1-1 مقدمه
هیجان و چگونگی کنار آمدن با آن،بخشی از شخصیت آدمی است و بر سلامت‌روانی وی تأثیر دارد. امروزه ما از انواع مختلف و متعدد هوش صحبت می‌کنیم. در هر مورد، هوش به توانایی دریافت، درک و کاربرد نمادها و سمبل‌ها که نوعی توانایی انتزاعی است، اشاره دارد. بعضی از مردم فقط می‌دانند که چگونه با دیگران سرکنند، بعضی دارای اعتماد به نفس زیادی هستند و بعضی‌ها در یاری رساندن به دیگران توانایی دارند. همه این‌ها مجموعه‌ای از مهارت‌ها بنام، هوش‌هیجانی[1] نشأت می‌گیرند.علاوه بر آن مهارت‌های هوش‌هیجانی تعیین کننده و تغییر دهنده احساسات، برانگیزاننده خود و همدلی با اشخاص دیگر هستند. توانایی درک و فهم و به کارگیری مهارت‌های هیجانی در افراد متفاوت است و این مجموعه سطح هوشیاری، هوش‌هیجانی شخص را تشکیل می‌دهد که در سلامت‌روانی و رشد عقلانی وی سهم مهمی دارد. امروزه پیشرفت ورزشکاران سطح قهرمانی به عوامل مختلفی بستگی دارد. شناسایی افراد مستعد از کودکی و نوجوانی و سوق دادن آنها به سمت یک ورزش خاص، به همراه برنامه‌ریزی، تمرینات فشرده جسمانی و روانشناختی از جمله این عوامل می‌باشد، برای مربیان مشخص شده است که آمادگی روانشناختی ورزشکار یکی از عوامل موفقیت در اجرای مهارت و عملکرد او به شمار می‌رود و آمادگی‌روانی او نیز مانند آمادگی‌جسمانی تنها با تمرین مهارت‌های روانشناختی میسراست. بررسی جین و سینها[2] (2005) نشان داد که هوش‌هیجانی با سلامت‌روانی رابطه مثبت دارد و حتی می‌تواند آن را پیش‌بینی کند.
1-2 بیان مسئله
تحقیقات انجام گرفته حکایت از تأثیر بسیار مهم ورزش و فعالیت‌های بدنی بر سلامت‌روان و جسم انسان دارد. بدیهی است که سلامت جسم و روان دو بخش تفکیک‌ناپذیر از وجود انسان است که عملکرد هر یک بستگی کامل به سلامت و عملکرد مطلوب دیگری دارد.تمرینات بدنی علاوه بر کار‌آیی جسمانی، اعتماد بنفس افراد را نیز افزایش می‌دهد و از اضطراب می‌کاهد.ورزش و فعالیت‌های بدنی این فرصت را به افراد درسنین مختلف می‌دهد که ارتباط جسمی، روانی واجتماعی برقرار کنند؛ضمن اینکه احساس اعتماد بنفس و تسلط بر مشکلات را در آنها تقویت می‌کند. هوش‌هیجانی به معنی شناخت و مدیریت احساسات خود و دیگران و استفاده از هیجانات برای هدایت فکر است توانایی درک و فهم و به کارگیری مهارت‌های هیجانی در افراد متفاوت است واین مجموعه از سطح هوشیاری، هوش‌هیجانی شخص را تشکیل می‌دهد که در سلامت‌روانی و رشد عقلانی وی سهم بسزایی دارد. امروزه پیشرفت ورزشکاران سطح قهرمانی به عوامل مختلفی بستگی دارد، شناسایی افراد مستعد از کودکی و نوجوانی و سوق دادن آنها به سمت یک ورزش خاص به همراه برنامه‌ریزی، تمرینات فشرده جسمانی و روانشناختی از جمله این عوامل در موفقیت اجرای مهارت و عملکرد او به شمار می‌رود. آمادگی روانی نیز مانند آمادگی‌جسمانی تنها با تمرین مهارت‌های روانشناختی میسراست. ویژگی هوش‌هیجانی امروزه آنقدر مهم است که متخصصان و کارشناسان تعلیم و تربیت و تربیت بدنی به نقش با اهمیت آن در یادگیری، پی برده‌اند.در تحقیقی دانشمندان مطالعات خود را روی رفتار ۷۷ دانشجوی دانشگاه متمرکز نموده و مشاهده کردند که کسانی که دارای میزان بالایی از هوش‌هیجانی هستند خوش مشرب و خوش رفتار و به روابط میان فردی اهمیت بیشتری قائل هستند و ارتباطات مثبت و سالم بین همدلی و هوش‌هیجانی برقرار نموده‌اند.
بررسی‌های صفات شخصیتی در تعیین میزان موفقیت ورزشکاران، نتایج مطالعات مختلف، هوش‌هیجانی را به عنوان یکی از اساسی‌ترین ویژگی‌های شخصیتی افراد معرفی نموده‌اند؛ این مطالعات مؤید این دیدگاه هستند که هوش‌هیجانی تصویر جامعی از توانایی شخص برای دست‌یابی به موفقیت در حیطه‌های عملکردی متفاوت،ایجاد می‌کند.با توجه به آمار و ارقام موجود در کشور که حاکی از وضعیت نه چندان مناسب سلامت‌روانی افراد جامعه بویژه نوجوانان و جوانان و حتی بزرگسالان است و از طرفی پیشرفت سریع فن‌آوری در سالهای اخیر و فقر حرکتی ناشی از آن، موجب به خطر افتادن سلامت افراد جامعه بویژه در بعد روانی شده است؛که اگر نتوان از بروز آنها جلوگیری نمود در آینده جامعه را مورد تهدید قرار داده و پرداخت هزینه‌های اقتصادی و مالی برای افراد جامعه را در پی خواهد داشت (صابونچی ،1380). بررسی مقایسه‌ای رابطه هوش هیجانی با سلامت روان و پیشرفت تحصیلی در دانشجویان شاهد و غیر شاهد دانشگاه تهران (حدادی کوهسار ، 1384 ) .تأثیر زیاد هوش هیجانی در میزان پیشرفت تحصیلی را نشان می دهد.هوش هیجانی حتی در افراد ورزشکار و غیرورزشکار نیز می‌تواند در جای خود تأثیر گذار بوده و حتی در روند پیشرفت و قهرمانی در رشته های گروهی و انفرادی تا حد زیادی جای بحث داشته باشد (حسن علیان ،1384). با توجه به تحقیقات محققان و پژوهشگران در بعد علوم انسانی و بخصوص در زمینه مسائل روانی و سلامت عمومی به نظر می‌رسد؛ در ارتباط با مسائل روانی و نقش هوش‌هیجانی در قشر بزرگی از اجتماع در حوزه آموزش و پرورش که دانش‌آموزان محور اصلی آن را تشکیل می‌دهند،کمتر مورد توجه قرار گرفته باشد.اینکه دانش‌آموزان به عنوان ذخایر بالقوه جامعه ورزشی هر ملتی در آینده محسوب شده و میتوان ورزشکاران ملی‌آینده بحساب آورد، لذا با توجه به تحقیقات‌وجستجو‌های انجام شده درحوزه‌های مختلف در ارتباط با مقایسه هوش‌هیجانی و سلامت‌روان دانش آموزان ورزشکار و غیرورزشکارپژوهشی انجام نشده؛ بنابراین محقق قصد دارد که از فرصت ایجاد شده در این مورد نهایت استفاده را نموده و در جهت ورزش قهرمانی گامی هرچند کوچک را بردارد.
مقایسۀ هوش‌هیجانی و سلامت روان دانش‌آموزان ورزشکار و غیر ورزشکار دورۀ متوسطه شهرستان خرم‌آباد-- دو فصل 61 ص