دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .
این فایل در قالب ورد و قابل ویرایش در 102 صفحه می باشد.
فهرست
مقدمه ۱
اهمیت موضوع و دلایل انتخاب آن ۱
فصل اول: ۴
مطالعات پایه ۴
۱ . ۱ ) مطالعات جغرافیایی، اقلیمی، اجتماعی و فرهنگی و …. ۵
۱ . ۲ ) مطالعات پیرامون نجوم ۱۷
۱ . ۲ . ۱ ) مفاهیم پایه و اطلاعاتی از دانش ستاره شناسی ۱۷
جهان، ستارگان، منظومه شمسی، خورشید، سیارات، سیارکها، اقمار، ستارگان دنباله دار، شهاب سنگها، سیاره زمین، اثرات معلول، چرخش زمین، حرکت انتقالی به دور خورشید، ساکن نبودن زمین. ۱۷
چشم غیر مسطح می بیند؟ ۲۳
۱ . ۲ . ۲ ) پیشینه پژوهشهای دانش ستاره شناسی در سرزمین ایران ۲۴
الف ) پیش از اسلام؛ ۲۵
دنیای اساطیر ایرانی و علم نجوم؛ ۲۵
- روحانیت و علم نجوم ۲۶
فصل دوم : ۲۷
مطالعات کالبدی و برنامه ریزی طرح ۲۷
مکانیابی رصدخانه ۲۸
۲ . ۱ ) لزوم پژوهش برای مکانیابی و رصد خانه به همراه معرفی چند نمونه رصدخانه خارجی ۲۸
۲ . ۲ ) پارامترهای مهم در مکانیابی رصدخانه ۳۳
۲ . ۳ ) جدول استانداری های مکان یابی رصدخانه ۳۷
۲ . ۴ ) مکان یابی رصدخانه ملی ایران ۳۹
۲ . ۵ ) پلانتاریم ۴۱
فصل سوم : ۵۲
طراحی ۵۲
۳ . ۱ ) شرح فضاها را استانداردها ۵۳
۳ . ۲ ) برنامه فیزیکی ۶۵
۳ . ۳ ) تجزیه و تحلیل سایت و مکان یابی ۷۱
۳ . ۳ . ۱ ) انتخاب بستر فیزیکی طرح ۷۲
۳ . ۳ . ۲ ) دستریسها ۷۲
۳ . ۳ . ۳ ) مکان یابی ۷۳
۳ . ۳ . ۴ ) سد کینه ورس ۷۴
۳ . ۴ ) دیدگاهها و رویکرد های نظری طراحی: ۷۸
۳ . ۵ ) سازه مجموعه ۸۲
۳ . ۶ ) نیازهای فنی طرح ۸۳
۳ . ۷ ) تعیین جهت استقرار ساختمان ۸۳
۳ . ۸ ) ساختار طرح پلانتاریم مجموعه ۸۴
ضمائم: ۸۶
نقشه ها و مدارک طراحی ۸۶
منابع و مآخذ ۸۷
منابع و ماخذ فارسی:
۱ ) قرآن مجید
۲)کاوش رصد خانه مراغه – پرویز ور جاوند – انتشارات امیر کبیر ۱۳۶۶
۳ ) نگار نامه تاریخی و زندگی نامه دانشمندان نجوم و ریاضی ایران در دوره اسلام – انتشارات سازمان پژوهشهای علمی و صنعتی ایران ۱۳۶۱
۴ ) مجله پیام یونسکو – شماره ۵۹ – تیر ماه ۱۳۵۳
۵ ) مقدمه ای بر تاریخ علم – جرح سارتن – ترجمه صدری افشار – جلد اول و دوم ۱۳۵۳
۶ ) (آشنایی با رصد خانه های دنیا – زیگفرید مارکس، ورنر فاد – ترجمه ملک عبدالی – انتشارات فرهنگی هنری آستان قدس رضوی – ۱۳۷۱)
۷ ) رصد خانه زرتشت در نیمروز، رضا مرادی غیاث آبادی، انتشارات پژوهنده، ۱۳۷۹ )
۸ ) ابنیه و آثار تاریخی مراغه – از انتشارات اداره کل آموزش و پرورش آذربایجان شرقی
۹ ) کتاب اسطلاب یا شمارشگر نجومی – تالیف سر فراز غزنی – تهران ۱۳۵۶
۱۰ ) تاریخ نجوم اسلامی – کرلو الفونسو نلینو – ترجمه احمد آرام، تهران ۱۳۴۹
۱۱ ) تاریخ وصاف الحضره در احوال سلاطین مغول – فضل الله شیرازی – تهران ۱۳۳۸ – جلد اول
۱۲ ) رساله شرح آلات رصد – مهندس موید الدین عرضی
۱۳ ) طرح مجموعه علمی و تاریخی خواجه نصیرالدین طوسی ( در کنار سایت تاریخی رصد خانه مراغه) به راهنمایی مهدی شیبانی ۱۳۷۶ شهرام باباخانیان
۱۴) بررسی نظری و عملی روشنایی آسمان در مکان یابی رصد خانه های بزرگ – صونا حسینی ۱۳۸۵
۱۵) مکان یابی رصد خانه ملی ایران (لرزه شناسی و هواشناسی) علی اکبر نبی خانی
۱۶) مرکز تحقیقات نجوم و اختر فیزیک مراغه – احمد پناهی ۱۳۸۵ دانشگاه گیلان
۱۷)کارش رصد خانه مراغه : دکترپرویز ورجاوند ، انتشارات امیر کبیر تهران ۱۳۶۶
۱۸) طرح و توسعه و عمران و حوزه نفوذ مراغه، مهندسین مشاور، زیست ، تهران تیر ماه ۱۳۶۹
۱۹) بهینه بندی اقلیمی ایران. مسکن و محیط های مسکونی، ذکر تحقیقات ساختمان ، مسکن ، تهران پاییز ۱۳۷۲
۲۰) راهنمای طراحی معماری ساختمانهای بلند مسکونی ، مهندس ژاله طلابی ، مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن ، تهران ، پاییز ۱۳۷۵
۲۱)مجله آبادی، سال پنجم شماره هفدهم ، تهران تابستان ۱۳۷۴
۲۲)آئین نامه طرح ساختمانهای در برابر زلزله، مرکز تحقیات مسکن تهران بهمن ۶۶
۲۳) نویفرت
مکانیابی رصدخانه
۲ – ۱ ) لزوم پژوهش برای مکان یابی رصدخانه
در زمانهای گذشته هر نقطه ای که در برسی های ساده مناسب به نظر می رسید، رصدخانه ها را بنا می کردند.
امروزه مسائل مختلفی در بر پایی یک رصدخانه مطرح شده که بدون گرفتن آنها، امکان تاسیس وجود ندارد.
با پیشرفت تکنولوژی ظرافت و دقت بکار رفته در ادوات و دستگاههای مختلف بیشتر می شود و به همان اندازه ارزش دستگاهها بالاتر می رود. به لحاظ پرهزینه بودن ساخت رصدخانه های بزرگ و حساسیت دستگاههای مورد استفاده لازم است احداث این رصدخانه در محل مناسب انجام گرفته و امکان سنجی دقیق تری که امروزه در دنیا مرسوم است صورت گیرد. به عنوان مثال؛ هزینه ساخت تلسکوپ ۱۰ متری کک مبلغی معادل ۸۰ میلیون دلار بود که تقریباً معادل بودجه یک کشور است. از بیشترین توان یک تلسکوپ هنگامی می توان استفاده کرد که شرایط پیرامون آن، از پوسته پوشاننده گرفته تا مکان جغرافیایی ویژه آنها متناسب انتخاب شده باشند. منظور از مکان یابی، انتخاب مناسبترین مکان از لحاظ پارامترهای هواشناسی و نجومی و محلی آن است.
نصب و استقرار تلسکوپ های اپتیکی بزرگ که بتوان رصد ستارگان را بادقت و کیفیت بهتر نسبت به جاهای دیگر امکان پذیر سازد، مستلزم مطالعه دقیق دربارهی عوامل موثر در دید و سایر به پارامترهای مکان یابی و استفاده از تجهیزات متنوع برای اندازه گیری این پارامترها می باشد. به این ترتیب، تردیدی نیست که برای استفاده و بهره برداری هر چه بیشتر از این ابزارها و مراقبت در نگهداری سرمایه کلانی که صرف آن شده بهترین مکان انتخاب شود تا از نظر بهره وری دچار مشکلی نشویم.
جای مناسب برای یک رصد خانه اپتیکی، مکانی است که بیشترین شبهای صاف و بدون ابر را در طول داشته و واضح ترین تصاویر را از جرم آسمانی بدهد. کیفیت تصویر در یک تلسکوپ، وابسته به حرکت توده های هوا و تلاطم موجود در جو است.
پژوهشهایی که در این زمینه صورت گرفته نشان می دهد که برای انتخاب یک نقطه باید مکان هایی را در نظر گرفت که بلندی آنها در نزدیکی اقیالنوسها بیش از دو هزار متر و در داخل خشکی ها بیش از سه هزار متر از سطح دریاهای آزاد باشد. می توان تصور نمود که چون اتمسفر زیمن مهمترین عامل در چگونگی تصویر اجرام آسمانی در یک تلسکوپ می باشد، برای رهایی از آن بهتر است از تلسکوپ در مدار زمین و یا ساخت یک رصد خانه در کره ماه استفاده نمود.
در حقیقت هم اکنون نیز بسیاری از پژوهشگران مشغول انجام چنین مطالعاتی می باشند. ولی هزینه استفاده از راکت ها و قمر های مصنوعی بسیار زیاد است و به تکنولوژی پیشرفته ای نیازمند می باشد. در ضمن زمینه ساز انجام چنین پژوه هایی رصد خانه های زمینی می باشند که راه را برای پژوه های کامل تر و مدرن تر باز می کنند.
اتمسفر به راههای گوناگونی در رصدهای نجومی که روی زمین انجام می گیرد، اثر می گذارد. تغییر جهت انتشار نور و تغییر شدت نور رسیده به زمین از این مسئله ناشی می شوند.
در مناطق خشک سطح زمین در شب به سرعت سرد می شود و این انرژی فقط به مقدار بسیار کمی به وسیله هوای بدون بخار آب جذب می شود از این رو نزدیک سطح زمین هوا سردتر است. ولی در لایه های بالاتر اتمسفر تغییرات دما بسیار کم می باشد (مگر این که وزش باد به قدر کافی باشد) . در مناطق خشک این کم شدن سریغ دما در شب که مدت چند ساعت ممکن است دوام داشته باشد می رساند که توده ا از هوای سرد به محوطه مورد نظر در حال حرکت است و کم شدن سریع دما همیشه با دید بد همراه است. حال آن که دمای ثابت با افزایش بسیار کم دما در شب دید خوب را به همراه دارد تغییرات روزانه دما در محلی که مناسب رصد خانه باشد بایستی تا حد ممکن کمتر باشد. در درجه اول این تغییرات در شب می بایستی بسیار کم و ناچیز باشد که شکل آینه تلسکوپ در طول شب ثابت بماند و کوچک بودن این تغییرات در روز نیز سبب می شود تا از ذخیره گرما در داخل گنبد جلوگیری شود به تجربه معلوم شده است که در قله کوه ها معمولاً تغییرات دما کمتر است و حال آن که تپه های کوچک در یک فلات معمولاً کاهش زیاد دما را در شب نشان می دهد. تلسکوپ باید در بالای کوه و در نزدیکی پرتگاهی قرار داده شود که به سوی آن باد می وزد. چنین علمی آشفتگی هوای اطراف تسلکوپ را که ممکن است به خاطر توپوگرافی نا مناسب بالای قله باشد، در نزدیکی دهانه تسلکوپ به حداقل می رساند.
دوری از شهر ها و مراکز صنعتی از شرایط اصلی انتخاب جای مناسب برای رصد خانه است آلودگی هوا در نزدیکی مراکز تجمع نور چراغهای شهر ها در شب سبب خطا در نتیجه رصد ها می شوند. و باید از آنها پرهیز نمود در ضمن باید بتوان پیش بینی نمود که توسعه شهر سازی در آینده در آن حوالی رخ ندهد.
از این رو انتخاب کوهی مرتفع در ناحیه ای با رطوبت کم با این که از نقطه نظر آسایش و زندگی برای پژوهشگران و کار کنان رصد خانه کمی مشکل خواهد بود ولی این امتیاز را نیز دارد که در آینده ای نزدیک شهری در حوالی آن بوجود نخواهد آمد.
به طور کلی از روی پژوهشهای انجام شده می توان گفت که یک رصد خانه پژوهشی از شهری که دویست هزار نفر جمعیت دارد باید حداقل ۲۵ کیلومتر و از شهر یک میلیونی حداقل ۳۵ کیلومتر و از شهر چهار میلیونی حداقل ۴۵ کیلومتر به دور باشد. (۹). به طوری که همیشه اثر نوع چراغ ها در شب در سمت الراس نا چیز و در چهل و پنج درجه از افق در سوی چشمه نور از یکدهم واحد قدر ستارگان کمتر باشد و این موضوع را می توان با یک نور سنج معمولی تحقیق نمود.
در بعضی نقاط ،رفت و آمد هواپیما ها موجب اعتشاش در جو می شوند و ممکن است تا چه شب کار با تلسکوپ را بی فایده سازد . بنابراین عوامل مختلفی در انتخاب محل رصد خانه موثر است که از این رو بایستی شرایط کلی آب و هوایی و عوامل محلی و توپوگرافی موثر دردید را مورد توجه قرار داد.
بهتر است تلسکوپ را در بالای کوهی بلند قرار دهیم و مخصوصاً بهتر است که این کوه مجزا و بلند تر از کوه ها مجاور خود باشد به نحوی که از سطح افق تا زاویه ۱۵ درجه اطراف در تمامی جهات مانعی برای رصد وجود نداشته باشد.
نکته دیگری که باید به آن توجه داشت این است که پس از ایجاد رصد خانه پروژه های آبادانی دیگری که در منطقه صورت می گیرد مشکلاتی برای رصد خانه ایجاد نکنند. مثلاً ایجاد جنگل مصنوعی و یا دریاچه های مصنوعی می توانند تاثیر منفی در شرایط اقلیمی منطقه از نظر نجومی ایجاد کند.
۲ – ۲ ) پارامتر های مهم در مکان یابی و رصد خانه ها:
به طور کلی پارامتر های مهم در مکانیابی و عمدتاً به سه دسته تقسیم می شوند.
الف ) پارامتر های هوا شناسی :
مانند: پوشش ابری ، سرعت و جهت باد، تغییرات دما در طول شب، تغییرات فشار، لایه های وارونگی دمائی و تعداد وقوع در ارتفاع این لایه ها، رطوبت و ….
ب ) پارامتر های نجومی :
مانند : تعداد شب های مناسب برای طیف سنجی، کیفیت دید محل، چشمک زنی، کدورت، روشنایی و آسمان و ….
ج ) پارامتر هالی محلی :
مانند : ژئوفیزیک عمومی ، آلودگی نوری، جنس زمین مورد نظر (پوشش گیاهی و ضریب جذب نور) دسترسی آب، برق، مخابرات، جاده اصلی و …..
مهمترین پارامتر جهت مکان یابی سایت رصد خانه پارامتر دید می باشد. دید بر اثر دما، فشار و وزش باد، در جوّ آشفتگی ایجاد می شود و این آشفتگی موجب تغییر چگالی محلی و در نتیجه ضریب شکست محیط می شود به طوری که بر جبهه موج دریافتی از جرم آسمانی اثر می گذارد. این پدیده را تلاطم جوّ می گویند.
تاثیر این تلاطم باعث جابه جایی تصور در زمان های نور دهی بالا می شود یا اینکه سنجش اندازه های بسیار کوچک و تشخیص جزییات را در اجرام آسمان کاهش می دهد. برای اندازه گیری این جابه جایی می توان از عکسبرداری رد ستاره ها توصیف ستاره قطبی را استفاده از CCD آست نور اختلال در نور ستاره یا جرم آسمانی موجب پراکندگی نور آن می شود. به این ترتیب سنجش دید با استفاده از این تصاویر قابل محاسبه است. برای مکان های مناسب و خوب کمیت دید بین نیم تا یک و نیم ثانیه قوس است. در بهترین نقاط رصدی شناخته شده در دنیا همچون کوه موناکی درها وایی، سرو پارانال در شیلی و یا موتت ویلسون ، به علت ثبات هوا دید حتی گاهی بهتر از این می شود.
کمیت دید، نشان دهنده توان واقعی تفکیک است. به عنوان مثال به طور نظری توان تفکیک یک تلسکوپ ۲۰ سانتی متری حدود یک ثانیه قوس است اما به دلیل آشفتگی جوی در عمل چنین تفکیکی در توان یک تلسکوپ یک متری یا بزرگتر در محل مناسب رصدی است. بر اثر آشفتگی جوّ، تصویر ستاره پخش می شود. قطر ظاهری آن ممکن است به یک ثانیه قوس یا بیشتر برسد، به طوری که ستاره ای در فاصله ای کمتر از این مشخص نخواهد شد.
پارامتر دیگر چشمک زدن است، این پارامتر در تعیین محل رصد خانه نقش موثری ندارد و بر تغییر شار نور ستاره و یا دامنه تغییرات نوری به وجود می آید. این تغییرات عمدتاً ناشی از گذر نور ستاره از محیط میان ستاره ای در بین ما و آن ستاره است. این پدیده که در اپتیک های بزرگ مشخص است، با چشمک زدن ستاره ها که با چشم غیر مسلح دیده می شود، متفاوت است. چشمک زدن ستاره ها در رصد با چشم غیر مسلح یا پرش نور ستاره ها در رصد یا تسلکوپ ناشی از شکست نور آنها در جوّ است.
کمیت مهم دیگر کدورت جوّی می باشد که بر اثر جذب نور در ماده موجود بین ستاره و ما (مثل جوّ زمین) به وجود می آید. این کمیت در محل های مختلف به علت وجود گرد و غبار، بخار، آب و عناصر دیگر متفاوت است. محل های نزدیک کارخانجات سیمان و یا دشت های کویری دارای کدورت جوی زیادی هستند.
به طور کلی رصد خانه در محلی احداث می شود که کمترین دید را داشته باشد. کمیتهای دیگر در طی شبهای رصدی اندازه گیری می شوند و تصحیح می گردند.
کمیت مهم دیگری که در طی سالهای گذشته مشکلات زیادی را برای رصد خانه ها و منجمان ایجاد کرده است، آلودگی نوری می باشد که به دلیل نور مصنوعی شهر ها و روستا ها و …. ایجاد می شود برای استقرار تلسکوپ یک متری حدود ۳۰ کیلومتر از روستا و ۱۰۰ کیلومتر از شهر ها باید فاصله گرفت. البته این کمیت تقریبی، به محل رصد خانه و کوه ها و شهر های اطراف بستگی دارد. استفاده از روشنایی هایی با سر پوش مناسب و چراغ های جیوه ای با نور کم در شهر ها یا روستا های نزدیک به رصد خانه، در کاهش آلودگی نوری بسیار موثر است که در این رساله به طور کامل در این باره صحبت خواهیم کرد و روشهای حذف آن را بیان خواهیم نمود. قسمتی از آلودگی نوری موجود مربوط به روشنایی آسمان می باشد که نور رسیده از زمینه آسمان است که نمی توان آن را حذف کرد.
۲ – ۳ ) جدول استاندارد های مکان یابی رصد خانه ها :
موسسه بین المللی اختر شناسی که در اکثر کشور ها شعبه دارد، هر ساله سمینار سالانه اختر شناسی را در یکی از کشور های جهان برگزار می کنند تا آخرین دستاورد های اختر شناسی را در اختیار دانشمندان قرار دهد و در این باره تبادل نظر انجام دهد.
لازم به ذکر است که تنها رصد خانه ای معتبر به شمار می آید که از این استاندارد ها در مکانیابی و ساخت تبعیت کرده باشد و تحقیقات این رصد خانه ها به عنوان تحقیقات معتبر در سطوح جهان مطرح می شوند طبیعی است رصد خانه ای که دارای استاندارد های این مرکز نباشد نمی تواند تحقیقات خود را به عنوان تحقیق علمی اثبات شده معرفی کند همچنین موسسه ذکر شده به تمام رصد خانه های معتبر جهان کمک مالی می کند و این موضوع در توجیه اقتصادی رصد خانه به خصوص در کشوری همانند ایران تاثیر به سزایی خواهد گذاشت.
۲ – ۴ ) مکان یابی رصد خانه ملی ایران:
موقعیت کشور هایی پیرامون و همچنین وضعیت رصد خانه های ما، بعنوان کشوری که روزی بزرگترین رصد خانه های جهان را می ساخته است، جامعه نجوم کشور را بر آن داشت که موضوع مکانیابی رصد خانه ملی را به طور جدی از حدود پنج سال پیش آغاز کند و در این مدت با تلاشهای مستمر، مناطق مختلف کشور از دیدگاه هواشناسی و محلی مورد بررسی قرار گرفت. در گام نخست پوشش ابری مکانهای مختلف ایران مورد مطالعه قرار گرفت و از میان آنها، ۳۱ منطقه که از شبهای صاف بیشتری نسبت به سایر مناطق بر خوردار بودن برای این موضوع نامزد شدند. در گام بعدی سرعت و جهت وزش باد بعنوان مهمترین عامل ایجاد کننده تلاطم جوی مورد بررسی قرار گرفت و از میان این ۳۱ گزینه، چهار منطقه قم، کاشان و کرمان و خراسان جنوبی که دارای باد آرام بیشتری نسبت به سایر مکانها انتخاب شدند (۱۳ و ۱۲) و در مرحله بعدی این چهار منطقه از لحاظ هواشناسی و ژنوفیزیکی بطور دقیق که بیشتر بعنوان موضوع پایان نامه دانشجویان کار شناسی ارشد مطرح شده مورد مطالعه و بررسی قرار گرفت و مطالعه و بررسی قرار گرفت و مطابق جدول (۱ – ۵) هر کدام از این مناطق در جایگاههای متفاوتی قرار گرفتند.
علاوه بر اقدامات مذکور، دکتر سارازین از رصد خانه جنوبی اروپا که از متخصصان تراز اول مکانیابی به شمار می آید و دکتر گاین از آمریکا به اتفاق آقای دکتر نصیری از ارتفاعات منطقه کاشان بازدید نموده و برای انتخاب مکان های مناسب مورد مشورت قرار گرفتند و یک کار گاه آموزشی در این زمینه به اتفاق افراد فوق و تعدادی دیگر از متخصصان در مرکز تحصیلات تکمیلی علوم پایه زنجان برگزار گردید.
در ادامه کار ضروری بود که یک مطالعه آماری از وضعیت دید مناطق مذکور که به عنوان مهمترین پارامتر مکانیابی در انتخاب نهایی تعیین کننده است، انجام گیرد. برای این منظور در تیر ماه ۱۳۸۳ کار گاه مکانیابی رصد خانه ملی ایران در مرکز علمی و کتب به عمل آمد و از میان شرکت کنند گان چهار گروه دو نفره برای بررسی دید هر کدام از مناطق چهار گانه انتخاب شدند. سپس آموزشهای لازم به این گروه ها ارائه شد.
از اویل شهریور ماه ۱۳۸۳ دکتر نصیری و دکتر درودی طی چندین سفر به اتفاق گروههای مکانیابی هر استان از محلهای مختلف در چهار منطقه کرمان، کاشان، قم و خراسان جنوبی بازدید کرده و ضمن بررسی وضعیت توپوگرافی و شرایط اقلیمی محل ها مختلف، به طور میانیگین دو شب در هر محل با دستگاه DIMM داده برداری دراز مدت انتخاب نمودند، هر منطقه کرمان محل سر در، در منطقه کاشان محل کلاه برفی، در منطقه قم محل فرد و در منطقه خراسان جنوبی، منطقه مزار گاهی انتخاب شدند. سپس هر گروه را با تجهیزات کامل دستگاه DIMM در این مکانها مستقر کردند. هم اکنون بعد از یک سال داده برداری مستمر پارامتر دید سایت خراسان جنوبی حذف گردید و مطالعات جهت انتخاب بهترین محل ادامه خواهد داشت.
