لینک پرداخت و دانلود *پایین مطلب*
فرمت فایل:Word (قابل ویرایش و آماده پرینت)
تعداد صفحه29
چگونه با شناخت (نفس ) به شناخت (رب ) برسیم ؟
شناخت نفس از دیدگاه ملاصدرا
منبع:
چگونه با شناخت (نفس ) به شناخت (رب ) برسیم ؟
پرسش شما ناظر به روایت مشهوری از حضرت علی (ع ) است که فرمودند: ((من عرف نفسه فقد عرف ربه ; هر که خود را شناخت , خدای خویش را شناخته است )), (تصنیف غررالحکم و دررالکلم , عبدالواحد بن محمد تمیمی , ص 232). این حدیث شریف و روایات دیگری از این دست که حاکی از ملازمه اکید میان شناخت انسان و شناخت خداوند است , تفسیرهای فراوانی را در بر داشته و بحث های دامنه داری را فراروی اندیشمندان نهاده است که طرح تفصیلی آن خارج از حوصله این مجال می باشد. ولی در عین حال کوشش می کنیم نقاط اساسی را در پاسخ دهی به حد پرسش حضرتعالی , تبیین و روشن سازیم . در یک برآیند کلی شناخت انسان نسبت به خداوند سبحان دوگونه است :
1- شناخت حصولی ; که مقصود از آن شناخت از راه عقل , تفکر, اندیشه و استدلال و برهان است .
2- شناخت حضوری ; که خود دوگونه است :
1-2- درک فطری یا خداشناسی فطری ; که یک علم حضوری غیراکتسابی در نهاد انسان و بیرون از محدوده اختیار او است . این شناخت فطری - که در قلمرو اخلاق قرار نمی گیرد - در بیشتر انسانها تنها استعداد و مایه ای است که آدمی با تلاش خود می تواند آن را از استعداد به فعلیت واز حالت ابهام به مرحله درک حضوری آگاهانه برساند. دو آیه ذیل در قرآن شریف به این نوع معرفت ناظر است :
الف ) ((فأقم وجهک للدین حنیفا" فطرت الله التی فطر الناس علیها; پس روی خود را با گرایش تمام به حق , به سوی این دین کن با همان سرشتی که خدا مردم را بر آن سرشته است )), (روم , آیه 30).
ب ) ((واذ اخذ ربک من بنی آدم من ظهورهم ذریتهم و اشهدهم علی انفسهم الست بربکم قالوا بلی شهدنا ان تقولوا یوم القیامه انا کنا عن هذا غافلین او تقولوا انما اشرک آباؤنا من قبل و کنا ذریه من بعدهم أفتهلکنا بما فعل المبطلون ; و چون پروردگارت فرزندان بنی آدم را از پشت های ایشان برگرفت و آنان را بر خودشان گواه گرفت ]و پرسید[ آیا پروردگار شما نیستم ؟
گفتند: چرا شهادت می دهیم تا مبادا روز قیامت بگویید ما از این ]حقیقت [ بی خبر بودیم . یا مبادا بگویید همانا پدران ما در گذشته شرک آورده بودند و ما فرزندانی از پی ایشان بودیم , آیا ما را به خاطر کاری که باطل اندیشان کردند هلاک می کنی )), (اعراف , آیات 172 و 173).
آن ندا که اصل هر بانگ و نواست خود ندا آن است و این باقی صداست
ترک و کرد و پارسی گو و عرب فهم کرده آن ندا بی گوش و لب
خود چه جای ترک و تاجیکست و زنگ فهم کردست آن ندا را چوب و سنگ
(مثنوی , دفتر اول , ابیات 2107 - 2109)
2-2- علم حضوری اکتسابی ; که یک علم حضوری روشن و آگاهانه است و آدمی با تلاش و پس از پیمودن مراحل تکامل , این شایستگی را می یابد که خداوند آن را به او افاضه نماید. این نوع معرفت دارای مراتب گوناگون شدید و ضعیف است که آخرین مرحله آن همان هدف نهایی آفرینش و بالاترین مرتبه کمال انسانی می باشد. هر چند دریافت این معرفت حضوری , مانند گونه قبل , مستقیما" در اختیار آدمی نیست . اما مقدمات دستیابی به آن , از افعال اختیاری است . در حقیقت افاضه این کمال - معرفت به خداوند - پاداش بخشی از افعال اختیاری انسان است که به صورت تام و کامل در آخرت به او داده می شود, گرچه مراتب دیگری از این معرفت حضوری برای برخی از اولیای خدا در این دنیا فراهم می آید. در قرآن مجید از این معرفت به رؤیت , شهود, نظر و مانند آن یاد شده است :
الف ) ((وجوه یومئذ ناضره الی ربها ناظره ; رخسارهایی در آن روز برافروخته ]و به چشم دل [ به سوی ] جمال [ پروردگارشان نظر کننده اند)), (قیامت , آیه 22 و 23).
مقاله در مورد شناخت نفس