مشخصات این فایل
عنوان: تواضع و فروتنی
فرمت فایل : word( قابل ویرایش)
تعداد صفحات: 11
این مقاله درمورد تواضع و فروتنی می باشد.
خلاصه آنچه در مقاله تواضع و فروتنی می خوانید :
1- تعریف تواضع
«تواضع» از ماده «وضع» در اصل به معنى فرونهادن است، این تعبیر در مورد زنان باردار که مولود خود را به دنیا مىآورند به عنوان وضع حمل گفته مىشود و در مورد خسارت و زیان کرد و کمبود تعبیر «وضیعة» به کار مىرود و هنگامى که به عنوان یک صفت اخلاقى گفته مىشود مفهومش این است که انسان خود را پایینتر از آنچه موقعیت اجتماعى اوست قرار دهد، به عکس تکبر که مفهومش برترىجویى و قرار دادن خویشتن برتر از موقعیت فردى و اجتماعى اوست.
بعضى از ارباب لغت «تواضع» را به معنى «تذلل» تفسیر کردهاند و منظور از تذلل در اینجا خضوع و فروتنى و تسلیم است.
مرحوم نراقى در «معراج السعادة» در تعریف تواضع مىگوید: «تواضع عبارت است از شکسته نفسى که نگذارد آدمى خود را بالاتر از دیگرى ببیند و لازمه آن کردار و گفتار چندى است که دلالتبر تعظیم دیگران و اکرام ایشان مىکند». (14)
تعبیر به «فروتنى» در فارسى دقیقا همین معنا را مىرساند و این مساله از خلال گفتار و رفتار انسانها نمایان مىشود.
در حدیثى از امام على بن موسى الرضا(ع) مىخوانیم، سؤال کردند: «ما حد التواضع الذى اذا فعله العبد کان متواضعا؟ فقال: التواضع درجات منها ان یعرف المرء قدر نفسه فینزلها منزلتها بقلب سلیم لایحب ان یاتى الى احد الا مثل ما یؤتى الیه، ان راى سیئة دراها بالحسنة، کاظم الغیظ، عاف عن الناس، و الله یحب المحسنین; حد تواضع که اگر انسان آن را انجام دهد متواضع محسوب مىشود چیست؟ فرمود: تواضع درجات و مراحلى دارد: یکى از مراحل آن این است که انسان قدر و موقعیت نفس خویش را بداند و در همان جایگاه با قلب سلیم(و پذیرش درونى) جاى دهد، دوست نداشته باشد کارى در باره کسى انجام دهد مگر همانند کارهایى که در باره او انجام مىدهند(همان گونه که انتظار احترام از دیگران دارد باید دیگران را محترم بشمارد و هر کارى را از سوى دیگران دون شان خود مىشمرد در باره دیگران دون شان بشمر.)»
هرگاه بدى از کسى ببیند آن را با نیکى پاسخ دهد، خشم خود را فروبرد، از گناهان مردم درگذرد و آنها را مورد عفو قرار دهد، خداوند نیکوکاران را دوست دارد.» (15)
آنچه در این روایت پرمحتوا آمده، در واقع نشانههاى تواضع است که از طریق آن مىتوان به تعریف تواضع نیز آشنا شد.
در حدیث دیگرى از امام باقر(ع) مىخوانیم: «التواضع الرضا بالمجلس دون شرفه و ان تسلم على من لقیت و ان تترک المراء و ان کنت محقا; تواضع آن است که به کمتر از جایگاه شایسته خود در مجلس قانع باشى و هرگاه کسى را ملاقات کردى در سلام پیشى بگیرى و جر و بحث را رها کنى هر چند حق با تو باشد.» (16)
حقیقت این است که تعریف تواضع از نشانههاى آن جدا نیست; چرا که یکى از بهترین راههاى تعریف یک موضوع، ذکر نشانههاى گوناگون آن است(دقت کنید.)
2- تواضع و کرامت انسان!
معمولا در این گونه مباحثبعضى راه افراط را در پیش مىگیرند و بعضى راه تفریط، مثلا بعضى تصور مىکنند حقیقت تواضع آن است که انسان خود را در برابر مردم خوار و بى مقدار کند و اعمالى انجام دهد که از نظر مردم بیفتد و نسبتبه او سوء ظن پیدا کنند، آن گونه که در حالتبعضى از صوفیه نقل شده است که هنگامى که در یک منطقه به خوشنامى معروف مىشدند مرتکب اعمال زشت و قبیحى مىشدند تا از نظر بیفتند، مثلا به بى بند و بارى در عبادات و خیانت در امانت مردم معروف شوند و مردم آنها را رها کنند و شاید این کار را نوعى تواضع و ریاضت نفس مىپنداشتند.
اسلام اجازه نمىدهد کسى به نام تواضع، خود را تحقیر کند و در نظرها سبک و موهون سازد و کرامت انسانى خویش را پایمال کند، مهم این است که در عین تواضع، شخصیت اجتماعى انسان ضایع نشود و خوار و ذلیل و بى مقدار نگردد. اگر تواضع به صورت صحیح انجام شود نه تنها چنین اثرى نخواهد داشتبلکه به عکس ارزش او در جامعه بالاتر مىرود. به همین دلیل در روایات اسلامى از امیرمؤمنان على(ع) آمده: «بالتواضع تکون الرفعة; تواضع انسان را بالا مىبرد!» (17)
مرحوم «فیض کاشانى» - رضوان الله علیه - تحت عنوان غایة الریاضة فى خلق التواضع مىگوید: این فضیلت اخلاقى مانند سایر صفات اخلاقى داراى طرف افراط و تفریط و حد وسط است، حد افراط «تکبر» و حد تفریط «پذیرش ذلت و پستى» و حد وسط «تواضع» است. آنچه صفت فضیلت محسوب مىشود و قابل ستایش است همان کوچکى کردن بدون پذیرش پستى و ذلت است، سپس به ذکر مثالى در اینجا مىپردازد. مىگوید: کسى که سعى دارد بر اقران و امثال خود برترى جوید و آنها را پشتسر اندازد متکبر است و کسى که خود را بعد از آنها قرار مىدهد متواضع است، ولى اگر پارهدوزى بر دانشمند بزرگى وارد شود او از جاى خود برخیزد و او را به جاى خود بنشاند و کفش او را بردارد و پیش پاى او جفت کند و تواضعى در(حد یک عالم بزرگ) نسبتبه او روا دارد، این تواضع نیست، نوعى تذلل محسوب مىشود، این امر قابل ستایش نیست، چیزى شایسته ستایش است که در حد اعتدال باشد و حق هر کس را نسبتبه او ادا کند، در برابر عالم به گونهاى و در برابر افراد دیگر به گونه دیگر. (18)
بخشی از فهرست مطالب مقاله تواضع و فروتنی
اشاره
ترجمه
تفسیر و جمع بندى
تواضع و فروتنى در روایات اسلامى
1- تعریف تواضع
2- تواضع و کرامت انسان!
پىنوشتها:
دانلود تحقیق تواضع و فروتنی