پالایشگاه گاز شهید هاشمی نژاد (خانگیران) در 40کیلومتری شهرستان سرخس و در شمال شرقی ایران قرار دارد. پالایشگاه خانگیران در سال 1362 به بهرهبرداری رسید و در عملیات نصب و راه‌اندازی آن، نیروهای داخلی نقش قابل ملاحظهای داشتهاند.
گاز خوراک پالایشگاه شهید هاشمی‌نژاد که از نوع گاز ترش می‌باشد دارای 10 درصد گازهای اسیدی شامل 6.5 درصد گاز دی اکسید کربن CO2 و 3.5 درصد گاز هیدروژن سولفورو می‌باشد و بر همین اساس در طراحی واحدهای پالایشی تاسیسات پیچیده‌ای نصب گردیده است. گاز ارسالی به مناطق مصرف عاری از هرگونه گازهای خطرناک می‌باشد
در مجموع, ذخایر گازی مورد استفاده در پالایشگاه خانگیران، حدوداً 300 میلیارد متر مکعب پیش‌‌بینی شده است که اگر 10 میلیارد متر مکعب گاز در سال بهرهبرداری شود، عمر این مخزن به حدود 30 سال خواهد رسید. البته این رقم‌ها می‌تواند متغیر
ساخت اولین واحد پالایشگاه خانگیران, پس از مدتها تاخیر به دلایل وقوع انقلاب اسلامی و تا حدودی جنگ تحمیلی، در سال 1362 توسط پیمانکار ایتالیایی (سایپم) به اتمام رسید که این طرح, شامل حدود 90 درصد ساخت بود و اجرای آن توسط خارجی‌ها انجام شد. ولی خوشبختانه در فاز دوم به همت متخصصان داخلی از نظر اجرا و مهندسی، حدود 60 درصد کار را نیروهای داخلی انجام دادند که جزء پروژه‌های کارآمد صنعت نفت محسوب می‌شود. سه واحدی که در فاز اول راه‌اندازی شد، هر کدام با ظرفیت 7 میلیون متر مکعب در روز بودواحد بعدی, در فروردین ماه سال 1381 به بهرهبرداری رسید که با تاخیر 15 ماهه روبرو بود.
واحد چهارم آن هم در حال ساخت است.این پالایشگاه تامین کننده گازاستانهای خراسان رضوی ،شمالی،جنوبی،گلستان،مازندران وسمنان وصنایع بزرگی چون پنروشیمی بجنورد،نیروگاه نکا مازندران می باشد.
تاریخچه پیدایش و صنعت گاز در ایران:
از نوشته های تاریخ نویسان کهن چنین برمی آید که ایرانیان در استفاده از گاز و دیگر مشتقات نفتی به دیگر ملل جهان پیشی داشته اند. به عنوان مثال بقایای آتشکده ها در معابدی نظیر آتش جاودانی نزدیک کرکوک که به مشعل بخت النصر معروف بود و در نزدیکی یک مخزن گاز طبیعی قرار داشت نام برد. همچنین بقایای معابد زرتشتیان در نزدیکی مسجد سلیمان و روایت تاریخی که از آتش جاویدان آتشکده آذر گشب در آذربایجان به جا مانده، همگی گواه ای مدعا می باشد.
مناطق غرب، جنوب و جنوب غربی ایران چنانچه اکنون می دانیم، روی دریایی از نفت و مشتقات آن قرار داشته و دارد. بعضی از این مناطق بدلیل عمق بسیار کمی که داشتند با فرسایش خاک ویا حرکت گسل ها یا عوامل طبیعی دیگر به بیرون تراوش کرده و انسان را به بهره برداری از آن سوق می داده است.
نخستین اسناد تاریخی مربوط به استفاده گاز در ایران به زمان قاجاریه و سلطنت ناصرالدین شاه می رسد. هنگامی که ناصرالدین شاه در سال 1873 میلادی به لندن سفر کرده بود چراغهای گازی که روشنی بخش معابر آنجا بود، تعجب وی را برانگیخت و او علاقمند به بازدید از کارخانه چراغ گاز را صادر کرد.
استفاده از گاز طبیعی در ایران تا تاریخ 1908 میلادی که نخستین چاه ایران در مسجد سلیمان به نفت رسید کم وبیش ادامه داشت. پس از استخراج نفت، گاز همراه اجباراً سوزانده می شد. شرکت ملی نفت ایران از بدو تشکیل همواره به فکر چاره جویی و استفاده از این گاز طبیعی بود، ولی بعلت بُعد مسافت بین منابع تولید و نقاط مصرف سنگینی سرمایه گذاری و کمی مصرف داخلی که تنها محدود به برخی نقاط نفت خیز جنوب بود این امر به تعویق افتاد و گازهای استحصالی همچنان سوخته وهدر می رفت. به طوری که در طی 60 سال طبق آمار متجاوز از 130 میلیارد متر مکعب گاز که از نظر حرارتی معادل 130 میلیون تن نفت خام می شد به طور اجباری سوزانده شده و از بین می رفت. به تدریج که صنایع نفتی یکی پس از دیگری احداث و به بهره برداری می رسید. استفاده از گاز طبیعی برای تأمین سوخت، محرکه های کمپرسورها، مولدهای برق و مصارف داخلی منازل سازمانی در مناطق نفت خیز از جمله مسجدسلیمان، آغا جاری، هفتگل و آبادان مورد توجه قرار گرفت و در کنار فعالیت های اصلی تولید، انتقال و پالایش، فعالیتهای محدودی نیز برای به عمل آوردن گاز طبیعی توسط شرکتهای عامل در حوزه قرار انجام گرفت. اولین استفاده از گاز طبیعی در خارج ازحوزه مناطق نفت خیز برای تغذیه کارخانه جدیدالتأسیس مجتمع کود شیمیایی شیراز بود که توسط وزارت صنایع و معادن در سال 1344 هجری شمسی احداث و بهره برداری از آن آغاز شد و برای خوراک اولیه خود نیاز به گاز طبیعی داشت. به همین منظور خط لوله ای به قطر 10 اینچ و طول تقریبی 215 کیلومتر از گچساران به شیراز با مدیریت امور مهندسی خط لوله شرکت ملی نفت ایران احداث گردید که با نصب یک واحد نم زدایی به بهره برداری رسید و سالها تغذیه کننده کارخانه یاد شده بود. این خط لوله و واحد نم زدایی مربوط به آن بعدها به شرکت ملی گاز ایران تحویل داده شد.
در حدود 30تا40 سال پیش تلاشهای جدی شرکت ملی نفت ایران موجبات فنی و اقتصادی لازم را برای مهار کردن گازهای همراه، جلوگیری از اتلاف وسوزاندن آنها و جمع‌آوری و پالایش، انتقال و صدور به خارج از کشور پیش آورد.
زمانی که در اندیشه فروش و صدور به خارج از کشور پیش آمد.امور بین‌الملل شرکت ملی نفت از نقطه نظر مسائل ارزی و فروش و امور مهندسی خطا لوله برای مطالعات فنی و اقتصادی طرح فعالیتهایی را آغاز نمودند و امور مهندسی و ساختمان،مسئولیتهای مرتبط به خطا لوله سراسری اول موسوم به IGAT1 را به عهده گرفت ولی از آنجایی که کلیه امور مرتبط به گاز باید در یک سازمان متشکل و منسجم قرار می‌گرفت تا مسئولیتهای و اهداف پیگیری واجرا کند و همچنین توافق کلی در زمینه توسعه همکاری‌های اقتصادی بین ایران و شوروی (سابق) در 1344 هجری شمسی (1965 م) مو امضای پروتکل مورخه دیماه همان سال در زمینه صدرو گاز ایران به شوروی در قبال ایجاد صنایعی مانند کارخانه ذوب‌آهن اصفهان و ماشین‌سازی اراک، سبب شد که شرکت ملی گاز ایران در اسفند ماه سال 1344 تأسیس شد پی از شروع فعالیتهای شرکت مزبور قرار داد فروش گاز طبیعی در سال 1349 منعقد و متعاتب آن صدور گاز به شوروی آغاز شد بر اساس این قرارداد سالانه در حدود 10 میلیارد متر مکعب گاز از قرار هر متر مکعب شش روبل به شوروی صادر می‌شد که این قیمت بعدها به کرات مورد تجدید نظر قرار گرفت. پس از پیروزی انقلاب اسلامی در سال 1358 بعلت عدم حصول توافق بر سر قیمت گاز صادرانی صدور گاز ایران به آن کشور قطع شد. گفتنی است که در مدت قریب به ده سال مجموعاً دود 71 میلیارد متر مکعب گاز طبیعی به شوروی صادر شد صدور مجدد گاز ایران به شوروی پس از مذاکرات و توافق بر سر قیمت بین دولت‌های ایران و شوروی (شرکت ساپور گاز) در تاریخ 20/1/1369 آغاز شد. بر اساس این قرار داد توافق شد که سالانه 3تا8 میلیارد متر مکعب گاز طبیعی از طریق خط لوله سراسری از مرز آستارا به شوروی صادر شد و مدت این قرار داد 15 سال تعیین گردید.
لازم به ذکر است که نخستین پالایشگاه گاز ایران در بید بلند به منظور تهیه گاز صادراتی ایران به شوروی تأسیس شد اما هم اینک شرکت ملی گاز ایران به عنوان یکی از شرکتهای معتبر در عرصه فعالیتهای مربوط به صنعت گاز در جهان است.
فهرست مندرجات
فصل اول: بخش عمومی گزارش
مقدمه
تاریخچه پیدایش و صنعت گاز در ایران:
فعالیتهای اکتشافی در منطقه گازی خانگیران :
شرکت پالایش گاز شهید هاشمی نژاد (خانگیران)
1)میدان گازی خانگیران :
2)گاز ترش مزدوران :
3)مخزن شوریچه :
4)مخزن شوریچه ب :
5)مخزن شوریجه د :
6)میدان گازی گنبد لی:
جریان گاز در تاسیسات سرچاهی :
جریان گاز در مراکز جمع آوری :
شرح جریان گاز در مرکز اندازه گیری:
پالایشگاه شهید هاشمی نژاد:
فصل دوم: بخش اختصاصی
بازواحد بازیافت گوگرد SRU
مقدمه
نکاتی در مورد گوگرد و خواص فیزیکی آن:
مصارف گوناگون گوگرد
برخی از ترکیبات مهم گوگرد عبارتند از :
«خواص گوگرد»
فرآیندهای مختلف بازیافت گوگرد : 18
فرایند کلاوس (CLAUS)
روشهای مختلف فرایند کلاوس (Clause Process Variations )
شرح عملیات در واحد بازیافت گوگرد
توضیح مختصری در مورد تجهیزات بکار رفته در واحد SRU
مخزن جدا سازی مایعات همراه گاز اسیدی (Acid.K.o.Drum)
کوره واکنش (Reactor Furnace)
شرح مختصری در مورد کوره واکنش:
نقش دیواره های زنبوری (Checker wall)
دیگ بازیافت دما (waste Heat Boiler)
دمنده (Air Blower)
شرح کلی دمنده واحد بازیافت گوگرد :
دریچه‌های تنظیم هوای ورودی (INLET GUIDE VANES) :
پروانه (IMPELLER) :
کوالیسر (COALESCER)
کانورتور (CONVERTOR)
کندانسور واحد بازیافت گوگرد:
دمای جریان گاز در مورد کندانسور
زباله سوز (INCINERATOR) :
بازگرم کنها (Reheaters)
مخزن جمع آوری گوگرد:
پیش گرم کردن هوا و گاز اسیدی به روش غیر مستقیم:
سیستم بخار و آب کاندنس :
پیش گرم کردن هوا به روش مستقیم:
افزایش درصد H2S در گاز اسیدی:
فرایندهایا تصفیه گاز:
فرایند شیرین سازی با حلال‌های شیمیایی:
فرایند آمینی
فرایند تصفیه گاز در پالایشگاه خانگیران
واحد تصفیه گاز :
سیستم نمزدایی و گردش گاز احیاء
سیستم گردش آمین
مخازن خام پلایشگاه
مخازن مواد شیمیایی واحد آب و بخار
آب خنک کننده مدار بسته
برجهای خنک کننده پالایشگاه :
نیروگاه
هوای ابزار دقیق و هوای سرویس
شرح گردش بخار در واحد آب و بخار
واحدهای تثبیت و تقطیر مایعات نفتی
مایعات تثبیت مایعات نفتی
آنالیز مایعات هیدروکربوری ورودی به واحد Stab
آنالیز مایعات هیدروکربوری در محصول واحد Stab
شرح عملیات واحد تثبیت مایعات نفتی.
جمع بندی و نتیجه گیری
منابع مورداستفاده درتهیه گزارش
شامل 96 صفحه فایل word قابل ویرایش
دانلود گزارش کارآموزی پالایشگاه گاز شهید هاشمی نژاد خانگیران