فناوری اطلاعات (فا) [۱] (به انگلیسی: Information Technology یا IT)، همچنانکه بهوسیله انجمن فناوری اطلاعات آمریکا (ITAA) تعریف شدهاست، «به مطالعه، طراحی، توسعه، پیادهسازی، پشتیبانی یا مدیریت سیستمهای اطلاعاتی مبتنی بر رایانه، خصوصا برنامههای نرمافزاری و سختافزار رایانه میپردازد». به طور کوتاه، فناوری اطلاعات با مسائلی مانند استفاده از رایانههای الکترونیکی و نرمافزار سروکار دارد تا تبدیل، ذخیره، حفاظت، پردازش، انتقال و بازیابی اطلاعات به شکلی مطمئن و امن انجام پذیرد.اخیرا تغییر اندکی در این عبارت داده میشود تا این اصطلاح به طور روشن دایره ارتباطات الکترونیک را نیز شامل گردد. بنابراین عدهای بیشتر مایلند تا عبارت «فناوری اطلاعات و ارتباطات» (Information and Communications Technology) یا به اختصار ICT را به کار برند. [۲]
تعریف
فناوری اطلاعات بسیار از علم رایانه وسیعتر (و مبهم تر) است. این اصطلاح در دهه ۱۹۹۰ جایگزین اصطلاحات پردازش دادهها و سیستمهای اطلاعات مدیریت شد که در دهههای ۱۹۷۰ و ۱۹۶۰ بسیار رایج بودند. فناوری اطلاعات معمولاً به تولید و پردازش و نگهداری و توزیع اطلاعات در موسسات بزرگ اشاره دارد.دانش فناوری اطلاعات و رایانه با هم فرق میکنند، البته در موارد زیادی با هم اشتراک دارند. اگر علم رایانه را مشابه مهندسی مکانیک بگیریم، فناوری اطلاعات مشابه صنعت حمل و نقل است. در صنعت حمل و نقل، خودرو و راهآهن و هواپیما و کشتی داریم. همه اینها را مهندسان مکانیک طرح میکنند. در عین حال در صنعت حمل و نقل مسائل مربوط به مدیریت ناوگان و مدیریت ترافیک و تعیین استراتژی حمل و نقل در سطح شرکت و شهر و کشور مطرح است که ربط مستقیمی به مهندسی مکانیک ندارد اما فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) مهمترین مقوله در این زمینهاست. [۳]
عناصر اصلی
فناوری اطلاعات متشکل از چهار عنصر اساسی (انسان، ساز و کار، ابزار، ساختار) است، به طوری که در این فناوری، اطلاعات از طریق زنجیره ارزشی که از بهم پیوستن این عناصر ایجاد میشود جریان یافته و پیوسته تعالی و تکامل سازمان را فراراه خود قرار میدهد: [۴]
انسان: منابع انسانی، مفاهیم و اندیشه، نوآوری
ساز و کار: قوانین، مقررات و روشها، سازوکارهای بهبود و رشد، سازوکارهای ارزش گذاری و مالی
ابزار: نرمافزار، سختافزار، شبکه و ارتباطات
ساختار: سازمانی، فراسازمانی مرتبط، جهانی
زمینههای فناوری اطلاعات
امروزه معنای اصطلاح «فناوری اطلاعات» بسیار وسیع شدهاست و بسیاری از جنبههای محاسباتی و فناوری را دربر میگیرد و نسبت به قبل شناخت این اصطلاح آسانتر شدهاست. چتر فناوری اطلاعات تقریباً بزرگ است و بسیاری از زمینهها را پوشش میدهد. متخصصین فناوری اطلاعات وظایف متنوعی دارد، از نصب برنامههای کاربردی تا طراحی شبکههای پیچیده رایانهای و پایگاه دادههای اطلاعاتی. چندی از زمینههای فعالیت متخصصین فناوری اطلاعات میتواند موارد زیر باشند: [۲]
مدیریت اطلاعات
پیادهسازی شبکههای رایانهای
مهندسی رایانه
طراحی سیستمهای پایگاه داده
مدیریت سیستمهای اطلاعاتی
سیستمهای اطلاعاتی مدیریت
مدیریت سیستمها
فناوری اطلاعات در دانشگاههای ایران
در بیشتر کشورها این دانش در دانشگاهها با عنوان رشته «فناوری اطلاعات» (Information Technology) شناخته میشود، در حالیکه در ایران بر اساس تصمیم سازمان آموزش عالی کشور عنوان «مهندسی فناوری اطلاعات» برای این رشته بکار برده میشود و رشتهای با عنوان فقط «فناوری اطلاعات» وجود ندارد.[نیازمند منبع] همچنین رشتهٔ میانرشتهای دیگری با عنوان رشته «مدیریت فناوری اطلاعات» در دانشگاههای ایران و دیگر کشورها وجود دارد که از ترکیب دو رشته "مدیریت" و «فناوری اطلاعات» به وجود آمدهاست. رشته مهندسی فناوری اطلاعات به چگونگی سازماندهی و ساماندهی دادهها میپردازد و رشته مدیریت فناوری اطلاعات به چگونگی تدوین سیستم و استفاده از دادهها میپردازد. هرکدام از این رشتهها دارای گرایشهای ویژه خود هستند که در دانشگاههای ایران به شرح زیر اند:
گرایشهای رشته مهندسی فناوری اطلاعات:
تجارت الکترونیکی سیستمهای چندرسانهای مدیریت سیستمهای اطلاعاتی امنیت اطلاعات شبکههای کامپیوتری مهندسی فناوری اطلاعات (IT)
گرایشهای رشته مدیریت فناوری اطلاعات:
مدیریت منابع اطلاعاتی
سیستمهای اطلاعات پیشرفته
نظام کیفیت فراگیر
با بروز بحران اولین و مهمترین سیستمی که مورد تهدید و نابودی قرار میگیرد، نظام اطلاعاتی منطقه بحران زده است. بدون وجود این نظام هر گونه کمک رسانی و امداد نه تنها مثمر ثمر نخواهد بود؛ حتی ممکن است منجر به بحرانهای بعدی شود. نظام اطلاعاتی سنتی بسیار خطر پذیر بوده و انعطاف پذیری لازم برای تطبیق و کار در شرایط بحرانی را ندارد. فن آوری اطلاعات می تواند با ایجاد یک نظام اطلاعاتی مدرن، منسجم، پویا و منعطف؛ به خوبی شرایط متغیر و متحول بحران را در خود هضم کرده و کمک بسیار بزرگی برای تصمیم های مدیران باشد. استفاده موثر از ابزارهای جدید فن آوری اطلاعات مانند سیستم های انتقال اطلاعات ماهواره ای، سیستم های تشخیص هویت افراد مصدوم و فوت شده، سیستم های پردازش اطلاعات مانند GIS سیستم های یکپارچه سازی ، اطلاعات مانند اینترنت میتواند دامنه خسارات بحران بسیار کاهش داده و از بروز بحرانهای ثانوی نیز جلوگیری کند. در این مقاله با تشریح ظرفیت های بسیار IT کاربرد فن آوری اطلاعات و ابزارهای مختلف آن برای مدیریت بحران ، مورد بررسی قرار میگیرد.
فناوری اطلاعات (IT) چیست؟
عبارت فناوری اطلاعات (IT) یا به تعبیر کاملتر فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) فن آوری اطلاعات و ارتباطات ITC چیست نگاهی به تعاریف بنیادی فن آوری اطلاعات IT مخفف عبارت انگلیسی
Information & Communication Technology است
منظور از آن مجموعه ابزارها و روش های لازم برای تولید، پردازش، نگهداری، توزیع و انهدام سیستم های مبتنی بر اطلاعات به معنی فراگیر آن (شامل متن، صوت و تصویر) است و به مجموعه ای گفته می شود در فن آوری اطلاعات و ارتباطات 4 فرآیند نهفته ودرونی است
اول: تولید، دوم ، پردازش ، سوم ذخیره ، چهارم بازیابی و پنجم انتقال اطلاعات که در ابتدا و قبل از حضور ارتباطات امروزین و با نبود مبحث انتقال اطلاعات تنها فن آوری به فن آوری اطلاعات موسوم بود
اجزای فن آوری اطلاعات و ارتباطات ICT
که دارای یکی از اجزای زیر باشد:
- سخت افزار (Hard ware)
- نرم افزار (Software)
- سیستم های ارتباطی (Communication Systems)
در ابتدا چند واژه اصلی در مقوله فناوری اطلاعات، تعریف و تفاوت بین آنها را به منظور روش شدن بحث، تشریح می کنیم.
داده data :
بر اساس تعاریف موجود در منابع، می توان چنین داده یا دیتا DATA را تعریف نمود :
داده ها گروهی از نمادها،کلمات، اعداد، نمودارها و حقایق گسسته و بی مفهومی هستند که رخدادها را نشان می دهند. داده ها حقایقی هستند که از طریق مشاهده وتحقیق بدست می آیند. مواد خامی که هنوز پردازش نشده اند مانند تاریخ و مقدار یک صورتحساب، تعداد پرسنل شرکت، جزئیات لیست حقوق. در مثال ساده تر ؛ تاریخ تولد شما در ابتدا در برابر سن شما یک داده محسوب می شود که برای استفاده پس از پردازش و اعلان سن شما به اطلاعات بدل می شود
اطلاعات Information :
اطلاعات را بر اساس تعاریف موجود در منابع، می توان چنین تعریف نمود :
اطلاعات، داده های پردازش شده و حقایقی با مفهوم هستند که به توصیف و تعریف داده ها می پردازند و توسط گیرنده پیام درک و تفسیر می شوند. در واقع داده ها با افزودن۵ ویژگی شامل زمینه (Context) ، طبقه بندی (Categorization) ، محاسبه (Calculation) ، اصلاح (Correction) ، و جمع شدگی (Condensation) ، به اطلاعات تبدیل می شوند.
اصول تبدیل داده به اطلاعات
هنگام تهیه گزارش ها، باید از نیازها، تحصیلات و موقعیت کاربران و استفاده کنندگان در سازمان آگاه باشیم و داده ها را بر اساس نیاز آنان به اطلاعات مورد نظر تبدیل کنیم. همچنین اطلاعات باید دقیق و به روز باشند به طوری که باعث بهبود تصمیمات شوند.پارامترهای به موقع بودن، مناسبت، دقت، جزئیات، تکرار و قابلیت فهم به عنوان ویژگی های اصلی اطلاعات مطرح هستند. دانش: اطلاعات در مرحله بعدی این فرایند به وسیله پرسنل سازمان به دانش تبدیل می شود. برای تولید دانش در یک فرایند نیاز به اطلاعات، نیروی انسانی و مدیریت دانش داریم. دانش از مهمترین نتایج این فرایند است که باعث ایجاد مزیت رقابتی برای سازمان می شود. امروزه دانش را به عنوان مهمترین منبع نوآوری، بهره وری انسانها و در نهایت رشد و بقای سازمان می شناسند. در منابع علمی معتبر نیز دانش را آمیخته ای از نظرات تجربیات، تئوری ها، الگوها، مهارت و سرمایه های اطلاعاتی تعریف می کنند.
اطلاعات چیست و چگونه تعریف می شود
به این ترتیب اطلاعات پاسخگوی سئوالاتی مانند چه چیزی (What) ، چه کسی (Who) ، چه زمانی (When) ، و کجا (where) است و دانش نیز پاسخگوی سئوالات چگونگی (How) است. خرد: پس از ایجاد دانش، خرد یا بینش (Wisdom) مرحله نهایی این فرایند است. خرد یا بینش در برگیرنده مبانی، اصول و الگوی اولیه برای فهم و به کارگیری دانش مناسب برای یک منظور خاص یا معین است. به عبارت دیگر دانش روش پیاده سازی و استفاده از اطلاعات و پاسخی برای سئوال چرا (Why) است. ارتباطات برای اینکه از اطلاعات تهیه شده استفاده شود باید آن را در اختیار کاربر قرار داد و این انتقال از طریق مفهوم ارتباطات انجام می شود. ارتباط چندین شکل مختلف دارد مانند مکالمه حضوری، مکالمه تلفنی، ملاقاتهای رسمی، نامه ها و گزارش ها.
عوامل ارتباطات نامطلوب
باید از هر گونه عاملی که باعث ارتباطات نامناسب می شود مانند نوشتار ضعیف یا غیر منطقی، طراحی بد، تصویر با کیفیت پایین و اختلالات فیزیکی اجتناب کرد. بهترین نوع ارتباط نوعی از ارتباط است که گیرنده و فرستنده هر دو مفهوم یکسانی را برداشت کنند و علی رغم همه پیشرفت های قرن بیستم هنوز ارتباطات مناسب به ندرت انجام می شود. بنابراین مدیران فناوری اطلاعات سازمانها می بایست با تدابیر لازم و آماده سازی این بستر نسبت به بهبود سطح ارتباطات سازمان اقدام کنند.
سیستم های اطلاعاتی
همانطوری که می دانید تعریف سیستم عبارت است از مجموعه ای از اجزای به هم پیوسته که برای تحقق هدفی واحد، با هم در تعامل هستند. هر سیستم از ورودی ها، خروجی ها، فرایند، بازخورد و محیط تشکیل شده است. سیستم اطلاعاتی نیز به سیستمی گفته می شود که برای کاربران سازمان به منظور حمایت و پشتیبانی از تصمیم گیری ها اطلاعات تهیه می کند مثلاً یک سیستم حقوق و دستمزد (چه به صورت دستی و یا مکانیزه (CBIS) یک سیستم اطلاعاتی تلقی می شود.
فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد
تعداد صفحات این مقاله 17 صفحه
پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید
دانلود مقاله فناوری اطلاعات