حاشیه نشین کیست؟
حاشیه نشین به مفهوم کلی به کسی گفته میشود که در شهر سکونت دارد ولی به علل گوناگون نتوانسته است جذب نظام اقتصادی و اجتماعی شهر شود و از خدمات شهری استفاده کند.
حاشیه های درون شهری
حاشیه های درون شهری که عموما در بخشهای قدیمی تر شهر دیده می شوند ، آن قسمت از شهر می باشند که در گذشته وضعیت مطلوب و سامان یافته ای داشته ولی به تدریج شرایط آن نامناسب شده و ساکنان آن به نقاط بهتر و جدیدی از شهر رفته و درآن جا سکنی گزیده اند.
حاشیه پیرامون شهر ها
این سکونتگاه ها ازآن حیث به عنوان حاشیه نشین شناخته شدند که اغلب در پیرامون نقاط شهری و یا در اراضی نامناسب که در معرض انواع تهدیدهای طبیعی می توانست قرار گیرد یا از حیث مالکیت وضعیت مبهمی داشتند ، شروع به توسعه کردند.
اسکان غیر قانونی (عدوانی )
سکونتگاه غیر قانونی(عدوانی)را می توان به عنوان یک منطقه مسکونی تعریف کرد که بدون مطالبه قانونی برای دریافت زمین و یا اجاره از سوی مقامات مربوطه برای ساختن خانه توسعه یافته است.
زاغه های غیرقانونی معمولا در حاشیه شهرها ظاهر می شوند.
تاریخچه حاشیه نشینی در ایران
توسعه شهری در ایران در فاصله سال های 1340-1320 مبنتی بر رشد مهاجرت روستایی بوده و دو قطب مرفه نشین شهری و فقیرنشین در این دوره خودنمایی می کند.
در سال 1351، به دلیل اصلاحات ارضی و همچنین عدم کارائی اقتصاد کشاورزی روستاها، موج مهاجرت‌های گسترده ای به شهرهای بزرگ رخ داد که به نمود یافتن زیست حاشیه ای منجر شد. مطابق با برآوردهایی که توسط مرکز مطالعات و تحقیقات معماری شهرسازی ایران، صورت پذیرفت ، 67 شهر کوچک و بزرگ کشور در 16 استان در سال 1380 ، با پدیده حاشیه‌نشینی مواجه هستند، در این محدوده‌ها که بیش از دو میلیون نفر ساکن هستند، تراکم جمعیت مناطق حاشیه‌نشین به طورمتوسط حدود 200 نفر در هکتار است همچنین ، جمعیت حاشیه‌نشینی در 10 شهر بزرگ ایران نظیر تهران، مشهد، شیراز، اهواز حدود 5/3 میلیون نفر تخمین زده شد که اکنون قطعاً بسیار بیشتر از این رقم است.
روش های مقابله با پدیده حاشیه نشینی
1.تغییر موقعیت ساکنان زاغه ها و مناطق فقیر نشین مرکز شهر
2.پاک کردن منطقه از زاغه ها و بازسازی و توسعه مجدد آن
3.بهسازی محله های فقیر شهری
مطالعات حاشیه نشینی در منطقه غرب مشهد( قلعه وکیل آباد)
محدوده مورد بررسی (قلعه وکیل آباد) از جنوب به بلوار وکیل آباد ، از شرق به بلوار نمایشگاه و از شمال و غرب به وسیله کال چهل بازه محدود می شود.
علل حاشیه نشینی در قلعه وکیل آباد
اکثر افرادی که در این محله زندگی می کنند مهاجرینی هستند که از سراسر شهر های استان و حتی کشور افغانستان به این نقطه آمده اند که علت آن هم ارزان بودن میزان اجاره بها یا خرید زمین بوده است. این مهاجرتها عمدتا به سبب آفات طبیعی ( سیل ، زلزله ، خشکسالی) و فقر مالی و کسب شغل صورت گرفته است.
بررسی علل مهاجرت به مشهد از دیدگاه مهاجرین نشان داد که بیکاری در مبدا ، کسب درآمد و مشکلات زندگی عمده ترین دلایل مهاجرت محسوب شده است.
شامل 25 اسلاید powerpoint
دانلود پاورپوینت بررسی علل و نحوه پیدایش حاشیه نشینی نمونه موردی اسکان غیر رسمی در غرب مشهد( قلعه وکیل آباد)