واژگان کلیدی
اسراف -- جنبه‌هاى مذهبى -- پس‌انداز و صرفه‌جویى -- اسلام،اخلاق اسلامى-- مصرف -- اقتصاد خانواده -- هزینه و سطح زندگى -- فرهنگ‌زدایى -- جنبه‌هاى اقتصادى.
پیشگفتار
بی گمان تمدن سازی نیازمند الگوهایی در بخش ها و حوزه های مختلف زندگی انسانی است که از جمله مهم ترین آن ها می توان به تعریف و تعیین الگوی کامل در حوزه اقتصادی در بخش هایی چون تولید، توزیع و مصرف اشاره کرد. هر چند که تعریف و تعیین الگوهای تولید و توزیع مهم و اساسی است ولی مساله الگوی مصرف مهم ترین و اساسی ترین بخش سه گانه است؛ زیرا با وجود بهترین الگوها و مناسب ترین شیوه ها در تولید و توزیع، شیوه مصرف و فرهنگ آن است که می توان امید شکوفایی و پیشرفت را داشت و بی آن می توان گفت که به تمام زحماتی که برای تصحیح و اصلاح دو بخش انجام گرفته، آسیب می رسد و همه کارها را بی سامان و بی نتیجه می سازد. از این روست که همگان بر اصلاح و تصحیح الگوهای مصرف و ایجاد فرهنگی مناسب تاکید می ورزند تا زمینه برای بهره گیری و بهره مندی درست امکانات و فرصت ها فراهم آید و مجموعه ای متراکم از آن، فرصت اجرای طرح و برنامه های بلند پروازانه را تحقق بخشد و شکوفایی تمدنی را پدید آورد.
دست یابی به این مهم تنها زمانی شدنی است که مجموعه ای از شرایط مناسب فراهم آید که از جمله تغییر اساسی و بنیادین در بینش ها و نگرش های مصرف را شامل می شود. در این نوشتار این مساله بر اساس تحلیل قرآن مورد توجه قرار گرفته و نویسنده با بهره گیری از تحلیل قرآن کوشیده است تا علل و عوامل تاثیرگذاری شیوه های مصرف را در تمدن سازی تبیین کند و راهکارهای تغییر واصلاح در این حوزه را بر پایه آیات و آموزه های وحیانی قرآن ارایه دهد. با هم این مطلب را از نظر می گذرانیم.
مفهوم شناسی مصرف
مصرف از واژه عربی صرف به معنایی گردیدن و تغییر دادن گرفته است. هر چند که در عربی این مفهومی که در ادبیات فارسی از آن استفاده می شود به ذهن نمی آید ولی واژه ارتباطی تنگاتنگ با مفهوم فارسی آن دارد. در کاربردهای فارسی وقتی از مصرف سخن به میان می آید، مراد از آن بهره گیری و استفاده از چیزی در راستای برآورد یک و یا چند نیاز ذاتی و یا عرضی است. انسان در زندگی روزانه خویش در مدت زمانی که در قرارگاه زمین زیست می کند، نیازمند چیزهایی است که موجبات داوم و بقا و یا رشد و بالندگی فراهم آورد. این مجموعه نیازهای بشری بسیار متعدد و متنوع است ولی می توان گفت که عمده ترین آن ها شامل امور و چیزهایی می شود که تغذیه ، آسایش و آرامش، بنیاد و اساس آن را شکل می بخشد. (1)
خداوند در آیات بسیاری از قرآن تبیین می کند که همه چیزهایی که در آسمان و زمین و به عبارت دیگر در دنیا ایجاد و فراهم آمده است به شکلی مربوط و متربط به پاسخ گویی به نیازهای بشری به عنوان اشرف و اکرم مخلوقات بوده است. از این روست که از بشر می خواهد که با بهره گیری درست از آن ها و نیز توجه یابی از طریق آنها به سوی خداوند، سپاسگزار وشاکر نعمت های الهی باشند. (2)
از این روست که هر گونه استفاده و بهره گیری از امکانات و ثروت های مادی زمین و آسمان ، نه تنها برای انسان مباح و مجاز می باشد بلکه اصولا همه آن ها برای انسان است. بنابراین انسان تنها با مصرف و استفاده از آن ها می تواند به کمال لایق و شایسته انسانی خویش دست یابد.
تاکید خداوند بر این که همه هستی مسخر انسان و تحت تدبیر و اراده اوست، بیان دیگری از این معناست که همه چیز هستی ، نه تنها قابلیت تصرف و مصرفی شدن برای انسان را دارا می باشد بلکه می بایست انسان، همه آن ها را تصرف و مصرف کرده تا در مسیر کمالی خویش قرار گیرد.
اصولا بر اساس این دیدگاه، کمال هر چیزی در آن است که مورد مصرف انسان قرار گیرد. این معنا به اشکال مختلف در آیات قرآنی بیان شده است. انسان به عنوان اشرف
شامل 17 صفحه فایل word قابل ویرایش
دانلود مقاله اصلاح الگوی مصرف
