نوع فایل: word
قابل ویرایش 305 صفحه
مقدمه:
قدرت، نفوذ و اقتدار واژه‌هائی هستند که در دنیای سیاست زیاد شنیده می‌شود لکن‌استفاده از آن منحصر به این قلمرو نیست. در تمام سطوح زندگی اجتماعی ما با عامل‌قدرت سر و کار داریم: قدرت متکی به قانون، قدرت متکی به زور. قدرت پاسبان سرگذربرای آنکه خطای رانندگی شما را جریمه کند یا ان را با دیده اغماض بنگرد. قدرت بقال محل‌که از فروش شیر به شما خودداری کند. قدرت یک بوروکرات خرده پا که شما را ساعتهادر صف طویل معظل کرده و یا روزها ازین اداره به آن اداره پاس بدهد. قدرت امیر و وزرووکیل، قاضی، قدرت جانی دزد و آدم کشی که با سلاح سرد یا گرم جان، مال و ناموس‌شما را تهدید کند. قدرت صاحبخانه برای آنکه با توسل به شگردهای مختلف اثاثیه وزندگی شما را به خیابان بریزد. قدرت طلبکار و رباخوار برای آنکه شما را روانه زندان کند.قدرت خانم خانه برای آنکه اراده خود را به شوهر تحمیل کند. قدرت تنبیه کردن، قدرت‌بخشیدن، قدرت دوست داشتن، قدرت اعتراف به گناه...
سرمایه‌داری که با یک تلفن میلیونها دلار و ریال را جابجا می‌کند. نیز نوعی قدرت واختیار اقتصادی و مالی دارد. مناسبات فرمانده با زیردست، کارفرما با کارگر، ارباب بارعیت، حکومت با مردم نیز نوعی رابطه قدرت است: قدرت سازمانی، قدرت اقناعی...
در سطح بین‌المللی نیز قدرت و نفوذ و اقتدار بطرقدیگر مطرح است. مثلاً مقامی که‌اختیار اعلان جنگ یا صلح را دارد دارای قدرت است؛ و یا دولتی کهدارای تکنولوژی یاسلاح منحصر بفردی است نیز دارای نوعی قدرت میباشد: قدرت تهاجمی، تدافعی، قدرت‌بازدارندگی...
قدرت اقتصادی، قدرتنظامی، قدرت سیاسی و... بالاخره قدرت ملی که عناصر وعوامل متعدد را در شمول خود می‌گیرد، همه اصلاحاتی هستند که در نوشته‌های سیاسی،علمی و محاورات روزمره و وسائل ارتباط جمعی مکرراً بگوش می‌خورد.
با وجود سادگی ظاهری، عموماً درک یکسان و همأهنگی از واژه قدرت بین افرادوجود ندارد. برداشت یک سیاستمدار از قدرت با استنباط یک حقوقدان ازین واژه متفاوت‌است. تلقی قدرت نزد مردم عامه یا تعبیر آن نزدیک عالم دانش استراتژی تفاوت فاحش‌دارد. نقش و اثر قدرت نیز در سطح جامعه متفاوت از کاربرد آن در روابط بین‌المللی است.
علمای سیاسی سنت گرا قدرت را در مفهوم عام و کلی آن هم به عنوان غایت و هم‌وسیله تلقی نموده‌اند. در این تعبیر قدرت صرفاً به میزان اقتدار و توانائی یک طرف د به‌اطاعت واداشتن طرف دیگر است. از این دیدگاه تمام حیات جامعه نتیجه فعل و انقعالات‌قدرت در زمینه‌ها و درجات مختلف خلاصه می‌گردد. نتیجه عملی این نظریه که درمواردی با بینش رفتارگرایان تعاطی پیدا می‌کند این است که در روابط بین‌المللی قدرت‌حاکم وجود ندارد و یا لااقل دولتهای حاکم هیچگونه قدرتی را بالاتر از قدرت و حاکمیت‌خود به رسمیت نمی‌شناسند. در این وادی مبهم برخی معتقدند که فقدان قدرت حاکم‌بین‌المللی ضرورت ایجاد یک حکومت جهانی در چهارچوب یک قرارداد بین‌المللی راایجاب می‌کند. بالعکس گروهی دیگر از نظریه‌تعادل قدرت در روابط دولتهای حاکم ومستقل طرفداری می‌کنند. نظریه بینابینی نیز معتقد به توسل به تدابیر دسته جمعی یاامنیت گروهی برای مقابله با قدرتهای سرکش و متجاوز میباشد.
آنچه مسلم است نقش قدرت در سیاست داخلی متفاوت از اثر آن در سیاست وروابط بین‌المللی است. در نظام سیاسی جامعه ملی، قدرت منحصراً در اختیار دولت حاکم‌است و براساس قوانین جاری حق مجازات و تنبیه بزهکاران و گردن کشان و متجاوزین‌مشروعاً در انحصار نظام حکومتی است. درحالی که در حوزه جامعه بین‌المللی حدود وثغور این قدرت و مشروعیت اعمال مجازات و تنبیه متجاوزین در هاله‌ای از ابهام قرارگرفته است و با وجود ارگانهای عدیده بین‌المللی و قوانین مدّون و غیره مدوّن، قدرت‌حاکمه‌ای همانند جامعه ملی وجود ندارد.
فهرست مطالب:
فصل اول
قدرت چیست؟
1- مقدمه
2- پدیده قدرت
3- انگیزه کسب قدرت
4- تفکیک مفاهیم «قدرت» و «نیرو»
فصل دوم
قدرت و سیاست
1- قدرت در علوم سیاسی
2- قدرت در فلسفه سیاسی
3- سیاست: علم قدرت یا علم دولت؟
4- بافت قدرت سیاسی در جامعه
فصل سوم
1- قدرت نظامی و سیاست دفاعی
الف - ملاحظات کمّی
ب - ملاحظات کیفی
ج - ملاحظات متغیر و دینامیک
قدرت، امنیت و استراتژی
2- دکترین نظامی و استراتژی
3- قدرت و سیاست کسب برتری
الف - قدرت دریائی (نقد نظریه ماهان)
ب - قدرت زمینی: نقد نظریه «مکیندر»
ج - قدرت هوائی: نقد نظریه «دوهه»
فصل چهارم - تجزیه و تحلیل سیاست بین‌الملل‌براساس رهیافت قدرت
بررسی روابط بین‌الملل براساس قدرت
آثار موازنة قدرت در سیاست بین‌الملل
عناصر تشکیل دهندة قدرت
1- ایدئولوژی
2- عوامل اجتماعی - انسانی
الف) میزان جمعیت
ب) ویژگیهای ملی
ج) روحیة ملی
د) یکپارچگی اجتماعی
3- عوامل سیاسی
الف) ثبات سیاسی
ب) رهبری
ج) شکل حکومت
د) اعتبار ملی
4) عوامل جغرافیایی
5- عوامل نظامی
6- عوامل اقتصادی
جمعبندی ویژگیهای قدرت
1- قدرت و هدفهای ملی
2- حوزة اطلاققدرت
3- دینامیزم (پویایی) قدرت
4- امکانات بالقوه و بالفعل
5- ابزارهای به کارگیری قدرت
6- قدرت در چهارچوب اتحادها و ائتلافها
7- اندازه‌گیری قدرت
8- نسبی بودن قدرت
9- تجزیه‌ناپذیر بودن عناصر تشکیل دهندة قدرت
10- توزیع نابرابر قدرت
فصل دوم
بررسی مسأله توسل به زوراز دیدگاه حقوقبین‌الملل عمومی
مبحث اول - سیر تاریخی مسأله توسل به زور
توسل به زور قبل از میثاقملل متحد
توسل به زور براساس میثاقملل متحد
پیمانهای مربوط به رفع نقائص میثاقملل متحد
الف ـ معاهدة لوکارنو (اول دسامبر 1925)
ب - پیمان بریان - کلوگ (27 اوت 1927)
توسل به زور براساس منشور ملل متحد
آیا تحریم توسل به زور براساس منشور ملل متحد، تحریم عام است یا خاص؟
الف - نظریه تحریم خاص
ب - نظریه تحریم عام
مبحث دوم - بررسی موارد ممنوع و مجاز توسل به زور در حقوقبین‌الملل جدید
تهاجم نظامی به سرزمین دولتدیگر برای تصرف و تسلط بر آن
دفاع از خود در برابر تهاجم نظامی دولت دیگر (دفاع مشروع انفرادی)
دفاع پیشگیرانه در برابر تهاجم نظامی قریب الوقوع دولت دیگر
الف - نظریه مشروعیت دفاع پیشگیرانه
ب - نظریة عدم مشروعیت دفاع پیشگیرانه
دفاع از دولت دیگر در برابر تهاجم نظامی دولت ثالث به آن (دفاع‌مشروع جمعی)
مداخله نظامی برای حفظ جان و مال اتباع، در کشور دیگر
مداخله نظامی تلافی جویانه
مداخلة نظامی بشر دوستانه
الف - نظریه طرفداران مداخله انساندوستانه
ب - نظریه مخالفین مداخله بشر دوستانه
مداخله نظامی برای کمک به دولت دیگر در سرکوبی شورشیان(دخالت با رضایت دولت تقاضاکننده)
مداخله نظامی برای کمک به شورشیا در کشور دیگر
مداخله نظامی برای کمک به نهضت‌های استقلال طلب
1- شاخصهای برآورد قدرت
2- نسبیت قدرت
3- محاسبه سرانگشتی قدرت
4- سراب قدرت
5- افسانه توازن قدرت
6- قدرت و بازدارندگی
7- قدرت و اخلاق
منابع ومأخذ:
1- مهدی مطهرنیا، تبیین نوین بر مفهوم قدرت در سیاست و روابط بین‌الملل،وزارت امور خارجه، مرکز چاپ و انتشارات، 1378.
2- دکتر علی اصغر کاظمی، نقش قدرت در جامعه و روابط بین‌الملل، نشر قومس،1369.
3- دکتر سید عبدالعالی قوام، اصول سیاست خارجی و سیاست بین‌الملل، انتشارات‌سمت، 1384.
4- حمید حیدری، توسل به زور در روابط بین‌الملل از دیدگاه حقوقبین‌الملل‌عمومی، انتشارات اطلاعات، 1376.
5- سید حسین سیف زاده، اصول روابط بین‌الملل (الف و ب)، نشر میزان، 1385.
6- ریمون آرون، مراحل اساسی اندیشه در جامعه‌شناسی، ترجمه باقر پرهام،تهران، سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی، 1364.
7- دکتر سید علی اصغر کاظمی، مدیریت بحران‌های بین‌المللی، تهران، دفترمطالعات سیاسی و بین‌المللی، 1368.
8- اسمیت آنتونی، ژئوپلتیک، اطلاعات، ترجمه فرهنگ رجایی تهران، علمی -فرهنگی 1373.
9- هونتزینگر، ژاک، درامدی بر روابط بین‌الملل، ترجمه دکتر عباس آگاهی، مشهد،قدس 1368.
10- سید حسین سیف زاده، نظریه‌های مختلف در روابط بین‌الملل، تهران، سفیر،1368.
11- نسرین مصفا ودیگران، مفهوم تجاوز در حقوقبین‌الملل تهران، انتشارات‌دانشگاه تهران.
12- جنگ و صلح از دیدگاه حقوقو روابط بین‌الملل، تهران، وزارت امور خارجه،مؤسسه چاپ و انتشارات
پروژه بررسی نقش قدرت و توسل به زور در روابط بین‌الملل. doc