محمد علی عموئی، دهه 70 را پشت سر می گذارد. تا این مرز، سرگذشتی را پشت سر گذاشته که شاید نه تنها در جنبش چپ و کمونیستی ایران، بلکه در جنبش چپ جهانی کم نظیر باشد. عضو سازمان نظامی حزب توده ایران بود که پس از کودتای 28 مرداد دستگیر شد. به اعدام محکوم شد و سپس در آستانه اعدام، با برخاستن موج عظیم اعتراض جهانی نسبت به اعدام های پس از کودتای 28 مرداد، او و عده ای دیگر از افسران و کادرهای حزب توده ایران که به اعدام محکوم شده بودند با یک درجه تخفیف به احبس ابد محکوم شد. ستوان یکم جوان توپخانه ارتش، درزندان های شاه ماند تا انقلاب 57. از قلعه برازجان تا قصرقجر، زندان های شاه برای 25 سال، اقامتگاه های نوبتی او شد. هم دوره هایش در ارتش شاهنشاهی با چمکه بوسی شاه به درجات ژنرالی رسیدند و او به درجه پایداری بر سر ایمان.
در آستانه انقلاب بهمن 57، پس از نزدیک به 25 سال زندان، همراه بقیه زندانیان سیاسی از زندان بیرون آمد. در پلنوم 16 حزب توده ایران، که بلافاصله پس از خروج شاه از ایران و پیروزی انقلاب تشکیل شده بود، عموئی عضو کمیته مرکزی و عضو هیات سیاسی حزب توده ایران انتخاب شد و در کنار طبری، جوانشیر، بهزادی، حجری، شلتوکی، ابراهیمی، کیانوری و... دبیر کمیته مرکزی حزب توده ایران شد و در جمع هیات دبیران قرار گرفت.
در آستانه یورش به حزب و در طرح خروج اضطراری جمعی از رهبران حزب توده ایران از کشور برای محدود کردن دستگیری رهبران حزب، تصمیم هیات سیاسی حزب بر این مبنا قرار گرفت که محمد علی عموئی به عنوان مسئول حزب در داخل کشور باقی بماند. (مراجعه کنید به آخرین نوشته های نورالدین کیانوری) این طرحی بود که درگذشته(زمان شاه) نیز حزب در شرایط اضطراری و خطر یورش به اجرا گذاشته بود و کادر رهبری حزب را، پیش از کودتای 28 مرداد و به دنبال ماجرای ترور شاه و یکبار در جریان یورش به حکومت ملی آذربایجان به دو گروه داخل و خارج کشور تقسیم کرده بود. (پیرامون ضرورت این طرح و لو رفتن آن نیز مراجعه کنید به آخرین نوشته های کیانوری در سایت راه توده)
دوران زندان عموئی در جمهوری اسلامی به 13 سال رسید. او را به این دلیل که به عنوان مسئول حزب در داخل کشور انتخاب شده بود و گمان برده بودند ارتباط های مخفی با برخی از مقامات جمهوری اسلامی دارد زیر شدید ترین شکنجه ها بردند.( در همین ارتباط و اعتراف گیری کودتای سرخی که اساسا وجود نداشت اما خائنین به انقلاب و طراحان انگلیسی یورش به حزب آن را مبنای این یورش قرار داده بودند نیز مراجعه کنید به آخرین نوشته های کیانوری)
آشنائی و ارتباط عموئی با نلسون ماندلا رهبر زندان کشیده افریقای جنوبی از یک طرف و ارتباط توام با نیاز حمایتی- تبلیغاتی که رهبران جمهوری اسلامی به نلسون ماندلا داشتند زمینه تعلل در اعدام عموئی در جریان قتل عام سال 1367 زندانیان سیاسی شد. پس از آن قتل عام، دیگر فرصت تکرار فاجعه برای طراحان قتل عام زندانیان سیاسی فراهم نیآمد. چند گزارش "گالیندوپل" نماینده وقت حقوق بشر سازمان ملل که از زندان اوین دیدن کرده و با عموئی گفتگو کرده بود و افشاگری های جهانی پیرامون قتل عام سال 1367 جان عموئی را نجات داد و او پس از 13 سال مخوف و مرگبار از زندان جمهوری اسلامی بیرون آمد. او را با این شرط آزاد کردند که دیگر کار تشکیلاتی نکند و عموئی نیز با این شرط از زندان بیرون آمد که مانند یک شهروند ایرانی از حقوق اجتماعی و سیاسی برای بیان نظراتش و دیدار با دیگران آزاد باشد.
درجریان قتل های زنجیره ای فاش شد، که در صدر لیست سعید امامی برای قتل ها، فتوائی قرار داشته که به موجب آن عموئی با عنوان "مرتد" باید کشته می شد. هنوز معلوم نیست این حکم را کدام روحانی و یا مجمع روحانی صادر کرده بود، اما انگشت اتهام همچنان متوجه "اژه ای"، "علی رازینی"، "علی فلاحیان"، "رهبرپور" و "احمد جنتی" است. شورائی که شاید کسان دیگری هم عضو آن بوده و هستند. فرمان یورش به خوابگاه دانشجویان در سال 1378، قتل های زنجیره ای که در دوران ریاست جمهوری هاشمی رفسنجانی آغاز شده و تا پس از انتخاب محمد خاتمی به ریاست جمهوری در سال 1376 نیز ادامه یافت، ترورحجاریان، توطئه کشتن عبدالله نوری و مهاجرانی درنماز جمعه تهران، و ده ها و صدها جنایت دیگر برای سرکوب جنبش اصلاحات توسط آن ها رهبری و هدایت شد.
اگر نبود برخی هوشیاری های عموئی در سال 1376-1377 او نخستین قربانی قتل های زنجیره ای بود و اگر این طرح و جنایت سازمان یافته در دوران خاتمی و به همت او افشاء نشده بود، ای بسا آن هوشیاری هم سرانجام خنثی شده و کار را تمام کرده بودند! خطری که اکنون و با تجدید سازمان و حیات محافل ترور و جنایت بار دیگر سایه مخوف خود را بر فراز ایران گسترانده است.
عموئی در سال هایی که در زندان شاه بود، منبع معتبر تاریخ شفاهی حزب توده ایران و جنبش کمونیستی ایران و ابهامات تئوریک زندانیان سیاسی بود و بسیاری از جوانان پرشور که به دلیل وابستگی به گروه های چریکی سر از زندان های شاه در آورده بودند، با زمزمه های پیگیرانه او در زندان های شاه مشی مسلحانه را رد کرده و سرانجام به حزب توده ایران پیوستند. او در تمام سال های زندان شاه، رابط زندانیان توده ای با دیگر زندانیان سیاسی زندان های شاه و به ویژه مذهبیون و روحانیون بود و به همین دلیل بسیاری از روحانیونی که بعدها رهبران جمهوری اسلامی شدند، عموئی را نه تنها به عنوان یک توده ای زندانی، بلکه به عنوان پل پیوند ملیون، مذهبی ها و توده ای ها می شناختند. همان گونه که وابستگان گروه های چریکی چنین شناخت و رابطه ای با عموئی داشتند. از جمله دلائل کینه بهیمی امثال اسدالله لاجوردی با عموئی که در شکنجه گاه های جمهوری اسلامی خود را نشان داد، همین ارتباط و نقش بود.
شاید روزنامه "اعتماد" با همین شناخت و آگاهی از شخصیت تاریخی محمد علی عموئی باشد که به سراغ او رفته تا مروری کند بر گذشته ها. نه آن مروری که خائنین به انقلاب و مرتجعین مذهبی می کنند و جز تحریف و دروغ تحویل مردم نمی دهند، بلکه مروری بر واقعیات و از زبان کسی که 5 دهه در کوران مبارزات اجتماعی ایران بوده است. ترجمه آثاری در ارتباط با پروستریکا و فروپاشی اتحاد شوروی و یا انقلاب کوبا از سوی محمد علی عموئی می توانست و می تواند انگیزه مناسبی برای این نوع گفتگوها باشد، اما آنچه در ورای این آثار و ترجمه ها قرار دارد، حضور 50 ساله او در جنبش چپ و تحولات اجتماعی ایران است. روزنامه اعتماد، گفتگو با محمد علی عموئی را به صورت دنباله دار منتشر می کند و تاکنون هشت قسمت آن منتشر کرده است. این که این گفتگو ادامه خواهد یافت یا متوقف خواهد شد، خواه ناخواه بستگی به مسایلی دارد که در طول آن مطرح می شود. کسانی که مناظره های تلویزیونی را یک اشتباه خیانت آمیز می دانستند و شاید امثال آیت الله بهشتی نیز با همین انگیزه و جرم در انفجار حزب جمهوری اسلامی کشته شدند، نه تنها اکنون هم در جمهوری اسلامی حضور دارند، بلکه سکان های مهمی از قدرت حکومتی را دراختیار دارند. همان ها که از ابتدای تاسیس جمهوری اسلامی در پی بستن فضای سیاسی کشور بودند و به خون امثال آیت الله بهشتی به این دلیل تشنه بودند که به جای قتل و ترور و اعدام دگراندیشان و توده ای ها، با آن ها بر سر میز مذاکره تلویزیونی نشسته بود.
ما، با این مقدمه، هشت قسمت از مصاحبه منتشر شده محمد علی عموئی با روزنامه اعتماد را در اینجا می آوریم و تا زمانی که این مصاحبه دنباله دار ادامه یابد قسمت های بعدی را به آن اضافه خواهیم کرد.
این سرگذشت جنبش چپ و کمونیستی ایران و عبور تاریخی آن از پیچ های تند چپ روی ها و پروازهای نابجاست، که سرانجام از دل آن حزب توده ایران سر برآورد. این سرگذشت آغشته به خون است. به ترور حیدرخان عمواغلی که برای خاتمه بخشیدن به چپ روی ها و آشتی با جنبش مذهبی – ملی جنگل به دیدار میرزا کوچک خان در جنگل های "پسیخان" گیلان رفته بود، به سرانجام تلخ و دردناک جمهوری گیلان، به دست های تفرقه افکن و به گلوله هائی باید اندیشید که از تفنگ به ظاهر همرزمان جنبش جنگل در آمد، اما تاریخ نشان داد که باروت آن انگلیسی بود. همان دست های تفرقه افکنی که ماشه یورش به حزب توده ایران را کشید تا انقلاب 57 را ترور کند و کرد!
هشت بخش از مصاحبه عموئی را در ادامه می خوانید:
جنبش سوسیال دموکراسی در روسیه از ابتدای قرن بیستم گسترش وسیعی پیدا کرد. گرچه حزب سوسیال دموکراسی روسیه در سال‌های 99 ـ 1898 تاسیس و پایه‌گذاری شد اما خیلی سریع در دهه نخستین قرن بیستم به ویژه بخش اروپایی روسیه را فرا گرفت. پیشینه این تحول‌طلبی به اوایل قرن نوزدهم، به ویژه بعد از حمله ناپلئون به روسیه در 1812، شکست ارتش فرانسه، آغاز نفوذ اندیشه‌های آزادیخواهی ملهم از انقلاب کبیر فرانسه و شکل‌گیری گروه‌های مبارز بر ضد استبداد خشن تزاریسم برمی‌گردد.
در پی آن جریانات فکری دموکرات‌های انقلابی و سرانجام رسوخ اندیشه سوسیال دموکراسی، به پیدایش تشکل‌هایی منجر شد که مبارزه با نظام سرکوبگر را به اشکال گوناگون سازماندهی کردند، از جمله سازمان مخفی نظامی کابریست‌ها، نارودنیک‌ها که با اقدامات تروریستی در نهایت حزب سوسیال دموکرات روسیه را سازماندهی کردند. از طرف دیگر قفقاز منطقه ای بود که کارگران نفتی در آنجا فراوان بودند و داد و ستد کالا و نیروی کار عمده ایران نیز از طریق شمال ایران و در ارتباط با قفقاز انجام می‌گرفت، لذا بسیاری از کارگران و تجار ایرانی که در ارتباط با قفقاز روسیه بودند، تحت تاثیر این جریان قرار گرفتند. آنها در ارتباط با جنبش و حزب سوسیال دموکراسی روسیه و شعبه آن در قفقاز، حزبی به نامه «حزب عدالت» به وجود آوردند که پس از انقلاب کبیر در 1917 به حزب کمونیست مبدل شد و نخستین کنگره‌اش را در 1299 در انزلی برگزار کرد.
شامل 23 صفحه word
دانلود تحقیق سرگذشت خونین جنبش چپ و توده ای ایران