این فایل در قالب ورد و قابل ویرایش در 146 صفحه می باشد.
فهرست مطالب
چکیده ۷
مقدمه ۱۰
طرح مساله ۱۵
اهمیت موضوع ۱۸
فرضیه های تحقیق ۲۲
تعریف اصطلاحات و متغیرهای پژوهش ۲۲
تعریف عملیاتی فرار ۲۳
نوجوانی ۲۳
تنش‌زدایی تدریجی ۲۴
تعریف عملیاتی ۲۴
حل مساله ۲۴
تعاریف فرار ۲۵
انواع فرار ۲۶
ویژگیهای دختران فراری ۲۸
نیازهای وابستگی ارضاء نشده ۳۲
تصویر منفی از بزرگسالی ۳۳
دیدگاههای نظری در زمینه علل فرار ۳۴
فرار از دیدگاه روان شناسان ۳۵
فرار از دیدگاه روانکاوان ۳۸
فرار از دیدگاه اریکسون ۳۸
فرار از رویکرد اجتماعی ۳۹
نظریه ادوارد ساترلند ۴۰
پیامدهای فرار ۴۰
پیشینه کاربردی پژوهش ۴۳
یافته های خارج از کشور: ۴۳
یافته های داخل کشور ۴۵
نوجوانی ۴۷
نظریه های مربوط به نوجوانی (دوران نوجوانی) ۴۹
مهارتهای مقابله ای ۵۳
آموزش تدابیر مقابله ای ۵۴
پژوهشهای انجام شده در زمینه راهبرد مقابله ای ۵۵
حل مساله ۵۶
انواع مساله ۵۷
سیستمهای تولید ۶۰
نقش لوب در حل مساله ۶۱
رویکردهای نظری به حل مساله ۶۱
از دیدگاه شناخت گرایان ۶۲
دیدگاه تداعی گرایی ۶۲
الگوی حل مساله ۶۳
پژوهشهای انجام شده در زمینه حل مساله (داخلی و خارجی) ۶۵
داتر و کریشف (۱۹۹۳) ۶۶
آرمیدگی ۶۷
آموزش پسخوراند زیستی ۶۹
روش آموزش خود زاد ۶۹
مراقبه متعالی ۶۹
خواب مصنوعی ۷۰
آموزش تصویرسازی ذهنی ۷۰
آموزش تنش‌زدایی تدریجی ۷۱
تاریخچه ۷۱
آموزش تنش زدایی ۷۳
تنش‌زدایی از طریق یادآوری ۷۶
تنش‌زدایی از طریق شمارش ۷۶
استفاده از نوار کاست ۷۷
پژوهشهای انجام شده در زمینه آرمیدگی و تنش‌زدایی (داخلی و خارجی) ۷۷
فیلد ۷۷
کالپین و همکارانش (۱۹۸۲ ۷۸
روش تحقیق ۸۱
جامعه آماری ۸۲
نمونه ۸۲
ابزار جمع آوری اطلاعات (ابزار اندازه گیری) ۸۳
۱-پرسشنامه تمایل به فرار: (محقق ساخته) ۸۳
پرسشنامه روش مقابله ۸۵
روش اجرا ۸۷
روش آموزش حل مساله ۸۷
روش آموزش تنش‌زدایی تدریجی عضلانی (pRT) 92
روشهای تجزیه و تحلیل ۹۷
مقدمه : اطلاعات جمعیت شناختی و تجزیه و تحلیل داده ها ۹۹
جدول ۴-۱ ۱۰۰
جدول ۴-۲ (توزیع گروه نمونه برحسب میزان تحصیلات) ۱۰۱
جدول شماره ۴-۳ (توزیع گروه نمونه برحسب وضعیت تحصیلی) ۱۰۱
جدول ۴-۴(توصیفی رشته تحصیلی دختران) ۱۰۲
جدول ۴-۵ (توصیفی ترتیب تولد دختران) ۱۰۳
جدول ۴-۶ (توصیفی منطقه محل سکونت گروه نمونه) ۱۰۴
جدول ۴-۷ (جدول توصیفی وضعیت سلامتی گروه نمونه) ۱۰۴
جدول ۴-۸ (جدول توصیفی نوع بیماری افراد بیمارگونه گروه نمونه) ۱۰۵
جدول ۴-۹ (جدول توصیفی درمانهای بکارگرفته شده در دختران بیمار) ۱۰۶
جدول ۴-۱۰ (جدول توزیع گروه نمونه برحسب بعد خانوار ۱۰۶
جدول ۴-۱۱ (جدول سن پدر ) ۱۰۷
جدول ۴-۱۲ (جدول توصیفی سن مادر ) ۱۰۸
جدول ۴-۱۴ (جدول توصیفی تحصیلات مادر) ۱۱۰
جدول ۴-۱۵ (جدول توصیفی شغل پدر ) ۱۱۱
جدول ۴-۱۶ (جدول توصیفی شغل مادر) ۱۱۲
جدول ۴-۱۷ (توصیفی میزان درآمد ماهانه پدر) ۱۱۳
جدول ۴-۱۸ (توزیع گروه نمونه برحسب زندگی مشترک یا جدایی والدین) ۱۱۴
جدول ۴-۱۹ (توزیع گروه نمونه برحسب علت جدایی والدین) ۱۱۴
جدول ۴-۲۰ (توزیع گروه نمونه برحسب سرپرست) ۱۱۵
جدول ۴-۲۱ (توزیع گروه نمونه برحسب رفتار پدر یا ناپدری ) ۱۱۵
جدول ۴-۲۲ (توزیع گروه نمونه برحسب رفتار مادر یا نامادری) ۱۱۶
جدول ۴-۲۳ (توزیع گروه نمونه برحسب مورد آزارقرارگرفتن) ۱۱۶
جدول ۴-۲۴ (توزیع گروه نمونه برحسب شخص آزاردهنده) ۱۱۸
جدول ۴-۲۵ (گروه نمونه برحسب نحوه آزار و اذیت) ۱۱۸
جدول ۴-۲۶ (توزیع گروه نمونه برحسب پایبندی خانواده به اعتقادات مذهبی) ۱۲۰
جدول ۴-۲۷ (میزان پایبندی به باورهای مذهبی در میان دختران در معرض فرار) ۱۲۰
جدول ۴-۲۸ (میزان رفتارهای خودآسیبی در گروه نمونه) ۱۲۱
جدول ۴-۲۹ (توزیع گروه نمونه برحسب ترک منزل بدون اطلاع خانواده) ۱۲۲
جدول ۴-۳۰ (توزیع سابقه مورد استفاده جنسی واقع شدن درگروه نمونه) ۱۲۲
ب) داده های توصیفی و استنباطی مربوط به آزمونها ۱۲۳
جدول شماره ۴-۳۲ (شاخصهای حاصل از آزمون شیوه مقابله در گروههای آزمایش و گواه) ۱۲۳
جدول ۴-۳۳ (نتایج آزمون t در مورد تفاوت پیش تست و پس تست در گروه آموزش تنش‌زدایی و کنترل) ۱۲۵
جدول ۴-۳۴ (نتایج آزمون t درمورد تفاوت پیش تست و پس تست گروه حل مساله و کنترل ) ۱۲۶
بحث و نتیجه گیری ۱۲۸
فرض چهار ۱۳۱
محدودیتهای پژوهش ۱۳۲
پیشنهادها برای پژوهشهای آتی ۱۳۳
خلاصه ۱۳۵
منابع فارسی ۱۳۷
منابع انگلیسی ۱۴۰
چکیده
هدف این پژوهش بررسی اثربخشی آموزش تنش‌زدایی تدریجی و حل مساله در تمایل به فرار دختران نوجوان در معرض فرار می‌باشد.
نمونه اولیه شامل ۷۶۰ دانش آموز دبیرستانی که بوسیله نمونه گیری تصادفی خوشه ای از مناطق ۲و۴و۱۲ و ۱۵ و ۱۶ انتخاب و پرسشنامه تمایل به فرار مورد ارزیابی قرارگرفته اند. از بین این تعداد ۹۲ نفر از افرادی که دقیقا بالای برش ( یا انحراف استاندارد زیاد بودند) انتخاب و در گروههای کنترل و آزمایش بصورت تصادفی قرارداده شدند.
سپس گروههای حل مساله و گروههای تنش‌زدایی بطور میانگین ۱۰ جلسه تحت آموزش قرارگرفتند، بعد از اجرای آموزشها پس تست روی هر سه گروه تنش‌زدایی و حل مساله و کنترل اجرا شد.
در پژوهش حاضر ۴ فرضیه به شرح زیر بررسی شد:
آموزش تنش‌زدایی تدریجی منجر به کاهش تمایل به فرار در دختران در معرض فرار میشود.
آموزش مهارت حل مساله منجر به کاهش تمایل به فرار در دختران در معرض فرار میشود.
آموزش تنش‌زدایی تدریجی منجر به افزایش مهارتهای مقابله مساله محور در دختران در معرض فرار میشود.
آموزش مهارتهای حل مساله منجر به افزایش مهارتهای مقابله ای در دختران در معرض فرار میشود.
برای تحلیل اطلاعات از آزمون t استفاده شد و تحلیل نتایج نشانگر رد فرضیه‌های۱و۲و۳و۴ می‌باشد.
طرح مساله
فرار بخشی از رفتارهای ناسازگارانه است که نوجوانان و کودکان مرتکب آن می‌شوند و فرد به دلایلی محیط زندگی طبیعی خود را ترک می‌کند چنین رفتارهایی مقدمه آموزشهای ابتدایی رفتارهای بزهکارانه بعدی بحساب می‌آید. همچنین آدمیان از نظر نحوه کنترل و تحمل مشکلات با هم متفاوتند بطوری که مشکلات در دوران نوجوانی بدلیل بلوغ بیشتر تجربه میشود و دختران در مقایسه با پسران از عزت نفس کمتری برخوردارند و متفاوت از پسران به مشکلات پاسخ میدهند و در برابر مشکلات تحمل کمتری دارند لذا اقدامات آنان در برابر مشکلات فرار از منزل می‌باشد.
اقدامات مقابله ای که در برابر فرار نوجوانان انجام شده است. شامل برگرداندن اجباری آنها به منزل، نگهداری در مراکز موقت و دائم است که نه تنها اقدامی پیشگیرانه و درمانی نبوده بلکه بعضا موجب افزایش فرار این نوجوانان گردیده است.
در پژوهشی که توسط خانم مریم فتحی برروی ۵۰ دختر فراری در شهر تهران انجام شده دخترانی وجود داشته اند که سابقه چند بار فرار از منزل را داشته اند که آنها در مصاحبه با پژوهشگر اعلام کرده ند که هرگز حاضر به بازگشت به خانه نیستند و در مواردی هم که این دختران به خانه تحویل داده شده اند مجددا از منزل متواری شده و در این تعدد فرار دچار آسیبهای جنسی و جسمی بیشتر شده و نهایتا به اعتیاد و فحشاء روی آورده اند. بنابراین پژوهشگر تحویل این دختران به منزل را بدون اندیشیدن تمهیدات ویژه به صلاح ندانسته و نتیجه این بازگشت را مثبت ارزیابی نکرده است.
دلیل مجدد فرار این دختران بعد از تحویل از سوی برخی از آنان این گونه عنوان شده است: خانواده اطرافیان بر ما برچسب دختر فراری گذاشته و بعنوان مجرم به ما نگریسته اند که این رفتارها و آزار و اذیتها کلامی زمینه ادامه فرارمان را فراهم کرده است.
در این پژوهش ۳/۶۵ درصد از دخترانی که بیش از سه بار فرارکرده اند و ۶/۳۱ درصد از دخترانی که ۱ تا ۳ بار فرارکرده اند، حاضر به برگشت به خانه نبوده اند. ترس از آسیب دیدگی مجدد، تکرار آسیبهای قبلی نیز از دیگر علل ترس این افراد در بازگشت به منازلشان عنوان شده است.
این پژوهشگر تغییر روش اجرای طرح مداخله در بحران و عملکرد آن، ارائه خدمات مشاوره ای سازمان بهزیستی به خانواده قبل از ترخیص دختران فراری و بعد از آن، اصلاح قوانین، ایجاد قوانین حمایتی از دختران فراری بویژه آنان که مورد آزار جنسی والدین قرارگرفته اند را از مهمترین کمکهای حمایتی و قانونی نسبت به این دختران آسیب دیده اجتماعی دانسته است.
با توجه به اینکه اقدامات مقابله ای که در برابر فرار نوجوانان انجام شده است، شامل برگرداندن اجباری آنها به منزل، نگهداری در مراکز موقت و دایم است و تحویل این دختران به منزل نه تنها اقدامی پیشگیرانه و درمانی نبوده بلکه بعضا موجب افزایش فرار این نوجوانان گردیده است. لذا اتخاذ شیوه عملی برای درمان و پیشگیری از این پدیده بدفرجام ضروری بنظر می‌رسد.
این پژوهش ابتدا بوسیله پرسشنامه تمایل به فرار به مشخص نمودن دختران نوجوان در معرض فرار پرداخته و سپس به بررسی اثر آموزش حل مساله و آرمیدگی عضلانی برروی نوجوان در معرض فرار و یافتن روشی مناسب و عملی برای مقابله با این پدیده می‌پردازد.
پژوهش حاضر درصد پاسخگویی به سوالات زیر می‌باشد:
۱- آیا تنش‌زدایی تدریجی[۱] در کاهش تمایل به فرار دختران در معرض فرار موثر است؟
۲- آیا حل مساله[۲] در کاهش تمایل به فرار دختران در معرض فرار موثر است؟
۳- آیا آموزش تنش زایی تدریجی منجر به افزایش مهارتهای مقابله مساله محور در دختران در معرض فرار میشود؟
۴- آیا آموزش مهارتهای حل مساله منجر به تغییر مهارتهای مقابله ای در دختران در معرض فرارمی شود؟
اهمیت موضوع
پدیده فرار نوجوانان از منزل یک پدیده اجتماعی است و عدم مقابله مناسب با این پدیده پیامد و عواقب ناگواری برای فرد بویژه اجتماع دارد از طرفی نوجوانان و جوانان سرمایه های ملی هر جامعه هستند که در صورت هدررفتن این سرمایه عظیم خسارتی شاید جبران ناپذیر بر پیکره جامعه وارد میشود.
با توجه به اینکه نوجوانی حساسترین دوران زندگی فرد است و مرحله شکل گیری هویت می‌باشد کیفیت گذراندن این دوران در آینده فرد نقش بسزایی دارد. نوجوانی که از حل مسایل عاجز است و اغلب در برابر ناکامی آسانترین راهکار (فرار) را انتخاب می‌کند در شکل گیری هویت منسجم با مشکل روبرو میشود. این نوجوان بعد از فرار با مشکلاتی بیش از گذشته روبرو میشود. نوجوانی که فرار می‌کند اغلب محیط مناسبی برای زندگانی ندارد. و ازمنابع حمایتی برخوردار نیست. بدون این منابع حمایتی این افراد دمدمی مزاج شده و هویت خود را با توجه به محیطی که در آن هستند، تعریف می‌کنند. (ولف[۳] ۱۹۹۹)
نوجوان فراری در محیط کوچه و خیابان است که افراد همسال و همدرد خود را پیدا کرده و به تشکیل گروه و دسته های بزهکاری مبادرت می‌ورزد در صورتی که این افراد به موقع شناسایی و به زندگی طبیعی بازنگردند منجر به تشکیل باندهای مخرب و بزهکار می‌گردد . همچنین آنان برای برطرف کردن نیازهای عادی خود به اعمال ناهنجار دیگر از قبیل دزدی و ولگردی روی می‌آورند.
علاوه بر این نوجوانان فراری با مسایل زیادی مواجه اند و مشکلاتی آنها را تهدید می‌کند آنها در معرض آسیب های جدی در رابطه با سلامت خود هستند. طول مدت زندگی در خیابان رابطه مستقیمی با کاهش سلامت بدنی دارد. آنها درگیر رفتارهایی می‌شوند که برای سلامتی شان مضر است. نظیر سوء مصرف مواد و رفتارهای جنسی ابتلا به بیماریهای مقاربتی، اختلالات پوستی، ضعف سیستم ایمنی، سوء تغذیه و ناهنجاریهای روان شناختی از قبیل افسردگی، کاهش عزت نفس ، احساس عدم کفایت، اعتیاد، اختلالات سلوک و رفتارهای ضد اجتماعی. (فارو[۴] و همکارانش ، ۱۹۹۲)
افکار خودکشی هم به فراوانی در نوجوانان فراری موجود است. ۶۵ درصد آنها گزارش کرده اند که در فکر کشتن خودشان بوده اند.
آمارهایی که در زمینه فرار وجود دارد نشان میدهد که این پدیده در جامعه ما رو به افزایش است.
بنا به اعلام معاون اجتماعی سازمان بهزیستی ایران در گفتگو با خبرگزاریها و به نقل از شبکه سراسری همکاری زنان ایرانی[۵]، در سال ۱۳۸۳ یک هزار و ۳۴۰ مورد فرار دختران از خانه به بهزیستی گزارش شده است. به گفته نامبرده، ۵۰۲ نفر در تهران، ۸۱ نفر در اصفهان، ۷۳ نفر در فارس، ۶۶ نفر در خوزستان و ۶۲ نفر در استان خراسان در سال ۸۳ از خانه فرارکرده و به خیابان پناه برده اند.
حسن علم الهدی معاون اجتماعی سازمان بهزیستی، ضمن اشاره به آمارهای فوق از افزایش پدیده فرار دختران از خانه خبر داد ولی هیچ اشاره ای به دلایل این افزایش نکرده است.
فقر، بیکاری، افکار مردسالاری و ارتجاعی، عدم رعایت حقوق دختران براساس باورهای خرافی و مشکلات اجتماعی را میتوان از مهمترین عوامل فرار دختران از خانه و پناه بردن به خیابان نام برد. (خبرگزاری زنان ایران ایونا)
همچنین معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی در گفتگو با خبرگزاری مهر خبرداد:
(افزایش ۲۰ درصدی آمار دختران فراری و زنان آسیب دیده)[۶]
دکتر سیدحسن علم الهدی در گفتگو با خبرنگار اجتماعی خبرگزاری مهر با بیان این مطلب گفت: آسیبهای اجتماعی هر ساله با روند رو به رشدی مواجه است که این امر در خصوص دختران فراری و زنان آسیب‌دیده رشد ۲۰ درصدی در سال ۸۲ نسبت به سال گذشته را نشان میدهد. همچنین وی به وجود ۱۸ مرکز بازپروری زنان آسیب دیده در کشور اشاره نمود و تصریح کرد: این زنان پس از ارجاع به این مراکز ۳ هفته در قرنطینه هستند و پس از انجام معاینات پزشکی و اقدامات اولیه به مدت ۶ تا ۱ سال ضمن نگهداری موقت به حرفه آموزی می‌پردازد . پژوهشی که توسط خانم فتحی در سال ۸۳ انجام شده نیز اشاره به افزایش آمار فرار دختران طی چند سال گذشته شده است. تا جائی که در سال ۱۳۸۰ صد و بیست و دو نفر در تهران اقدام به فرار کرده اند (آمار ثبت شده توسط بهزیستی و نیروی انتظامی)اما این تعداد در سال ۸۳ به ۳۰۰ نفر رسیده است.
البته این افزایش آمار در سطح جهانی نیز مشاهده شده است. (کانون زنان ایرانی)
با توجه به رشد و افزایش آمار فرار دختران در سالهای اخیر راهکارهای اساسی و پیشگیرانه برای جلوگیری از این معضل اجتماعی ضروری بنظر می‌رسد و با توجه به اینکه شیوه های مقابله رایج با پدیده فرار در حال حاضر هزینه بر و تا حدودی بی تاثیر است. لذا مشخص نمودن دختران فراری و شیوه های مناسب برای پیشگیری و درمان رفتار فرار ضروری بنظر می‌رسد.
پایان نامه بررسی اثربخشی آموزش تنش‌زدایی تدریجی و حل مساله در تمایل به فرار دختران نوجوان در معرض فرار
