دانلود مقاله اقتصاد ایران

اختصاصی از فی ژوو دانلود مقاله اقتصاد ایران دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

مشخصات این فایل
عنوان: اقتصاد ایران
فرمت فایل: word( قابل ویرایش)
تعداد صفحات: 177

این مقاله درمورد اقتصاد ایران می باشد.

خلاصه آنچه در مقاله اقتصاد ایران می خوانید :

فصل هشتم نفت و گاز و پتروشیمی
1-8 تاریخچه نفت
نفت مانند روغنی که از سنگ می تراود ، یا مادّه رطوبت زا  طی هزارها سال تاریخ، اینجا و آنجا وجود داشته و منبع بسیاری از آتش های جاویدان یا مقدس آتشکده ها و شمع های همیشه فروزان برخی آب گرم ها و یا ماده سیاه و متعفن برخی چشمه سارها بوده است. لیکن صنعت نفت در دهه ششم قرن نوزدهم در آمریکاآغاز شد و در نیمه اول قرن بیستم در این کشور شکوفا شد. این صنعت  در طی نیم قرن گسترش چشم گیری یافت و بصورت یک فعالیّت عظیم اقتصادی در جهان درآمد. توسعه موتورهای  درونسوز و صنایع اتومبیل و شبکه راه ها با این صنعت نوین درآمیخت و چهره سیستم حمل و نقل را دگرگون ساخت. در اواخر قرن نوزدهم و اوائل قرن بیستم جستجوی نفت نه تنها در قاره آمریکا بلکه در اروپا وسایر سرزمینهای دارای لایه های فسیلی خاورمیانه و شمال آفریقا نیز آغاز شد و به کشف و استخراج این ماده، بُعد استراتژیک داد.
تلاش های متعدّدی نیز بتوسط اتباع فرنگ در ایران دوران قاجار، به منظور آغاز جستجو و کشف این ماده در ایران انجام گرفته بود که از جمله مهمترین آنها ویلیام ناکس دارسی در سال 1901 نـام برد. فعالیت ویلیام ناکس دارسی در سال 1909 در میدان مسجد سلیمان به کشف مخزن بزرگی انجامید که توجه جهان را بسوی آن جلب کرد. پیشینه نفت در ایالات متحده آمریکا، هرگز میدان نفتی باین باروری را نشان نداده بود . اگر هرچاه نفت تکزاس، بطور متوسط 15 بشکه نفت خام در روز تولید می کرد، این میدان با 50 هزار بشکه برای هرچاه، رکورد صنعت تولید را دگرگون کرد و صنعت را با افق های جدیدی روبرو ساخت. توفیق دارسی در کشف و استخراج این میدان، تب جستجوی نفت در میادین دیگر ایران و سپس عراق و عربستان را دامن زد و گروههای متعدّدی از جستجوگران نفت را باین سوی جهان متوجه ساخت . بزودی، صنعت نفت، بصورت یک صنعت بین المللی درآمد و شرکتهای عمده نفتی از ساختار درهم بافته افقی و عمودی برخوردار شدند و بصورت چند ملیّتی درآمدند.

نفت و صنعت نفت در زیربنای اقتصادی کشورهای تولید کننده این ماده گرانبها نقش اساسی ایفا می کند. اقتصاد ایران نیز بطور عمده بر پایه نفت قرار داشته و دارد. در ایران نیز نفت اولاً به عنوان یک منبع انرژی، زندگی و اقتصاد مردم کشور را متحول ساخته و رشد و توسعه اقتصادی را باعث گردیده، ثانیاً درآمدهای حاصل از نفت سبب ترقی و پیشرفت در همه شئون اقتصادی و اجتماعی شده است.
انقلاب اسلامی ایران دگرگونیهای شگرفی را در سیاستهای نفتی ایران و حتی جهان موجب شد و مانند ملی شدن صنعت نفت در سال 1329 بایستی آنرا نیز نقطه عطفی در صنایع نفت ایران و جهان محسوب نمود .پس از تحقق انقلاب کلیه قراردادهای نفتی در دست اجرا کان لم یکن تلقی و با همت کارکنان زحمت کش صنعت نفت تولید نفت خام از میادین نفتی مجدداً آغاز و اولین محموله نفت خام ایران طبق شرایط جدید در تاریخ 14 اسفند ماه 1357 بارگیری گردید.محموله مورد نظر به یک شرکت ژاپنی با بالاترین قیمت بازار در آن زمان فروخته شد .
از اواسط اسفند 1357 تا اواخر فروردین 1358 مذاکراتی با خریداران جهت فروش نفت خام بصورت قراردادی بعمل آمد که منجر به عقد 33 قرارداد با 26 کشور مختلف برای تحویل حدود 6/2 میلیون بشکه در روز طی مدت 9 ماه فروردین – دیماه 1358 گردید. دنبال قطع صدور نفت خام به آمریکا که از 14 نوامبر 1979 (23 آبانماه 1358) بمرحله اجرا درآمد و بمنظور فروش سهمیه نفت خام شرکت های آمریکایی و جلوگیری از کاهش تولید بلافاصله اقداماتی بعمل آمد و قراردادهای مختلفی با شرکت های مختلف از جمله شرکت های ژاپنی به امضا رسید که بموجب آنها قیمت متوسط فروش حدود 16 دلار بیش از قیمت های رسمی بوده است .
تعداد چاه های ایران در مناطق نفت خیز جنوب در سال 1350، 754 حلقه بود و در سال 1357 در زمان بثمر رسیدن انقلاب اسلامی تعداد کل چاهها به 1397 حلقه رسید .از اواسط اسفند 1357 تا اواخر فروردین 1358 مذاکراتی با خریداران جهت فروش نفت خام بصورت قراردادی بعمل آمد که منجر به عقد 33 قرارداد با 26 کشور مختلف برای تحویل حدود 6/2 میلیون بشکه در روز طی مدت 9 ماه فروردین-دی ماه 1358 گردید.
به دنبال قطع صدور نفت خام به آمریکا که از 14 نوامبر 1979 (23 آبان ماه 1358) بمرحله اجرا درآمد و بمنظور فروش سهمیه نفت خام شرکت های آمریکایی و جلوگیری از کاهش تولید بلافاصله اقداماتی بعمل آمد و قراردادهای مختلفی با شرکت های مختلف از جمله شرکت های ژاپنی به امضا رسید که به موجب آنها قیمت متوسط فروش حدود 16 دلار بیش از قیمت های رسمی بوده است .

صادرات نفت خام کشور در سال 1356 به چهار میلیون و 840 هزار بشکه و در سال 1357 و همزمان با پیروزی انقلاب اسلامی به سه میلیون و 460 هزار بشکه در روز رسید.در سال 1358 و 59 به ترتیب صادرات نفت خام ایران با کاهش به دو میلیون و 620 هزار بشکه و 770 هزار بشکه در روز رسید که این میزان صادرات در سال 1360 به 930 هزار بشکه رسید. بنابراین کمترین صادرات نفت خام ایران از تاریخ 1355 تا سال 1382 مربوط به سال های 1359 و 1360 بوده است.
پس از این کاهش محسوس صادرات نفت دوباره افزایش یافته و در سال 1361 و 62 به دو میلیون و 110هزار و دو میلیون و 140هزار بشکه در روز رسید.اما در طول شش سال یعنی از سال 1363 تا سال 1368 صادرات نفت خام کشورمان به دو میلیون بشکه رسید.
این شش سال همزمان با جنگ تحمیلی بوده است. پس از اتمام جنگ تحمیلی صادرات نفت خام کشور با افزایش مواجه شد و از سال 1369 تا کنون صادرات کشور همواره بیش از 2 میلیون بشکه در روز بوده است. صادرات نفت خام همزمان با روی کار آمدن دولت آقای خاتمی با کاهش 40هزار بشکه ای مواجه شد و این کاهش تا سال 1381 وجود داشت و بالاترین صادرات نفت خام در سال 82 رخ داد که 2میلیون و 590 هزار بشکه بوده است.
نکته قابل توجه این است که ایران در طول 27 سال گذشته هیچ گاه نتوانسته به مرز صادارت حتی شش میلیون بشکه در روز برسد و بالاترین صادرات نفت خام کشورمان در سال های 1355، 56 و 57 بوده است و پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران هنوز به این میزان صادرات نفت خام دست نیافته است. شاید یکی از دلایل اصلی عدم موفقیت کشورمان در تولید و صادرات نفت خام به میزان دهه 50 عمر بالای پالایشگاهها و فرسودگی آنها و نیز تحریم های اعمالی از سوی آمریکا بوده است.بر اساس این گزارش صادرات نفت و گاز کشور نیز در طول 27 سال گذشته (1382-1355) در نوسان شدیدی بوده است. به طوری که صادارت نفت و گاز کشورمان از 24 میلیارد و 179 میلیون دلار در سال 1375 حتی بر شش میلیارد و 255 میلیون دلار در سال 1365 همزمان با جنگ تحمیلی رسیده است.
صادرات نفت و گاز در سال 1357 همزمان با پیروزی انقلاب به 15میلیارد و 660 میلیون دلار بالغ شده که این میزان در سال بعد از آن یعنی 1358 به 24 میلیارد و 158 میلیون دلار رسیده است.. صادرات نفت و گاز کشور از سال 1359 تا سال 1378 به استثنای سال های 61 و 62 کمتر از 21 میلیارد دلار بوده است. البته این میزان در سال 77 به 9میلیارد و 933 میلیون دلار نیز رسید. کمترین صادرات نفت و گاز کشور در طول 27 سال گذشته مربوط به سال 1365 با رقم شش میلیارد و 255 میلیون دلار بوده است. صادرات نفت و گاز در سال 82 به مرز 27 میلیارد و 355 میلیون دلار رسید که در قیاس با سال های گذشته از رشد قابل توجهی برخوردار بوده است.

2-8 اثر درآمد های کشورهای نفتی در توسعه اقتصادی کشورهای صادر کننده نفت
- درحقیقت درآمدهای رو بافزایش کشورهای صادر کننده نفت با افزایش تولید ملی آنان و به تبع آن افزایش درآمد سرانه  باعث رشد اقتصادی این کشورها شده بود. این در حالی بود که در بعضی از کشورهای پرجمعیت صادر کننده نفت از عدم توزیع عادلانه ثروت ناراضی بودند.
- .بعلاوه این کشورها از داشتن یکی از شاخص های مهم توسعه یافتگی که سهم بالای بخش صنعت در تولید ملی باشد هم محروم بودند، علیرغم سرمایه گذاری های وسیعی که در بخش صنعت انجام داده بودند
- درست است که انباشت سرمایه از لوازم توسعه اقتصادی است، ولی شرط کافی آن نمی باشد. در کنار سرمایه باید عوامل دیگری نظیر، سازماندهی تولید، بهینه سازی روش های تولید و یک برنامه ریزی خوب هم وجود داشته باشد، که معمولا در این کشورها بصورت مطلوب به چشم نمی خورد.
-درآمدهای نفتی این کشورها هم بصورت های گوناگون نظیر، افزایش واردات در شرایطی که همزمان با کاهش ارزش دلار قیمت کالاهای ساخته شده وارداتی افزایش یافته بود، سرمایه گذاری در خرید اوراق قرضه یا سپردن به بانکهای خارجی و خرید های انبوه اسلحه دوباره به کشورهای صنعتی بازگشتند. بخشی از این درآمد ها هم بعلت بی تدبیری درزمینه های نامساعد سرمایه گذاری شد.
- کمبود موسسات آموزش عالی و مراکز تحقیقاتی باعث شد که مخصوصأ پس از افزایش درآمد نفت بسیاری از دانشجویان که برای ادامه تحصیل به خارج از کشور رفته بودند در همان کشورها اقامت گزینند، وبدین وسیله نیروهای متخصص کشورهای در حال توسعه باعث توسعه اقتصادی کشورهای صنعتی شدند .آمریکا در طی سالهای 1967-1979 میزبان حدود نیم میلیون متخصص فنی و حرفه ای بود که سه چهارم آنها از کشورهای جهان سوم بودند. مهاجرت این افراد در این دوره باعث افزایش تعداد پزشکان و مهندسین به نسبت 12 درصد و دانشمندان به نسبت 8 درصد در آمریکا شد.
- با افزایش قیمت نفت کشورهای صادر کننده نفت بیش از پیش به صدور نفت برای تأمین ارز مورد نیاز خود وابسته شدند، و سرنوشت اقتصاد خود را به نوسانات قیمت این ماده اولیه که کنترل آن بیشتر در دست شرکت های نفتی بین المللی بود سپردند، و از توجه به بخشهای اقتصادی دیگر غافل مانند. نتیجه این روند افزایش و تنوع واردات از کالاهای سرمایه ای با تکنولوژی سطح بالا تا مواد غذائی که با پیش گرفتن یک سیاست متعادل توسعه اقتصادی می توانست در داخل کشور تأمین شود بود.

الف- اثرات کلی درآمدهای نفتی بر توسعه اقتصادی
1- تضعیف بخش کشاورزی
بیشترین صدمه را در روند توسعه اقتصادی در کشورهای درحال توسعه صادر کننده نفت بخش کشاورزی این کشورها دیده است. برای مثال در ایران، تا دهه 1960 کشاورزی منبع تأمین غذا و اشتغال بود، ولی بموازات توسعه صنایع بتدریج از سهم بخش کشاورزی در تولید ناخالص ملی کاسته شد.
2- ایجاد صنایع وابسته
در کشورهای درحال توسعه صادر کننده نفت معمولا سرمایه گذاری در صنایعی انجام شده است که به نحوی وابسته به خارج باشد. ساختار اقتصاد این گونه کشورها طوری طراحی شده اند که اکثر بخش های اقتصاد وابسته به درآمد نفت هستند و بامختصر نوسانی در قیمت نفت فعالیت های آن ها دچار دستخوش میشود، ویا با ایجاد یک محدودیت اقتصادی از طرف کشورهای توسعه یافته بازارهای مواد اولیه و ساخته شده آن ها ازحالت تعادل خارج میشود.
3- رواج مصرف گرائی
در کشورهای صادر کننده نفت، با افزایش درآمد مردم پس از افزایش قیمت نفت میل به صرف در مردم تشدید شد، و این مصرف حتی ارزهای باارزشی که مورد نیاز سرمایه گذاریهای صنعتی هم بود را به خود تخصیص داد. در سال 1981 کشورهای عضو اوپک 124 میلیارد دلار کالا وارد کردند که 100 میلیارد دلار آن از کشورهای صنعتی بود.
4- افزایش فاصله طبقاتی
انتقال درآمد های نفت به بخش خصوصی باعث بوجود آمدن طبقه جدید سرمایه دار گردید. این سرمایه داران سرمایه های بدست آمده را بیشتر در کارهای واسطه گری، خرید و فروش زمین و احتکار کالا به کار گرفتند.
5- توسعه شهرها و مسائل مترتب بر آن، نظیر آلودگی هوا، اعتیاد، فساد، رواج ارتشا
ب- اثر درآمد های نفتی در توسعه اقتصادی ایران  در دوره های مختلف
 اثرات در آمد های نفتی در توسعه اقتصادی ایران را میتوان در سه دوره زمانی بررسی کرد. (1) از شروع صنعت نفت تا ملی شدن، 0(2) دوره ملی شدن نفت، (3) بعد از ملی شدن تا انقلاب اسلامی و (4) بعد از انقلاب اسلامی.

1- از شروع صنعت نفت تا ملی شدن (1951-1912)
بررسی های انجام شده در این دوره نشان میدهد که صنعت نفت در 40 سال اول عمر اثرات کمی چه بصورت مستقیم و چه بصورت غیر مستقیم در توسعه اقتصاد کشور داشته است. دراین دوره علیرغم افزایش مستمر تولید نفت، اقتصاد ایران هنوز یک اقتصاد کشاورزی عقب افتاده بود. در آمد سرانه در سال 1948 بر لسلس گزارش هیأت اعزامی سازمان ملل به ایران فقط 80 دلار بود.
در این دوره باوجود تولید قابل ملاحظه نفت، از 376000 تن درسال 1910  به 31.8 میلیون تن درسال 1950، در درآمد ارزی کشور افزایش محسوسی نداشت. تا سال 1922 تراز پرداخت ها حتی با در نظرگرفتن درآمد نفت هرساله منفی بود، ودر بقیه سالها زمانی که فقط صادرات بدون نفت مورد نظر بود کشور با کسری تراز پرداخت ها مواجه بود.
درپایان 50 سال فعالیت صنعت نفت در ایران، برآورد میشود که ایران درآمدی معادل 450 میلیون دلار یا 9 درصد کل سود شرکت نفت ایران و انگلیس داشته است. علاوه بر آن 3 بندرگاه عمده، 2500 کیلومتر جاده، چند هزار خانه و تعدادی بیمارستان هم ساخته شده است، که البته همه این امکانات مورد نیازخود شرکت نفت بوده است. ضمنأ صنعت نفت حدود 25000 نفرنیروی کار غیر متخصص ایرانی را هم به استخدام خود درآورده بود. در مقایسه، در همین دوره، دولت انگلستان فقط 1680 میلیون دلار بصورت مالیات دریافت داشت، و 670 میلیون دلار هم نصیب سهام داران انگلیسی شرکت نفت شد. این درآمد ها همه نتیجه سرمایه گذاری 4.2 میلیون دلار در سال 1912 توسط شرکت نفت ایران و انگلیس بود.
در این دوره صنعت نفت از سایر بخش های اقتصادی مملکت کاملأ جدا بود. برای مثال، سهم داده های صنایع داخلی به صنعت نفت و همچنین سهم ستانده های این صنایع از صنعت نفت خیلی اندک بود. ماشین آلات مورد نیاز صنعت نفت بسیار پیشرفته بود که ناچار میبایست از خارج وارد شود، و نیروی انسانی ورزیده مورد نیاز هم در داخل ایران موجود نبود. اما واردات صنعت نفت از این هم فراتر بود. برای مثال اقلام زیر در واردات سال 1949 آمده است. محصولات چوبی، آجر و سفال، قلوه سنگ وشن، گندم، پنبه خام، صابون و الیاف گیاهی. این نهایت عدم ارتباط صنعت نفت را با اقتصاد داخلی میرساند. بقول یکی از صاحب نظران، صنعت نفت بطور فیزیکی در خاک ایران بود، ولی پیوند های اقتصادی آن با کشور انگلستان برقرار بود، و به نعبیری دیگر صنعت نفت ایران عاملی بود برای توسعه اقتصادی انگلستان.
از طرف دیگر، تقریبأ تمام 29000 تن  فرآورده های نفتی مورد مصرف در داخل ایران تا سال 1923 از روسیه وارد می شد، حتی تا سال 1929 هنوز 70 درصد این نیاز از منبع فوق تأمین میشد. در نتیجه، شرکت نفت ایران و انگلیس در طول مدت فعالیت خود فقط 2.6 درصد از مجموع تولید 333.2 میلیون تنی خود را در داخل ایران به فروش رسانده است.

2- دوره ملی شدن صنعت نفت
باوجودیکه هزینه تولید نفت ایران در هربشکه در مقایسه با نفت ونزوئلا بسیار کمتر بود (10 سنت در هر بشکه در ایران در مقابل 70 سنت در بشکه در ونزوئلا) درآمد ایران از هربشکه نفت صادراتی خود 68 درصد کمتر از درآمد ونزوئلا از یک بشکه نفت صادراتی بود. همچنین، زمانی که قیمت متوسط هر بشکه نفت در دنیا از هر تن 5 دلار در سال 1933 به هر بشکه 17 دلار افزایش یافته بود، دریافت های ایران از بابت حق امتیاز و مالیات تقریبأ در سطح 1 دلار در هر تن باقی مانده بود. در همین زمان سود خالص شرکت نفت ایران و انگلیس سه برابر افزایش یافته بود. شرکت نفت ایران و انگلیس 7 شیلینگ برای هر بشکه نفت را به ایران پیشنهاد کرد که مورد قبول ایران واقع نشد. علت این عدم قبول پائین بودن این قیمت نسبت به نفت ونزوئلا (30 شیلینگ در هرتن) و نفت عراق (18 شیلینگ برای هر بشکه) بود. همان طور که در بخش های قبلی ذکر گردید وجود این اختلاف بین دولت ایران و شرکت نفت ایران و انگلیس به علاوه مسائل دیگر منجر به ملی شدن صنعت نفت در ایران گردید.
در طول دوره ملی شدن صنعت نفت دولت ایران برای جبران کمبود درآمد نفت، هم  به توسعه بخش کشاورزی پرداخت و هم واردات کالاهای لوکس را محدود ساخت. با این عمل تراز پرداخت ایران برای اولین وآخرین بار مازاد داشت، و اقتصاد به سوی خودکفائی و غیر نفتی شدن میرفت.
3- بعد از ملی شدن تا پیروزی انقلاب اسلامی
بعد از کودتای سال 1332 و سقوط دکتر مصدق، کنسرسیومی مرکب از شرکتهای بین المللی نفت جایگزین شرکت نفت ایران و انگلیس شد. دریافت های ایران در قراردادهای جدیدش با کنسرسیوم  کمتر ازمبلغی بود که سه سال پیشتر عراق برای نفت خود دریافت میکرد. تولید نفت در این دوره بطو روز افزونی در حال افزایش بود، بطوری که از 30.6 میلیون تن درسال 1336 به 301.2 میلیون تن در سال 1353 رسید. بموازات این افزایش تولید اهمیت نفت در اقتصاد ایران بیشتر میشد. برای مثال درسال 1353 45 درصد تولید ملی و 84 درصددرآمدهای دولت از محل صادرات نفت تأمین میشد، و حدود 90 درصد درآمد ارزی کشور را هم تشکیل میداد. در حالیکه بین سالهای 1351 و 1354 سهم بخشهای کشاورزی وصنعت از 16.5درصد و 20 درصد به ترتیب به 9.4 درصد و 15.4 درصد کاهش یافته بود.

بخشی از فهرست مطالب مقاله اقتصاد ایران

 
فصل اول: مقدمه
خصوصیت اقتصاد ایران
الف- از بعد داخلی
1- اقتصاد وابسته به نفت
خصوصیات اقتصاد نفتی
2- دولتی بودن اقتصاد
ب- اقتصاد ایران از بعد جهانی
2- کمبود سرمایه گذاری خارجی
شاخص های جهانی شدن در اقتصاد ایران
فصل دوم: اوضاع طبیعی و جغرافیائی
2-2 اوضاع طبیعی و جغرافیائی
3-2 تقسیم سرزمین
الف- نواحی کوهستانی
ج- نواحی بیابانی
وسعت بیابانهای جهان و ایران
د- نواحی جنگلی
الف- وضعیت منابع آب کشور
1- حوزه آبخیز دریای خزر
6-  حوضة نیریز یا بختگان
9- حوزه آبخیز کویر لوت
1  وضع اقلیمی
6-2  جنگل ها و مراتع
الف- جنگل های زاگرس
جنگل های شمال ایران
ج-نقش اقتصادی جنگل
فصل سوم جمعیت
فصل چهارم: دولت و اقتصاد
فصل پنجم: صنعت و معدن
فصل ششم: کشاورزی
فصل هفتم نظام پولی و بانکی
فصل هشتم نفت و گاز و پتروشیمی

دانلود مقاله اقتصاد ایران

اختصاصی از فی ژوو دانلود مقاله اقتصاد ایران دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .

1-1 مقدمه

اقتصاد ایران با وجود دارا بودن پتانسیل ها و ظرفیت های قابل توجه، با چالش های مختلفی روبرو است. برخی از ظرفیت های مهم شرایط فعلی کشورمان عبارتند از:

1) وجود منابع غنی نفت و گاز و مواد معدنی دیگر، دومین کشور از نظر ذخائر گازی و یومین کشور از نظر برخورداری از ذخائر نفتی، دهمین کشور از نظر برخورداری از ذخائر معدنی

2) تنوع اقلیمی در 14 اقلیم گوناگون، که کشور را برای سرمایه گذاری در تولید محصولات مختلف کشاورزی آماده ساخته است.

3) موقعیت استراتژیک ایران در منطقه امکان دسترسی به بازارهای منطقه ای و جهانی و امکان نقش آفرینی منطقه ای را فراهم آورده است

4) برخورداری از نیروی بالفعل و بالقوه انسانی که در علاوه بر ایران در بازارهای کار جهانی شاهد موفقیت های چشمگیر بوده اند.

5) با برخورداری از میراث تاریخی کهن از نظر میراث فرهنگی جزء 10 کشور اول جهان و از نظر اکوتوریسم جزء 5 کشور اول جهان محسوب می شود.

درمقابل، کشورمان همچنان از برخی ضعف ها و چالش ها رنج می برد. برخی از مهم ترین این چالش ها، به شرح زیر هستند:،

1) نازل بودن سطح درآمد سرانه و پایین بودن میزان رشد اقتصادی طی دو دهه گذشته، که به طور متوسط 3/2 درصد بوده است،

2) وابستگی اقتصاد کشور به نفت و عدم شکل گیری بنیان های تولید مبتنی بر اقتصاد دانایی، در راستای دستیابی به رشد مستمر اقتصادی،

3) پایین بودن بهره وری عوامل تولید و عدم توجه جدی به نقش بهره وری در توسعه پایدار کشور،

4) بالا بودن جمعیت بیکار، انعطاف ناپذیری بازار کار و ساختار نامتعادل بیکاری معطوف به جوانان و زنان.،

5) ساختار انحصاری فعالیت های تصدّی گری دولت، همراه با سیاست مداخله گرایانه و حمایتی بخش عمومی و کاهش رقابت و رقابت پذیری در اقتصاد کشور،

6) توسعه نامتوازن منطقه ای و عدم استفاده از ظرفیت های بالقوه مناطق،

7) ناکارآمدی نظام اداری و اجرایی کشور و بزرگ و بی قواره شدن دولت و اتکا به ساختارهای انگیزشی غیرمؤ ثر و تفکر غیرعلمی در اداره عمومی کشور،

8) پیوند نامتقارن با اقتصاد جهانی به دلیل سهم قابل ملاحظه نفت در ترکیب صادرات کشور،

9) پراکندگی و ناکارآمدی نظام تأمین اجتماعی، به دلیل عدم جامعیت در ارایه خدمات و همگانی نبودن نظام تأمین اجتماعی.

با وجودی که استعدادهای ایران مسلماً به مراتب بیشتر از استعداد متوسط کشورهائی است که در دو دهه گذشته اقتصاد شکوفائی داشته اند، ولی عملکرد بلند مدت اقتصاد کشور به مراتب ضعیف تر از متوسط کشورهای در حال توسعه بوده است. متاسفانه این عملکرد ویژگی دراز مدت اقتصاد کشور است و محدود به دوره خاصی نمی شود در آمد سرانه کشور طی سال های 1357 تا 1367 به طور متوسط سالانه 5 درصد کاهش داشته و پس از پایان جنگ فقط در طول برنامه اول که حدود 4 درصد رشد داشته است، در سال های پش از سال 1373 کمتر از 4/2 درصد بوده است (نیلی، 1383). در سال 1385 به یمن قیمت های گران نفت درامد متوسط هر ایرانی به 250 دلار در ماه رسیده است. این درآمد در سال به علت سقوط قیمت نفت (که بزرگترین افت برای اقتصاد کشور است) به 75 دلار رسیده بود. اگر اثر توزیع نابرابر درآمد را در این درآمدها در نظر بگیریم رفاه ناشی از این درآمد که برای مردم حادث می شود را می توان حدث زد.

2-1 خصوصیت اقتصاد ایران

اقتصاد ایران علیرغم افزایش تولید ناخالص داخلی، که معمولا به صورت نرخ رشد اقتصادی نشان داده می شود، دارای عدم تعادلهای اساسی و کاستی ها ساختاری است. وضعیت اقتصادی ایران را می توان از خلال اعداد و ارقام منتشر شده از طرف سازمان های مختلف بین المللی و ملی دریافت. بر اساس گزارش توسعه انسانی که در سال 2007 منتشر شده است بین سال 1975 تا 2004 متوسط نرخ رشد سالانه درآمد سرانه ایران 1/0- درصد بوده است، که یکی از کمترین میزان نرخ رشد در منطقه آسیا و حتی جهان است. این متوسط رشد بر اساس همان منبع در دوره 2004-1990 به 3/2 درصد افزایش پیدا کرده است. همچنین بنا به گزارش قائم مقام سازمان ملی بهره‌وری ایران، ایران در پایین‌ترین سطح بهره‌وری در آسیا قرار دارد. (دنیای اقتصاد سه شنبه 11 آذر ماه). اندازه‌گیری بهره‌وری سرمایه طی 40 سال اخیر نشانگر آن است که متوسط سطح بهره‌وری سرمایه در ایران حدود 5/0درصد است. این بدان معنی است که سرمایه‌گذاری‌های انجام شده ارزش افزوده قابل ملاحظه‌ای نداشته است. به نظر سازمان مدیریت و برنامه ریزی، سطح درآمد سرانه و تولید سرانه در اقتصاد ایران همچنان پایین است و طی بیست سال گذشته رشد سالانه درآمد سرانه معادل 8/0 درصد بوده است. بنا بر محاسبه همین موسسه سطح درآمد سرانه واقعی فعلی تقریبا معادل سالهاى اولیه دهه 1360است.

شامل 178 صفحه فایل word