محصولات وجود دارد.
۵- در صنعت تراکتورسازی ایران تنوع اندازه فیزیکی تولید محصولات وجود دارد.
۶- در صنعت تراکتورسازی ایران پیچیدگی مواد اولیه مصرفی وجود دارد.
۷- در صنعت تراکتورسازی ایران سهم موجودی کالای ساخته شده و نیم ساخته در پایان دوره قابل توجه است.
۸- در صنعت تراکتورسازی ایران امکان شناسایی انباره های هزینه و عوامل موجد هزینه وجود دارد.
فهرست مطالب
چکیده
پیشگفتار
فصل اول:کلیات تحقیق
۱ـ۱ـ مقدمه۱
۲ـ۱ـ موضوع تحقیق۲
۳ـ۱ـ تشریح و بیان موضوع۳
۴ـ۱ـ اهمیت موضوع تحقیق۴
۵ـ۱ـ هدف و علت انتخاب موضوع۵
۶ـ۱ـ فرضیه های تحقیق۶
۷ـ۱ـ قلمرو تحقیق۷
۸ـ۱ـ جامعه ی آماری۷
۹ـ۱ـ خلاصه ی فصل۸
۱۰ـ۱ـ تعاریف واژه ها و اصطلاحات۸
فصل دوم: ادبیات و مبانی نظری تحقیق
۱ـ۲ـ گفتار اول: مفاهیم حسابداری و حسابداری سنتی
۱ـ۱ـ۲ـ مقدمه۱۰
۲ـ۱ـ۲ـ تاریخچه ی حسابداری۱۱
۳ـ۱ـ۲ـ حسابداری از دیدگاه های گوناگون۱۲
۴ـ۱ـ۲ـ حسابداری به عنوان یک سیستم اطلاعاتی۱۳
۵ـ۱ـ۲ـ تعریف حسابداری بهای تمام شده۱۵
۶ـ۱ـ۲ـ عوامل موثر بر سیستم حسابداری بهای تمام شده۲۱
۷ـ۱ـ۲ـ دلایل استفاده از سربار جذب شده به جای سربار واقعی۲۳
۸ـ۱ـ۲ـ تخصیص هزینه های دوایر خدمات پشتیبانی۲۷
۲ـ۲ـ گفتار دوم : سیستمهای هزینه یابی نوین ( ابزارهای نوین در مدیریت هزینه )
۱ـ۲ـ۲ـ مقدمه۳۵
۲ـ۲ـ۲ـ حسابداری مدیریت۳۵
۳ـ۲ـ۲ـ هزینه یابی بر مبنای فعالیت (ABC)39
2ـ۳ـ۲ـ۲ـ تاریخچه ی هزینه یابی بر مبنای فعالیت۴۰
۱ـ۲ـ۳ـ۲ـ۲ـ نخستین نسل سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت۴۱
۲ـ۲ـ۳ـ۲ـ۲ـ دومین نسل سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت ۴۵
۳ـ۲ـ۳ـ۲ـ۲ـ سومین نسل سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت ۴۶
۴ـ۲ـ۳ـ۲ـ۲ـ چهارمین نسل سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت ۴۹
۳ـ۳ـ۲ـ۲ـ هزینه یابی بر مبنای فعالیت برای کمک به تصمیمات مدیریت ۵۰
۴ـ۳ـ۲ـ۲ـ تمرکز برای فعالیت ۵۱
۵ـ۳ـ۲ـ۲ـ بازتاب صحت در استعمال منابع ۵۱
۶ـ۳ـ۲ـ۲ـ گرایش هزینه تحت روش (ABC) 52
7ـ۳ـ۲ـ۲ـ سطوح فعالیت در سیستم (ABC) 52
8ـ۳ـ۲ـ۲ـ ردیابی هزینه در سیستم (ABC) 56
9ـ۳ـ۲ـ۲ـ طراحی سیستم هزینه یابی بر مبای فعالیت ۵۸
۱۰ـ۳ـ۲ـ۲ـ مزایا و محدودیتهای هزینه یابی بر مبنای فعالیت ۶۴
۱۱ـ۳ـ۲ـ۲ـ مقایسه ی سیستم سنتی با سیستم (ABC) 65
3ـ۲ـ گفتار سوم: ویژگیهای صنعت تراکتور سازی ایران
۱ـ۳ـ۲ـ تاریخچه مختصر شرکت تراکتور سازی ایران۶۷
۲ـ۳ـ۲ـ هزینه یابی بر مبنای فعالیت در صنعت تراکتور سازی ایران۶۸
۳ـ۳ـ۲ـ کاربرد هزینه یابی بر مبنای فعالیت۶۹
۴ـ۲ـ گفتار چهارم: تحقیقات انجام شده در زمینه سیستم حسابداری هزینه یابی برمبنای فعالیت
۱ـ۴ـ۲ـ پیشینه تحقیق ۷۳
۵ـ۲ـ تعاریف واژه ها و اصطلاحات۷۵
فصل سوم: متدولوژی تحقیق
۱ـ۳ـ روش تحقیق۷۶
۲ـ۳ـ اهداف تحقیق۷۶
۳ـ۳ـ فرضیات تحقیق۷۷
۴ـ۳ـ جامعه ی آماری۷۸
۵ـ۳ـ ابزار اندازه گیری و روشهای جمع آوری اطلاعات۷۹
۶ـ۳ـ اعتبار و روائی ابزار اندازه گیری۸۰
۷ـ۳ـ روش آماری۸۱
فصل چهارم: آزمون فرضیات و تجزیه و تحلیل داده ها
۱ـ۴ـ مقدمه:۸۳
۲ـ۴ـ ارائه جدول و تلخیص اطلاعات ۸۴
۳ـ۴ـ تجزیه و تحلیل فرضیات و سئوالات پرسشنامه ۸۶
فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادهای تحقیق
۱ـ۵ـ نتیجه گیری ۱۲۸
۲ـ ۵ـ پیشنهادات پژوهش۱۲۹
۳ـ ۵ـ پیشنهاد برای تحقیقات آتی ۱۳۰
۴ـ۵ـ محدودیتهای تحقیق ۱۳۰
فصل ششم: جداول و پیوستها
۱ـ۶ـ اطلاعات پرسشنامه
۲ـ۶ـ جداول و نمودار مقایسه ای شرکتهای تراکتور سازی
۳ـ۶ـ جدول آزمون آلفای کرونباخ
منابع و مآخذ
مقاله بررسی امکان کاربرد سیستم هزینه یابی بر مبنای فعالیت ABC در صنعت تراکتور سازی ایران