اضطراب امتحان، نوعی خود مشغولی ذهنی است که با خودپنداری ضعیف و تردید فرد درباره توانایی های خود مشخص می شود و غالباً با شناخت منفی، عدم تمرکز حواس، واکنش های جسمی نامطلوب و افت تحصیلی همراه است.
- با رویکرد شناخت درمانی
امتحانات نزدیک است. تا رسیدن تیرماه چیزی نمانده است. تا رسیدن فصل داغ تابستان و نشستن روی صندلی های امتحان. این روزها در هر خانه ای، دانش آموزی هست یا دانشجویی؛ که با بیم و امید خود را برای امتحان آماده می کند. در این میان دشوارتر از همه، حال و روز کنکوری ها است. زیرا امکانات محدود است و جمعیت بسیار. آنان دل نگران امتحانی هستند که نتایج آن، اهمیت دارد. اهمیتی به اندازه سرنوشت. به اندازه آرزوهای یک انسان.
اضطراب امتحان چیست؟
اضطراب امتحان، نوعی خود مشغولی ذهنی است که با خودپنداری ضعیف و تردید فرد درباره توانایی های خود مشخص می شود و غالباً با شناخت منفی، عدم تمرکز حواس، واکنش های جسمی نامطلوب و افت تحصیلی همراه است. هنگامی که فردی درباره کارایی و توانایی ذهنی خود در موقعیت امتحان، دچار تشویش و نگرانی می شود، به طوری که این احساس موجب کاهش و افت عملکرد واقعی او می شود، می گوییم دچار «اضطراب امتحان» شده است.مطالعات انجام گرفته نشان می دهد که دانش آموزان و دانشجویان در سرتاسر دنیا علایمی از اضطراب امتحان را نشان داده اند (همبری، ،۱۹۸۸ سیپ، ۱۹۹۱).سطح قابل قبولی از تنیدگی در زمان امتحان می تواند با فعال کردن سیستم عصبی خودکار انسان، به هوشیاری بالاتر و تلاش بیشتر منجر شود، اما اگر فرد نتواند نسبت به تنیدگی خود، واکنش درست نشان دهد و دچار اضطراب شود، عملکرد او دچار اختلال خواهد شد. تحقیقات انجام گرفته نشان می دهند که دلیل به وجود آمدن این اضطراب، همیشه کم کاری دانش آموز یا عدم تسلط کافی او بر محتوای دروس نیست. بالعکس، بسیاری از اوقات دانش آموزانی با انگیزش و تسلط بالا، دچار آثار منفی اضطراب امتحان شده اند. تحقیقات جدی درباره اضطراب امتحان، از اواسط قرن بیستم آغاز شد. پژوهشگرانی همچون تیلور (۱۹۵۳)، اضطراب امتحان را از طریق آزمون های خودارزیابی دانش آموزان اندازه گیری کردند. سایر پژوهشگران به جنبه های فیزیولوژیک، احساسی/ رفتاری و شناختی در این باره پرداختند.
جنبه های فیزیولوژیک اضطراب
برای درک بهتر موضوع، تصور کنید نیمه شب است. خرگوشی در میانه جاده تاریکی نشسته است. ناگهان در مقابل خود اتومبیلی را می بیند که به سرعت به سوی او می آید. در برابر نور چراغ های اتومبیل، از ترس بر جای خود خشکش زده و قادر به فرار کردن نیست. فکر می کنید چه اتفاقی افتاده است؟ علم پزشکی نشان می دهد که اضطراب شدید، منجر به ترشح ناگهانی هورمون های آدرنالین و کورتیزول (که همراه هم هورمون های آدرینوکورتیکال نامیده می شوند) می شود.این ترشح تمام سیستم اعصاب مرکزی، قلب و عروق، روده و معده، ماهیچه ها، آب بدن و متابولیسم خونی را تحت تاثیر قرار می دهد. قرار گرفتن در این موقعیت می تواند منجر به اختلال در عملکرد انسان شود. سایر جانداران نیز هنگامی که در یک موقعیت خطرناک قرار می گیرند، اگر تسلط خود را از دست بدهند، قادر به نشان دادن عملکرد مناسب نخواهند بود.
جنبه های احساسی/ رفتاری و شناختی
پژوهشگران به تفاوت میان اجزای اضطراب امتحان در دو دسته شناختی (افکار منفی که در جلسه امتحان، فکر امتحان دهنده را به خود مشغول می کند) و احساسی/ رفتاری (علایمی همچون لرزش، پرش، عضلات منقبض، خشکی دهان، عرق کردن و...) اشاره کرده اند. (لیبرت و موریس، ۱۹۶۷)نتایج این مطالعات نشان داد، عوامل شناختی (فکری) بیش از عوامل احساسی می توانند بر روی نتیجه امتحان اثر منفی بگذارند (دفن باچر، ۱۹۸۰) به ویژه افکار منفی که مربوط به خود امتحان هستند. این دیدگاه مبتنی بر نظریه شناخت درمانی بود که از نیمه دوم قرن بیستم در حوزه روانشناسی جایگاهی ویژه یافت. آنها معتقد بودند که افراد می توانند با کنترل کردن افکار خود، احساسات و در نتیجه رفتارهای خود را کنترل کنند (یانگ و کلوسکو، ۱۹۹۳)به طور خلاصه، اساس نظریه شناخت درمانی را می توان در مثلث زیر ترسیم کرد:
افکار نامطلوب / احساس نامطلوب/ رفتار نامطلوب
هدف شناخت درمانی «کمک به فرد برای غلبه بر افکار و باورهای مخرب و یافتن افکار و باورهای سازنده تر» (مارتین وپیر، ۱۹۹۲) است. یا سعی در اصلاح شناخت ها و نگرش های نادرست که رفتار نامطلوب- آشکار یا ناآشکار- را به وجود می آورد و به تقویت آن می انجامد (ساندل و ساندل، ۱۹۹۳). آلبرت الیس، بنیانگذار روش درمانی عقلی- احساسی، باور داشت بسیاری از مشکلات احساسی و رفتارهای مربوط به آن، از عبارت های غیرمنطقی نشات می گیرد، که افراد در موقعیت های بحرانی به خود می گویند. در این زمینه فنی که توسط ولپ در ،۱۹۵۸ معرفی شد، فن ایست کردن فکری بود. ولپ توصیه می کند هر بار با هجوم افکار منفی به ذهن فرد، او باید به خود نهیب بزند: «بس است!!!» اگر این روش با روش جایگزین کردن یک فکر مثبت و سپس به کار بردن عبارت های تقویت کننده همراه شود، موثرتر خواهد بود. آرون تی بک (۱۹۷۶) به این
شامل 11 صفحه فایل word قابل ویرایش
دانلود مقاله اضطراب امتحان وجنبه های فیزیولوژیک آن