تاریخچه
چنار از خانواده platanaceae است . تاریخ پیدایش ان به دوران کرتاسه می رسد ولی برای اولین بار در قرن شانزدهم آن را شناختند . انتشار جغرافیایی جنس platanus.l در شرق مدیترانه امریکای شمالی و نیمکره شمالی تا کروئلند است . درخت چنار ابتدا در جزیره تریمیتی کاشته شد و در حدود 390 سال قبل از میلاد مسیح آن را به ایتالیا بردند . سالها بعد رومیان چنار را به فرانسه بردند و در سال 1551بیکن چنار را برای اولین بار به انگلستن برد .
مشخصات درخت چنار:
الف – گیاه شناسی چنار
چنار درخت بزرگ و زیبایی است با تنه ی مستقل ، تاجی گسترده و شاخه های قوی . این ویژگیها موجب شده اند تا چنار در ردیف مهمترین درختان سایه دار پارکها و حاشیه خیابانها قرار گیرد .
بلندی درختان چنار در گونه های مختلف کم و بیش متفاوت است . چنانچه در گونه p.orientalis.l به 30 متر و در گونه p.occidentalis به 40 متر می رسد قطر تنه چنار نیز زیاد است و گاه در تمام گونه های ان به بیش از 10 متر می رسد .
ریشه اصلی چنار از ابتدای رشد قوی و عمیق در خاک فرو می رود و در سنین بالا می تواند تا 4 متر در خاک مساعد فرو رود و از رطوبت عمیق خاک استفاده کند .
ساقه و تنه ی چنار دانه زاد ، استوار ، استوانه ای و نسبتا پر چوب است . شاخه ها از ارتفاع معینی از تنه منشعب می وشند و تاج درخت را بوجود می آورند . در حالی که ساقه درختان شخه زاد چنار معمولا باریک و بلند و گاه کج و معوجند و با بالا رفتن سن درخت ، تنه اش صاف می شود .
پوست ساقه چنا ردر جوانی مغرغی رنگ است ولی ریتیدوم ان خاکستری رنگ است هر ساله در فصل رویش از تنه درخت جدا شده می ریزد . محل ریزش ریتیدم روی تنه درخت به صورت لکه های سبز مایل به مغرغی مشاهده می شود . شاخه های اصلی قطور و محکم چنار درجهات مختلف می رویند و مجموعا تاج نامنظم درخت را بوجود می اورند . شاخه های فرعی نیز به صورت نامنظم از شاخه های اصلی منشعب می شوند .
بر روی درخت چنار 3 نوع جوانه مشاهده می شود . جوانه اصلی که در انتهای ساقه و شاخه های اصلی قرار می گیرد و سبب رویش طولی ساقه و شاخه های می شود . این جوانه ها درشت و خمره ای شکلند و از فلسهای قرمز مایل به قهوه ای پوشیده شده اند .
جوانه فرعی که از رویش آنها شاخه های فرعی بوجود می اید روی شاخه ها قرار دارند و از جوانه های اصلی کوچکتر اند . این جوانه ها مخروطی اند و از فلسهای قهوه ای رنگ پوشیده شده اند .
جوانه های خفته ، روی ساقه و تنه درخت به صورت ناپیدا یافت می شوند . در صورتی که قسمتهایی از تنه در معرفی تابش نور قرار گیرند از این جوانه ها جستها و جوشهای می رویند و تنه را گره دار می سازند . این جوانه ها در ظاهر دیده نمی شوند و رویش انها منوط به تابش نور کافی و مواد غذایی فراوان است . علاوه بر جوانه های ذکر شده جوانه های نابجا روی ساقه و شاخه ها نیز قرار دارند و هنگام قلمه زدن در اثر هورمونتهای ریشه زا مثل اکسین سبب ریشه زایی می شوند .
چنار از جمله ، درختان پهن برگ و خزان کننده است برگهای چنار منفرد ، متناوب و دارای پهنکه پنجه ای نسبتا پهنی است . برگهای جوان که کرهایی دارند که بتدریج با بالا رفتن سن برگ از تراکم آن کاسته
می شود.
پشت برگ به رنگ نقره ای مایل به سبز است و روی برگ به رنگ سبز روشن . چنار درختی است یکپایه Monoceus با گسلهای تک جنسی و شبیه هم که بر روی گل گل آذین های فشرده که وی شکل قرار دارند . زمان گلدهی ان در ماههای فروردین و خرداد است . لقاح ان نیز به هر دو صورت خود گشن Aatogame و دگر گشن Heterogame انجام می شود . میوه چنار پس از تلقیح گلهای ماده به شکل کوزه های کوچک و سبز رنگی روی نهنجی کروی شکل ظاهر می شود . پس از مدتی میوه ها به فندقه های خشک و مرکب تبدیل و در همان سال می رسند .
قوه ی نامیه بذر چنار بسیار کم است و دگر بذر کهنه شود ، ممکن است رشد نکند .
ب- ارزش اقتصادی چنار
1- مصارف صنعتی :
چوب چنار جزء چوبهای بسیار خوب صنعتی است که بدون اغشته کردن آن با مواد ضد عفونی کننده مدتهای طولانی در مقابل تغییرات جوی سالم می ماند .
2- مصارف داروئی
از پوست چنار برای از میان بردن لکه های پوستی از ریشه اش برای درمان مارگزیدگی ، از میوه و برگ ان برای رفع ناراحتیهای حلق و گرفتگی صدا استفاده می شود .
3- استفاده از برگ چنار جهت تهیه خاک برگ
این نوع خاک در باغبانی مصارف زیادی دارد . علاوه بر این که از این نوع خاک می توان در مخلوط خاکهای استفاده کنیم ، پسرند کرده آن را نیز می توان به عنوان مالچ و پوشش روی بذرهای کاشته شده پاشید و از آن استفاده کرد .
نحوه تکثیر چنار
1- تگثیر از طریق بذر
چنار را در اوایل بهار در محیطی خارج از گلخانه از طریق بذر تکثیر می کنند . قوه نامیه ی چنار کم است . بنابراین بلافاصله پس از بذر گیری از درخت باید ان را در بستری که از خاک سبک تشکیل شده است بکاریم و پس از یک سال ان را جابجا نماییم .
2- تکثیر از طریق قلمه
برای ان که یک نهال خوش فرم داشته باشیم . باید از شاخه درختان جوان یا پاجوشها به عنوان قلمه استفاده کنیم ، زیرا این قلمه ها از قدرت ریشه زایی زیادی برخوردارند . شهر اصفهان بزرگترین مرکز تولید قلمه چنار است و کشاورزان این منطهق برای تهیه قلمه از پا جوشهایی که روی کنده درختان قطع شده روییده اند قلمه های مناسبی تهیه می کنند . این روش قلمه گیری بهترین روشی از دیاد درخت چنار است .
قلمه های تهیه شده را بایست قبل از کاشت مدتی در اب قرار داد تا به اندازه کافی رطوبت جذب کنند .
3- تکثیر از طریق خوابانیدن
که این عمل در بهار و تابستان انجام می شود
4- هرس
از انجا که چنار یک درخت شهری است باید قبل از کاشت به محل و موقعیت آن توجه کافی مبذول داشت . در پارکها به دلیل انکه محدودیتی از نظر رشد تاج وجود ندارد می توان به درخت اجازه داد تا به حالت طبیعی رشد کنه و به حداکثر رشد طبیعی برسد . البته نمی توان گفت از هرس درخت چنار در پارکها باید صرف نظر کرد بلکه بر حسب موقعیت و فاصله کاشت و سلیقه می توان ان را از حالت تک محوری به چند محوری و تاج گسترده در اورد .
علاوه بر هرس فرم که از ابتدای پرورش نهال جوان باید انجام گیرد لازم است هر ساله از درختان بازدید به عمل اید و شاخه های نابجا خشک شده بیمار و یا شاخه هایی که مزاحم عبور و مرور وسایل نقلیه و یا عابرین است حذف گردد . اگر در حذف پا جوشها غفلت شود مقادیری از غذای مورد نیاز شاخه های اصلی توسط پاجوشها مصرف می شود .
زمان هرسی اصلی درخت ، در دوره ی استراحت و در شرایط تهران در پاییز است در مناطق سرد سیر می توان بعد از رفع خطر سرما زدگی و قبل از باز شدن جوانه ها هرسی را انجام داد .
گزارش وضع موجود
طی بازدیدی که از میدان تجریش تا راه اهن انجام گرفت . در ضلع شرقی همواره تعداد درختان قطع شده و نیز کج شده بیشتر از ضلع غربی خیابان بوده است . در فاصله پل تجریش تا پارک وی به علت بافت بهتر خاک و اب و هوای بهتر کمترین درصد قطع شدگی در درختان مشاهده می شود . لیکن به علت وجود ساختمانهای مرتفع در دو طرف خیابان تعداد درختانی که از محور اصلی خود منحرف شده و بعضا در حال سقوط می باشند بسیار بیشتر می باشد . بیشترین درصد درختان قطع شده در محدوده میدان منیریه تا میدان راه آهن می باشد که علت اصلی ان بافت سنگین خاک بوده که در این محدوده بطور کلی بافت اصلی گیاهی خیابان تغییر پیدا کرده و با درختانی همچون زبان گنجشگ ، عر عر ، کاج و نارون و اکاری گردیده اند اغلب واکاریهایی که در مسیر مرکزی خیابان ولی عصر با نهال چنار صورت گرفته موفقیت امیز نبوده و اغلب درختان منحرف و ضعیف بوده اند .
در بسیاری از موارد کنده های قطع شده موجود دارای پاجوشهای فراوان بوده اند که این مسئله نشان دهنده قدرت رشد مجدد در انها می باشد .
عواملی که باعث تضعیف درختان خیابان ولیعصر می شوند :
1- الودگی هوا
2- الودگی اب و خاک
3- سنگفرش نمودن مسیرهای اب
4- بلوک گذاری دیواره های ابرسانی
5- ابیاری نامنظم
6- بافت خاک در دو ناحیه شمالی و جنوبی
7- کمبود مواد غذائی در خاک
8- آفات و امراض
عوامل متعددی از جمله بتون ریزی کف جویها ارتفاع ساختمانها و در نتیجه سایه اندازی بر درختان الودگی ناشی از فاضلاب و افات و بیماریهای گیاهی موجب تخریب پوشش گیاهی این خیابان در مقیاسی وسیع گردیده و همچنین مشاهده شد که در نقاطی با عمق خاک کم درختان زرد شده و کلرزه و بیمار هستند و به علت وجود اهک و بالا بودن PH کمبود آهن و عناصر میکرو المانت د رگیاه دیده می شود .
به نظر می رسد درخت های چنار کاشته شده در این خیابان بدون مطالعه کاشته شده اند و چنانچه درختان از روی مطالعه و سازگاری کاشته شده بودند و همچنین مقاوم به شرایط قلیایی بودند احتمال نابودی تا این حد بسیار کمتر بود .
خیابان ولی عصر عج خود نوعی پارک با شرایط اقلیمی و خاکی متفاوت محسوب می شود . به هیچ وجه نمی توان راه اهن را با تجریش مقایسه کرد . تهران روی یک خط مخروط افکنه قرار دارد . در تجریش بافت خاک درشت و شنی و در راه اهن بافت سنگین و ریز است . شیب هم تفاوت دارد . درجه حرارت نور و شدت نور و عمق خاک نیز متفاوت است مسئله چنارهای خیابان ولی عصر مجموعه ای از مسائل است که در سرلوحه این مسائل ضعف درخت می باشد .
درختان خیابان ولی عصر روز بروز ضعیف تر می شوند . خاک بستر ضعیف است . عمق کم دارد جریان اب مداوم در پای درختان وجود دارد تهیوه مناسب نیست اب که به داخل خاک نفوذ می کند یک جریان زیر پوسته ای بوجود میاورد که خاک را در حد ظرفیت نگهداری اروده و تا حد اشباع میرساند سفره زیر سطحی نیز وجود ندارد هوای داخل خاک کم می باشد و اب الوده تمام قسمتهای خاک را بجای هوا و اکسیژن پر کرده است رشد ریشه تابع تنفس ان است. هر چه اکسیژن کمتر شود جذب کمتر شده و درخت ضعیف تر می شود و در نتیجه افات و بیماریها به درخت حمله می کنند .
در خیابان ولی عصر تمام نواحی اطراف درخت اسفالت و بتن و سنگفرش می باشد دود گازوئیل روی سطح برگ نشسته و تمام استماتها بسته شده و تنفس انجام نمی شود و درختان روز بروز ضعیف تر می شوند در محدوده راه اهن درختان چنار سالیان قبل به علت بافت ریز و سنگین خاگ درجه اشباع بیشتر و رشد کمتر ریشه از بین رفته اند و درختان باقیمانده هم قابل مقایسه با چنارهای تجریش نیستند.
و همچنین مشاهده شد در حد فاصل میدان ولیعصر تا خیابان جمهوری سه راه جمهوری وضعیت هرس نامناسب بوده ودرختان دارای شاخه های اضافی هستند و در بعضی از قسمتهای در پیاده رو پائین امده ان شاخه ها و مشکلاتی برای عبور و مرور ایجاد کرده است و وضعیت ابیاری نامناسب بود و خاک خشک شده بود ود رختان در بعضی از این قسمتها ضعیف شده بودند بعضی از قسمتها که اب زیادترری خرده بودند و دارای خاک مرطوب بودند درخت وضعیت بهتری داشت و از سه راه جمهوری به پایین نبودن بستر مناسب برای رشد درخت ولی هرس مناسب صورت گرفته بود .
و در بعضی از این قسمتها تفاوت در روشی ابیاری مشاهده شد و ملاحظه شد که در اکثر درختها حالت حوضچه اطرافش است و بصورت تک تک باید ابیاری شوند که این روش ابیاری سخت می باشد . در مقابل کلانتری 29 جا می و ستاد برگزاری درختان از وضعیت بهتری برخوردار بودند و در این منطقه درختان چنار وضعیت بهتری را دارا بودند . و کلا مشاهده شد ابیاری درختان یا مداوم می باشد یا خشکسالی و عدم ابیاری بمدت طولانی علاوه بر هرمی فرم که از ابتدای پرورش نهال جوان باید انجام گیرد لازم است هر ساله از درختان بازدید به عمل اید و شاخه های نابجا خشک شده بیمار و یا شاخه هایی که مزاحم عبور و مرور هستند حذف گردد . اگر در حذف پا جوشها غفلت شود مقادیری از غذای مورد نیاز شاخه های اصلی توسط پاجوشها مصرف می شود که این مسئله در بعضی از قسمتهای خیابان ولی عصر بویژه پایینتر از میدان ولیعصر مشاهده شد که درختان ضعیف شده بودند .
شناسایی و گزارش معضلات مشکلات و بیماریهای گونه های استفاده شده در مسیر و راه حل بر طرف نمودن برخی از آنها :
برخی افات و بیماریهای مهم چنار
1- زنجرک چنار
زنجرک چنار از جنس Edwardsiana و خانواده cicadelida است و چون گونه این حشره مشخصی نیست نمونه هایی از این حشره جهت شناسایی جمع اوری شده ودر حال حاضر در حال بررسی است . این حشره با فرو بردن خرطوم خود به داخل پارانشیم برگ و مکیدن شیره گیاهی و نیز ترشح بزاق دهان که کلروفیل سلولهای اطراف محل نفوذ خرطوم را فاسد می کند ، مانع از رشد طبیعی گیاه می شود . اثار فعالیت این حشره را می توان در سطح فوقانی برگ به صورت لکه های سبز متمایل به زرد مشاهده کرد .
کرم سفید ریشه
این حشره polyphylla oliviericast از خانواده scarabeidea است که در اکثر نقاط کشور انتشار دارد . لارو این حشره از پوست ریشه قسمتهای سطحی چوب تغذیه می کند و جریان شیره نباتی را قطع می کند. در نتیجه درخت بعد از مدتی زرد می شود و در پی ان به علت قطع ریشه ها به زمین سقوط می کند .
سوسک چوبخوار
این حشره chrysobothris desertidcolasen از خانواده Buprestidae است و نمونه های این آفت به فراوانی درخت بافتهای جنوب شهر تهران دیده شده است .
پروانه مینور چنار
این حشره lithocolletis platanil از خانواده Gracilariideae است که در اوایل بهار تخمهای خود را در سطح زیرین برگهای چنار می گذارد . پس از تفریح تخمها لاروها وارد برگ می شوند و پس از تغذیه از برگ لکه های سفید ایئنه ای روی برگ ایجاد می شود .
زردی chlorosis
زردی یکی از بیماریهای فیزیولوژیکی مهم چنار است که ابتدا روی برگهای جوان و سر شاخه ها ظاهر شده و از طرفی رگبرگها سبز و پارنشیم زرد است . از بین عوامل مختلف که باعث ایجاد کمبود آهن و کلروز در گیاهان می گردد یکی قلیایی بودن خاک و زیادی اهک در ان و کمبود مواد الی و عدم تهویه کافی ریشه ها می باشد و دیگری زیاد بودن مقدار یون بی کربنات در اب ابیاری است که موجب کاهش قابلیت استفاده اهن در خاک و غیر فعال شدن ان در گیاه می شود .
مسائل و مشکلات درخت چنار در خیابان ولی عصر و آفات و بیماریها:
در این خیابان مشاهده شد که درختان با فواصل کم و نامنظم کاشته شده که در نتیجه ی عدم رعایت فاصله ی مناسب به شکل ناموزونی رشد کرده اند .
باید دانست که درخت برای رشد و نمو خود احتیاج به نور مواد غذایی و فضای کافی دارد . کاشت درختان با فواصل کم مانع از ان می شود که نور حرارت مواد غذایی و فضای کافی مورد نیاز درخت برای تولید شاخ و برگ فراهم شود . بدلیلی است هر چه ارتفاع درخت بیشتر شود . تنه ضعیف تر می شود و مقاومت ان در برابر برف و باد کمتر خواهد شد .
برای ان که با مشکلات زیست محیطی که در حال حاضر اکثر درختان در خیابانهای تهران با ان مواجهند روبرو نشویم باید علاوه بر ان که فاصله کاشت میان نهالها را رعایت کنیم عرض پیاده رو ها و موقعیت مکانی ساختمانهای بلند اطراف را هنگام کاشت نهال مورد توجه قرار دهیم.
خزان زودرس درختان چنار
از انجا که درختان موجود در خیابان ولیعصر قبل از پاییز خزان می کنند . بررسی هایی در این مرود انجام گرفته و طبق نظر کارشناسان 3 دلیل عمده برای این امر قابل ذکر است .
1- تنش اب و ابیاری نامنظم به عنوان یکی از عوامل خزان زودرس و مرگ و میر درختان در شهر تهران ذکر شده است .
2- غبار به ویژه دوده عامل دیگری برای خزان زودرس است . نحوه ی تاثیر منفی این عوامل به این شرح است که غبار و دوده سیاهرنگ روی برگ درختان طیف گرمایی را تغییر می دهند زیرا دوده سیاهرنگ ماند اجسام سیاهرنگ گرمای خورشید را جذب می کند در نتیجه درجه حرارت برگ بالا می رود و برگها دچار سوختگی شدید می شوند .
فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد
تعداد صفحات این مقاله 27 صفحه
پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید
دانلود مقاله چنار
