پیشگفتار
در طبیعت دهها عنصر وجود دارند که با مقادیری هر چند اندک، در بدن موجودات زنده اعمال و وظایف بسیار حیاتی را انجام می دهند و همچنین وجود این عناصر در رژیم غذایی موجدات زنده برای رشد و ابقاء حیات امری ضروری است همچنین میزان این عناصر در رژیم غذایی بایستی در یک حد مطلوب و متعادل باشد تا حیات موجودات زنده دچار اختلال نگردد. متابولیسم و نقش این عناصر و ماهیت بیماریهای ناشی از کمبود یا ازدیاد آنها بر موجودات زنده توسط متخصصین بیوشیمی پزشکی و تغذیه مورد مطالعه قرار گرفته است. از آنجایی که مقادیر آهن سوم (Capacity total Iron binding) TIBC در وضعیتهای گوناگون انسانی، جغرافیایی، جنسی و ... بر حسب عادات غذایی (Food habit) مردم متفاوت است. لذا هدف از این تحقیق مطالعه اثرات تداخلی فلز روی در جذب و انتقال آهن سرم میباشد.
روی به عنوان یک عنصر حیاتی و مهم در تغذیه روزانه انسان و حیوان به شمار می رود نقش بیولوژیکی بزرگی در طبیعت ایفا می کند. روی نقشهای کاتالیکی ، ساختاری و اثر گذاری در بیش از 200 متالوآنزیم روی که در سیستم‌های بیولوژیکی شناسایی شده اند را ایفا می کند. این آنزیمها در متابولیسم نوکلئیک اسید و پروتئین و تولید انرژی وبسیاری مواد دیگر دخیل هستند (83) روی به عنوان یکی از مواد معدنی موجود در بدن انسان که دارای اثرات و ویژگی‌هایی در بافتهای مختلف است، به عنوان بخشی مهم از 300 آنزیم مختلف عمل می کند. به همین دلیل این ماده معدنی نقش مهمی در پروسه‌های فیزیولوژیکی و مسیرهای متابولیسمی زیست شیمی ایفا می کند. بیش از90% این ماده معدنی به صورت ذخیره در بدن : (30% آن در استخوانها 60% آن در ماهیچه‌ها) موجود است (82) غنی ترین منابع غذایی روی مرکب از جانوران دریایی علی الخصوص صدفهای خوراکی، گوشت، ماهی، مرغ و تخم مرغ است. ترمیم و التیام زخمها، حمایت ایمنی بدن، کاهش توان و سختی بیماری سرماخوردگی، حمایت و مراقبت از غده پروستات، افزایش باروری و تولید اسپرم از مهمترین وظایف و کار کردها و اثرات ماده معدنی روی در بدن می باشد.به این دلیل روی دارای نقش مهمی در سی صد میسر متابولیسی و عملکردهای مختلف بیوشیمی دارا می باشد. این ادعا بر اساس نقش و وظیفه تغذیه، در ترکیب وسیعی از پروسه‌ها و فعالیتهای بدن که شامل هضم، ترمیم، زخم، تولید انرژی در بدن، رشد عضلات، ترمیم بافتهای سلولی، سنتز کولاژن، استقامت استخوانها، عملکردهای هوشی وذهنی، متابولسیم کربوهیدارتها و عملکردهای تناسلی می باشد. حتی کمبود متوسط و معمولی روی در بدن باعث تاثیر منفی بر روی سیستم ایمنی بدن کاهش میزان اسپرم و عملکرد نادرست حافظه همراه است. شاید مشهورترین ادعایی که اخیرا درباره کارایی روی در بدن ارائه گردیده، نقش مهم آن در رابطه با سیستم ایمنی بدن است.
1-1-1-2-خصوصیات فیزیکی و شیمایی روی:
روی فلزی با وزن ملکولی 4/65 گرم بر مول می باشد و در گروه IIB و ردیف چهارم از جدول تناوبی قرار گرفته است. روی را با علامت اختصاری Zn نمایش می دهند و دارای عدد اتمی 30، وزن اتمی 38/65، چگالی gr/cm3 14/7 در oc 20، انرژی نخستین یونش آن 394/9 و دارای 5 ایزوتوپ رادیواکتیوی طبیعی و یا حاصل شکافت هسته ای دیگر می باشد، فراوانترین ایزوتوپهای آن Zn 64 با فراوانی 6/48% و Zn 66 با فراوانی 9/27و Zn 68 با فراوانی 8/18% می باشد نیمه عمر روی d 244 65 می باشد. جزء عناصر احیاء کننده قوی و خود اکسید می شود 763/0 و بیشتر در حالت دو ظرفیتی موجود می باشد. یکی از عناصر کمیاب و ضروری بدن است. زیرا در اعمال اساسی مولکولی زیادی شرکت می کند. دسته ای از نمکهای کم محلول روی شامل هیدروکسید ، اکسالات و سولفید می باشد. روی با برخی از ترکیبات معدنی شامل سیترات لیدروکسید تولید کمپلکسهای محلول می کند.
1-1-1-3تاریخچه
ضرورت این عنصر برای میکروارگانیسم‌ها اولین بار در سالها 1869و 1926 مورد توجه قرار گرفت. کمبود این عنصر عملا در حیوانات آزمایشگاهی مشاهده شد. (115) ولی در انسان کمبود این عنصر نادرست است، زیرا روی در همه جا موجود است. روی بعد از آهن فراوانترین عنصر کمیاب با میزان حدود 5/1 تا 5/2 گرم در کل بدن است. غلظت این عنصر در کروئید چشم (لایه عروقی میان کره چشم که بین صلبیه و شبکیه واقع است) و غده پروستات بالا است ولی بیشترین میزان این عنصر در بدن در استخوانها و عضلات یافت می شود. غلظت زیاد آن مخصوصا در ناحیه مغز، پانکراس و غده آدرنالین میباشد همچنین در تمام سلولها واعصاب وجود دارد. روی ساختمان شیمیایی کاتالیستی (آنزیمی) و قوانین خاصی دارد و بیشتر از 60 آنزیم برای فعالیت خود به روی نیاز دارند که RNA پلیمراز هم شامل آن‌هاست. روی فعالانه به وسیله حفره‌های سیناپسی جذب می شود و فعالیت نورونها و حافظه را حمایت می کند. متابولیسم روی در مدت بیماری و استرسهای فیزیکی با هورمونها سازگار می شود. احتمالا سیتوکسین‌ها و توکسین‌ها قسمتی از سیستم دفاعی را به عهده دارند (3) این عنصر در لوزالمعده دارای فعالیت زیادی می باشد و مرتبا از طریق شیره لوزالمعده مقداری از آن به خارج ترشح می گردد. میزان روی در پلاسما دستخوش تغییرات روزانه است. منحنی تغییر غلظت این عنصر نسبت به ساعات روز به شکل u می باشد. ماکزیمم غلظت در صبح و کمترین آن در اواسط عصر است. بطور متوسط میزان روی در پلاسما 98 و یا 15 می باشد که آن با الفا -2- ماکروگلوبین و باقیمانده آن با آلبومین باند شده است. در خون تنها 10% تا 20% میزان روی در پلاسما و باقیمانده آن در گلبولهای قرمز موجود است. همچنین غشاء گلبولهای قرمز دارای مقداری روی می باشد. غلظت عنصر روی در نطفه 100 برابر میزان آن در پلاسما است. روی تشکیل دهنده تعداد زیادی از آنزیمها در پستانداران (بیش از 150 آنزیم) است که به عنوان جایگاه فعال یا به عنوان جزئی از ساختمان آنها یا هر دو عمل می کند. تعدادی از این آنزیمها عبارتند از : کربنیک انیدراز، کربوکسی پتیپداز، آلکالین فسفاتاز، ترانس فرازها، لیگازها، لیازها، ایزومرازها، DNA,RNA پلیمرازها و سوپر اکسیدویس موتاز (115)
روی در فرآیند‌های متابولیکی که شامل سنتز اسید نو کلئیک و پروتئین باشند دخالت دارد و همچنین برای سنتز و فعالیت انسولین ضروری است و به ثابت بودن هگزامرهای پروانسولین و انسولین به وسیله تشکیل کمپلکس‌هایی با آنها کمک می کند. روی همچنین در تشکیل پروتئین zinc finger نقش دارد. (115) این پروتیئن در نواحی خاصی با DNA باند می شود. روی یک عنصر ضروری برای باند شدن این پروتئین با DNA است. روی در تشریع ترمیم زخمها دخالت دارد و برای رشد طبیعی عنصری ضروری است. این عنصر در قوه چشایی تاثیر می گذارد و می تواند خطر تغییرات شبکیه را در افراد مسن
تعلیل کند.
1-1-2متابولسیم روی
روی بطور عمده از طریق دوازدهه و میزان کمی از طریق روده کوچک جذب می شود. جذب روی وابسته به سن نیست و با تعدادی از عوامل تغذیه ای مثل وجود امینو اسیدها (بویژه هیستیدین) و لاکتوز و همچنین وجود میزان کم آهن در رژیم غذایی افزایش می یابد. کمبود دریافت پروتئینها و افزایش دریافت فیتات باعث کاهش جذب روی می شود که این اثر با افزایش دریافت و جذب کلسیم تشدید خواهد شد. روی پس از جذب به کبد منتقل می شود و با آلبومین باند می شود. مسیر اصلی دفع روی، روده و سپس از طریق کلیه و پوست است. مقدار کمی از طریق ادرار و ریزش پوست دفع می شود، همچنین در مردان فعالیتهای جنسی با از دست دادن روی همراه است کمبود این عنصر در افراد بالغ برای اولین بار در کشور مصر و ایران مشاهده شد، مورد اصل مرد 21 ساله بود که پسر 10 ساله ای به نظر می رسید. این بیمار مقدار زیادی نان و خاک می خورد.
موارد دیگر بیمارانی بودند که به عفونتهای ناشی از کرم قلابدار مبتلا بودند در سال 1996 بیماری (AE) که یک بیماری نادرژنی بود و با کمبود خیلی زیاد روی مواجه بود شناسایی شد (81) مثالی خوب برای فهمیدن و درک کمبود روی وجذب ناکافی این عنصر است. این بیماران نمی توانند تریپتوفان را سوخت و ساز کنند که منجر به پائین آمدن سطح مقدار (PA) picolinic acid می شود. PA نتیجه یک سوخت و ساز طبیعی از متابولسیم تریپتوفان در بدن است که وجود آن خیلی مهمتر از جذب روی است. پیکولینات روی بیشترین تاثیر را در برگشت روی از دست رفته در اثر بیماری AE و همچنین جذب بیشتر روی از دیگر جانشینهای طبیعی را دارد. همچنین مصرف مواد طبیعی حاوی روی کاهش روی در بدن تامین می کند.
جدول 1-1
1-1-3-کمبود روی در بدن
بر اساس آخرین تحقیقات نشان داده شده است که کمبود روی در بدن با بیماریهای روانی و مشکلات اجتماعی ارتباط نزدیک دارد. دانشمندان باور دارند که نورونهای عصبی حمل و نقل روی را بر عهده دارند وقتی میزان روی پایین است فعالیت نورونها کاهش می یابد و باعث رفتارهای نامتعادل می گردد. دانشمندان هنوز نمی دانند که این رفتار‌ها چطور اتفاق می افتد ولی می تواند به میزان انتقال و قابلیت دسترسی به روی در ارتباط باشد. خیلی از بیماران Carl Pfeiffer از این مشکل رفتاری در عذاب هستند. بیشترین بیمارانی که این مشکل را به طور مشترک دارند دارای ADHD هستند و یا به نام ODD معروف هستند و یا OCD و CD که از کمبود روی به وجود می آیند.
بسیاری از این بیماران مدت‌ها به روانشناسی مراجعه کردند و با داروهایی مختلف در بیمارستان تحت درمان قرار گرفتند. درصد زیادی از افراد که مبتلا به این بیماری بودند سطوح نامتعادلی از مس، روی، جیوه، کلسیم، کادمیم، منیزیم و منگنز درخون، ادرار و بافت آنها بر طبق آزمایشات شیمیایی که در هزاران بیمار مبتلا انجام شد، داشتند. در بررسی بعمل آمده به نظر می رسد که در ترکیب پروتئین این بیماران علائم کمبود روی در خون مشاهده می شد. این مطالعه در مورد مردان جوانی که کمبود روی داشتند انجام گرفت و تحقیقات پزشکی را راجع به کمبود روی در 40000 بیمار روانی تایید کرد. شواهد پزشکی و تحقیقات نشان دادند که مس و روی را نمی توان جداگانه از هم مورد بررسی قرار داد. کمبود روی بیشتر در نتیجه افزایش میزان مس در خون می باشد به این دلیل که این دو فلز باهم در بدن رقابت می کنند.بالا رفتن میزان مس خون علائمی از قبیل ناهنجاریهای روانی، تحرک زیاد، ناتوانی در یادگیری و افسردگی را نشان می دهد اندازه گیری کمبود روی با آزمایش خون به دلیل دفع زیاد آن مشکل است لذا کمبود روی را در ادرار و بافت مو دنبال می کنند.
محققینcarl توانستند به دلیل فشردگی روی در پلاسما و وجود علائم پزشکی در کاهش روی به وسیله جانشینهای روی کمبود روی را کشف کنند.
در مرکز تحقیقات بیماریهای کودکان (Tx, Houston) نیز بیماری رایج سیستم گوارشی CD که باعث تورم می شود مورد تحقیق و بررسی قرار گرفت به دو گروه کودکان سالم و بیمار در طول 6 روز میزانmg 4/0 روی Zn 70 از طریق تزریق وریدی و mgr 2 روی Zn 67 از طریق خوراکی تجویز کردند. مدفوع، ادرار و پلاسما خون کودکان بیمار و کودکان شاهد مورد آزمایش قرار گرفت کودکانی که بیماری CD داشتند روی در پلاسمای آنها کمتر بود و جذب روی کمتری داشتند و میزان روی دفع شده هم در مقایسه با گروه شاهد بالاتر بود (6) در نتیجه می توان گفت متابولیسم روی در افرادی کهCD دائم دارند غیر طبیعی است این موضوع را می توان از طریق ردیاب رادیواکتیو اثبات کرد. این بیماری در مراحل پیشرفته دارای علائمی شبیه علائم کمبود روی است ولی می توان گفت که متابولیسم روی در بیماران مبتلا به CD دچار اختلال می شود.
تاخیر در رشد، هیپوگنادیسم و تاخیر در بلوغ جنسی در اثر کمبود روی عارض خواهد شد. همچنین اثرات دیر رس کمبود این عنصر عبارتند از: لکهای مختلفی از ضایعات پوستی، مختل شدن روند التیام زخمها، کاهش غیر طبیعی حس چشایی، اختلالات رفتاری، شب کوری وکاهش ایمنی بدن، این علائم همیشه ظاهر نمی شوند. مثلا در بیمارانی که از طریق غیر گوارشی تغذیه می شوند و دچار کمبود عنصر روی هستند، اختلالات فکری وذهنی، افسردگی، اگزما و کچلی مشاهده خواهد شد. در اطفال کمبود روی،کاهش اشتها، از دست داد حس چشایی، کاهش رشد را به دنبال خواهد داشت همچنین شب کوری که در اثر کمبود ویتامین A ایجاد می شود می تواند تحت تاثیر کمبود روی مشاهده شود. زیرا روی در فعالیت آنزیم رتینول دهید روژناز نقش دارد. و این آنزیم عهده دار تبدیل رتینول به رتنیول دهیدرات است. در تحقیقی که در مورد مردان جوانی که رفتاهای ناهنجار داشتند انجام شد به این نتیجه رسیدند که در این افراد میزان نسبت مس به روی بالاتر از گروه شاهد می باشد. در این تحقیق که 20 سال به طول انجامیده، غلظتهای غیر طبیعی مس و روی یعنی بالا بودن غلظت مس سرم و پایین بودن غلظت روی پلاسما و در این گروه نسبت به افراد عادی مشاهده شده است.
روی با غلظت نسبتا بالایی در هیپوکامپس مغز وجود دارد. فرض بر اینست که روی ممکنست عمل سیناپس و نورونهای عصبی را تعدیل کند. کمبود روی در این محلها می تواند فعالیت نرونها را تغییر داده و در نتیجه بر رفتار انسان تاثیر بگذارد. میزان روی در پلاسما در طی فشارهای عصبی و عفونتها، حاملگی ، وجود زخمها، سیروزهای کبدی و آنمی بد خیم کاهش می‌یابد.
شرایطی که باعث ایجاد کمبود روی در بدن می شوند عبارتند از:
1-کمبود دریافت از رژیم غذایی
2- کاهش جذب به علت دریافت موادی مثل فیتات
3- اعتیاد به الکل یا مسمومیت با الکل
4- افزایش دفع در شرایطی مثل اسهال و استفراغ شدید.
5- افزایش نیاز به این عنصر در شرایطی مثل دوران رشد، بارداری، شیر دهی.
1-1-3-1چطور کمبود روی را معالجه کنیم؟
کمبود روی با مکملهای از روی و مکملهای تغذیه ای که شامل پیروکسیدین، اسید اسکوربیک، ویتامین E ،L سیستئین می باشد. منگنز هم در سوخت و ساز خوب و عرضه مناسب آن مفید است و کاربرد دارد. معالجه بیماری در شرایط اولیه ممکنست چند ماه و در موارد شدیدتر تا یکسال به طول انجامد. با کمک میزان آسیب دیدگی و میزان استرس ایجاد شده می توان یک تعادل مناسب برای بیماری به دست آورد. بعلاوه افرادی که قابلیت جذب روی را ندارند یا گروه خونی آنها A است به این روش درمان پاسخ نمی دهند. (7)
1-1-4-مسموم کنندگی ZinC
در مورد مسمومیت با روی کمتر توجه می شود ولی مسمومیتهای حاد ناشی از روی بعلت تماس با مواد صنعتی و مصرف غذاهای اسیدی یا نوشابه‌های موجود در ظروف گالوانیزه مشاهده شده است. بحران مسمومیت با روی به وسیله علائم تهوع و سرگیجه و معده درد مشخص می شود نشانه‌های به وجود آمده در اثر مسموم شدن شامل مشکلات گوارشی بیماریهای داخلی روده، همین طور PHA و کاهش HDL در کسترول است. میزان روی در روز باید mgr/day 150 باشد در غیر این صورت باعث استفراغ می شود. (3 و115).
علائم مسمومیت با روی عبارتست از: تحریکات معده ای و روده ای همراه با تب، تهوع، استفراغ، اسهال، درد شکم، و احساس طعم فلزی در دهان.
منابع غذایی:
روی به مقدار زیادی در صدف، گوشت سفید و قرمز، آجیل، جوانه گندم و غذاهای متنوع دیگری موجود است. روی موجود در فراورده‌های حیوانی، خرچنگ، نرم تنان نسبت به غذاهای گیاهی جذب بیشتری خواهند داشت. اسید فیتیک در گیاهانی مثل دانه سویا، حبوبات، بنشن به حالت طبیعی به صورت غنی یافت می شود. در نتیجه تغذیه با این مواد باعث کاهش جذب روی می شوند. هر چند میزان روی در حبوبات به حالت طبیعی نسبت به حبوبات تصفیه شده (بدون پوست) بالاتر باشد. ولی به علت میزان زیاد اسید فیتیک موجود در پوست حبوبات که در طی تصفیه کردن برداشته می شود دستیابی حیاتی به این عنصر در حبوبات تصفیه شده افزایش می یابد. رژیم غذایی روزانه باید بطور متوسط شامل 10 تا 20 میلی گرم روی باشد مقدار طبیعی روی در سرم خون 156-78 یا 24-12 می باشد. همچنین روی موجود در شیر انسان به مراتب بیشتر از روی موجود در شیر حیوانات دیگر مانند گاو است (4)
مقایسه غلظت عنصر روی بر حسب جنس در گروه آزمون
غلظت روی Mg/dl
جنس میانگین بیشترین خطای برآورد
مرد 78/94 46/7
زن 96/77 39/12
مقایسه غلظت عنصر روی بر حسب جنس در گروه شاهد
غلظت روی Mg/dl
جنس میانگین بیشترین خطای برآورد
مرد 43/76 45/7
زن 49/80 42/13
1-1-6-استفاده‌های پزشکی
روی بطور عمومی در پزشکی استفاده نمی شود مگر در موارد درمانی برای ترکیباتی که در پزشکی کاربرد دارد. روی در ترکیبات ایدئوپاتیک پوستی، در موارد التهاب و کمبود ایمنی کاربرد وسیعی دارد. روی معمولا در درمان برای سوء تغذیه در کودکان و بزرگسالان وهمچنین در سیستم غذایی برای نوزادان نارس نو پا و نوزادان معمولی که ترکیبات TPN محلول را دارند استفاده می شود. جانشینی روی در اسهال‌های بحرانی و سیستم ایمنی استفاده می شود (3)
رژیمهای پیشنهادی (RDA) عبارتند از: (رژیم مصرف روازنه روی)
نوباوگان 5 میلی گرم در روز، کودکان: 10 ساله 10 میلی گرم در روز، پسران 10 ساله mg/day 15، دختران 10 ساله mgr/day 12، خانمهای حامله mgr/day 15، . زنان شیرده 19می باشد. (3)
1-1-7-دیدگاه فیزیولوژیکی
از دیدگاه فیزیولوژیکی فلز روی برای رشد اندام و پیشرفت سریع آنها، بلوغ جنسی و باروری، سازگاری و انطباق دید، فعالیت حس بویایی و چشایی، تجمع انسولین و آزاد سازی آن و به طور وسیعتر سیستم دفاعی بدن از تمام موارد دیگر حیاتی تر و ضروری تر به نظر می رسد نیاز است. کمبود روی در بدن باعث تاخیر در رشد، عدم عملکرد درست و صحیح دستگاه ایمنی بدن، احتمال افزایش عفونتها، هیپوگنادیسم، اولیگوسپرمیا، آنورکیسا، اسهال، کمبود و کاهش وزن، التیام و ترمیم ناکارآمد و دیر هنگام زخم، به وجود آمدن عیب ونقص عصبی در جنین و بالاتر از آن خطر سقط جنین، ریزش مو و طاسی، بی حالی و رخوت در عضلات و عدم ثبات ذهنی و تغییرات پوستی می شود. (83)
کمبود متعادل تا شدید فلز روی در بدن در کشورهای توسعه یافته بسیار نادرست است در حالیکه در کشورهای در حال توسعه بسیار شایع و رایج است. بیماریها و موقعیتهای متعددی که زمینه را برای کمبود روی در بدن مهیا می سازد شامل: آنترپاتیک آکرو میداتین: بیماری ارتجاعی مروبط به کروفورم غیر جنسی، اعتیاد به الکل، عدم جذب درست و کارایی روی در بدن (نقصان در جذب روی)، سوختگی، تغذیه غیر روده ای مطلق (TPN) بدون مکملهای روی و داروهای مشخص از قبیل: داروهای مدر (دیورتیک) پنی سیلامین، والپروت سدیم و اتامبوتول می باشد. جذب روی در بدن افراد مسن ممکن است زیر حد مطلوب آن باشد، اگر با داروی مشخصی همراه باشد و یا حتی بیماریهای قطعی و مشخص می تواند منجر به کمبود یا ضعف روی در بدن گردد. استات روی تنها داروی مجرد مورد تایید FDA برای درمان و مداوای نقص تجمع بیش از حد مس در بدن که باعث عدم جذب روی می گردد می باشد (83)
1-1-7-1-عملکردها و فار موکولوژی:
فلز روی ممکنست دارای فعالیت تلفیق سازی ایمنی باشد و حتی ممکنست دارای فعالیت آنتی اکسیدانی باشد. روی دارای قابلیت ضد ویروسی است. همچنین توانایی افزایش قدرت با روی و دارای فعالیت حمایت از شبکیه چشم می باشد.
1-1-7-2-مکانیسم فعالیت
فلز روی برای برخی عملکردهای مربوط به دستگاه ایمنی بدن مورد نیاز و ضروری است. این عملکردها شامل فعالیت لنفوسیت T می باشد. کمبود روی در بدن منجر به وخیم شدن اوضاع غده تیموس، حساسیت شدید تاخیر یافته فرو برنده، کاهش در میزان و تعداد تشکیل دهنده تی لیفوسیت، کاهش عملکرد پاسخگوی و واکنش رشد دهنده تی لمفوسیت به فیتو هماگلوتینین (PHA)، کاهش فعالیت مسمومیت زدایی لمفویست T ، از بین برنده سلولهای ضعیف شده، عملکرد ضعیف ماکروفاژها، عملکردهای ضعیف نوتروفیل وتولید ضعیف آنتی بادی مکمل روی می تواند عملکردهای نقصان یافته دستگاه ایمنی بدن را ترمیم کند. عملکردهای نقصان یافته ای که به جهت کمبود روی در بدن به وجود آمده و حاصل شده اند. شواهد کمی مبنی بر اینکه مکمل روی پاسخ‌های دستگاه ایمنی بدن را افزایش می دهد (در آنهایی که بدنشان از کمبود روی رنج می برد) وجود دارد. مصارف بالای روی حتی ممکن است متوقف کننده دستگاه ایمنی نیز باشد. مصرف مکملهای روی ممکنست در اشخاص مسن سالم عمکلرد خوبی را از خود نشان دهد، افرادی که به طور حاشیه ای و به ندرت دارای کمبود روی می باشند. مکانیسم‌هایی که تاثیرات روی را بر دستگاه ایمنی نشانی می دهد تماما توسط دانشمندان شناخته شده است. روی ممکنست فعالیت آنتی اکسیدان ثانویه داشته باشد. روی تحت شرایط فیزیولوژیکی فعالیت کاهش دهندگی از خود نشان نمی دهد. روی می تواند ساختار پوستی را توسط توانایی آن در تثبیت سازی فسفولیپید تحت تاثیر قرار دهد. همچنین می تواند مکانهایی را تحت اشغال قرار دهد، مکانهایی که در غیر آن صورت دارای فلزهای فعال رداکس همانند آهن می باشند. این تاثیرات ممکن است بتواند از پوست و غشاء‌های بافتها و اندامها در مقابل آسیبهای اکسیداسیون مراقبت کند. روی حتی شامل ساختار سوپراکسید مس- روی دیسموتاس (Cu/zn- soD) می باشد (83) فلز روی دارای یک نقش ساختاری در Cu/ zn- soD می باشد. روی حتی می تواند دارای فعالیت آنتی اکسیدان به صورت همکاری آن با پروتئین مس- متالوتایونین باشد. مکانیسم تاثیر روی بر دوره درمان سرما خوردگی ارائه شده است عبارتست از نقش بازدارنده روی در اعمال متقابل رینو ویروس و / یا بازداری ویروس از اینکه به داخل سلول نفوذ کند. روی در شکل دادن اسپرمهای انسانی و حیوانی و همچنین متابولیسم تستوسترون دخیل است.
1-1-8-محرکهای دارویی:
نقصان در جذب روی در یک معده خالی بین 40 تا 60 درصد تفاوت می کند. جذب کسری روی به همراه غذا به نظر کمتر به چشم می خورد. هیستیدین "روی"، میتیونین روی، و تجمع‌های سیستئین روی به صورت خیلی بهتر نسبت به فرمها و گونه‌های دیگر مکملهای روی جذب می شوند. روی بیشتر از میان روده کوچک جذب بدن می گردد. بیشتر روی بلعیده شده توسط ژژونوم جذب می گردد. مکانیسم دقیق میزان روی فرستاده شده به داخل آنتروسیت هنوز غیر واضح و حل نشده می باشد.
انتقال دهنده‌های روی در مدلهای حیوانی شناسایی شده اند. همینکه روی در داخل آنتروسیت قرار گرفت. می تواند برای پروسه‌ها وفعالیت‌های مربوط و وابسته به روی مورد استفاده قرار گیرد. در اینجا باید به متالوتایونین وابسته باشد و در داخل آنتروسیت نگهداری و یا از میان سلولها عبور می کند. میزان "روی" یی که به داخل پلاسما هدایت می شود وابسته به آلبومین (در حدود 80 درصد)، آلفا – 2 – ماکروگلوبین (در حدود 18%) و به برخی پروتئینها از قبیل ترنسنفرین و سرولوپلاسمین (در حدود 2 درصد) می باشد. دفع روی نیز بیشتر از طریق مسیر گوارشی- روده ای صورت می گیرد. (بخشهایی که مربوط و در ارتباط با روده می باشد) بیشتر محرکهای دارو شناختی در انسان هنوز ناشناخته است و مطالعات همچنان در این موارد
ادامه دارد. (83).
1-1-9-نتیجه
کمبود روی در بدن نشان داده است که می تواند در آسیب رساندن به سیستم ایمنی بدن موثر واقع گردد. می تواند عملکردهای لمفوسیت T,B را کاهش داده و پاسخها و واکنشهای سریع به میتوژنها را تحت تاثیر منفی خود قرار دهد. علاوه بر آن می تواند فعالیت بیولوژیکی بسیاری از لمفوسیتها را کاهش دهد. کمبود روی نشان داده که می تواند انتقال جفتی، آنتی بادیها از مادر به جنین را کاهش دهد. حتی مقدار کم کمبود روی در بدن نشان داده است که می تواند یک نوع عدم توازن در سلولهای میانی و ایمنی همورال ایجاد نماید. مکملهای ضروری در بدن بسیاری از نقصانهای ایمنی دیگر را در موارد گسترده در خارج از بدن (در لوله آزمایش و مطالعات انسانی و حیوانی) معکوس گرداند. استفاده از روی در دوران کودکی می تواند کودکان را از ابتلا به ذات الریه یا سینه پهلو تا 41% حفظ نماید. و همچنین موارد مربوط به اسهال را در کودکان تا 25% کاهش دهد. و این همه بر اساس تحقیقات و مطالعات تصادفی و کنترل شده در کشورهای در حال توسعه می باشد. بر اساس این تحقیقات فلز روی موجود در بدن موثرترین راه برای درمان و جلوگیری از ذات الریه در کودکان و همچنین درمان اسهال در جمعیتهای کشورهای در حال توسعه می باشد (10) مساله قابل توجه در این تحقیقات اینست که عفونتهای تنفسی و ذات الریه علی الخصوص، باعث تقریبا مرگ و میر بچه‌ها و کودکان در کشورهای در حال توسعه می باشد.بسیاری از افراد مسن سالم و بسیاز از افراد مسن که دارای یک نوع عدم سلامتی در بدن خود می باشند دارای نوعی کمبود قابل توجه روی می باشند. مکملهای روی در بدن این افراد می تواند درمان عملکردهای ناقص تی لمفوسیت و بیماریهای مربوط به آن موثر واقع گردد. همینطور این مکملها می توانند اثرات و نتایج مختلفی در بازگرداندند سیستم ایمنی بدن به حالتهای قبل از بیماری داشته باشند. آسیبهای متابولیسم و همینطور کمبود روی در بدن با تورم همراه است برخی تورمهای توپی شکل در بدن و آرتریت روماتوئید شامل می شود و استفاده از مکملهای روی ومیزان روی کافی در بدن در درمان نواحی مربوط به روده بسیار جالب است . برخی از شواهد اولیه کلینیکی نیز وجود دارد که ورود روی کافی به بدن می تواند در برخی موارد در میان ارتریت روماتوئید مفید واقع شود. روی موجود در پلاسما در این بیماری از بین می رود و کمبود روی مانع از عکس العمل لمفوسیت در برخی بیماریها می گردد. فلز روی تخریب شده در بدن با بیماری HIV نیز ارتباط دارد، علاوه بر آن می تواند بر عفوننتهای جدی تر نیز تاثیر گذار باشد (83) مکملهای روی می تواند در افزایش تعداد سلولهای لمفوسیست T CD4 و کاهش عفونتهای باکتریائی در میان بیماران مبتلا به ویروس HIV موثر باشد. افزایش روی در بدن، بسیاری از مشکلات ناباروری مردان و زنان را در افرادی که از کمبود روی رنج می برند را مرتفع ساخته است. میزان مناسب و کافی روی در بدن برای شکل دهی مناسب به بلوغ اسپرماتوز ضروری و حیاتی است. فلز روی در موارد مربوط به زنان باردار نقش مهی ایفا می کند. و نقصان و آسیب در متابولسیم روی می تواند تاثیرات معکوسی بر شخص باردار و بر رشد جنینی داشته باشد. فلز روی حتی بر روی کودک و نوزاد تازه متولد شده نیز موثر است از آنجایی که تنها راه ورود روی به بدن از طریق شیر مادر است. (در ماههای اولیه زندگی) کودکان نارس حتی بیشتر در خطر ابتلا به کمبود روی می باشند.
تحقیقات نشان می دهد که تزریق و خوراندن پانزده میلی گرم روی به مادران باردار یا مادرانی که دارای کودک شیر خوارند در افزایش وزن فرزند و کودکشان موثر واقع شود. گزارشی نیز اخیرا ارائه شده است که نشان می دهد مصرف 100 میلی گرم روی دوباره در هر روز به همراه غذا می تواند در از بین بردن بردن لکهای صورت و بدن تاثیر گذار باشد (115)
1- تناقضات: روی در افرادی که دارای حساسیت شدیدند نسبت به هر مکملی که اندکی روی در آن موجود باشد عکس العمل نشان می دهد و برای این گونه افراد توصیه نمی شود.
2- احتیاط و مراقبت: زنان باردار و مادران بچه دار باید از مصرف روی بیش از میزان RDA (15 میلی گرم در هر روز برای زنان باردار و 19 میلی گرم برای زنانی که کودک خود را شیر می دهند در شش ماهه اول و 16 میلی گرم برای زنان شیرده در شش ماهه دوم) خود دارای نمایند.
3- عکس العملهای معکوس: مصرف روی تا حد 30 میلی گرم روزانه معمولا به راحتی قابل تحمل است مصرف بیشتر از آن ممکن است اثرات معکوس داشته باشد اثرات آن می تواند در قسمتهای مربوط به روده، مشاهده گردد مواردی از قبیل حالت تهوع، استفراغ،و ناراحتیهای روده ای. اثرات و عکس العملهای معکوس دیگر را می تواند شامل احساس کردن طعم فلزی در دهان، سر درد و خواب آلودگی نیز باشد.
4- گزارشاتی نیز مبنی بر اینکه مصرف بالای روی در افراد می تواند کلسترول HDL را کاهش دهد وجود دارد. مصرف شدید و مضمن روی می تواند در کمبود مس و هیپوکرومیک و میکروستیک آنمی ثانویه را به واسطه مصرف بالای روی منجر گردد. مصرف بالای روی در بدن می تواند مختل کننده دستگاه ایمنی باشد.
1-1-9-1فعل و انفعالات
داروها
- بیسفوسفونات : مصرف پیوسته و مداوم این دارو به همراه روی ممکنست باعث کاهش جذب بیسفوسفونات و هم روی گردد.
- کوئینولون اسپیروفلاکسین، گاتیفلاکساسین، لیوفلاکساسین، لومافلاکساسین، موکسی فلاکساسین،نور فلاکساسین، اوفلاکساسین، اسپارفلاکساسین، تروافلاکساسین): مصرف پیوسته و مداوم این دارو می تواند در کاهش جذب هم کوئینولون و هم روی تاثیر باشد.
- پنی سیلامین مصرف پیوسته این دارو نیز در کاهش جذب پنی سیلامین ورودی موثر است.
- تتراسایکلین (دوکسی سایکلین، مونوسایکلین، تتراسایکلین): مصرف همزمان و مستمر تتراسایکلین و روی باهم می تواند در کاهش جذب هم تتراسایکلین و هم روی موثر باشد.
فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد
تعداد صفحات این مقاله 138 صفحه
پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید
دانلود مقاله مطالعه اثرات تداخلی روی در جذب و انتقال آهن
پایان نامه کارشناسی ارشد با عنوان: اثر تداخلی قاب خمشی – دیوار برشی با در نظر گرفتن اثر تغییر شکل پذیری خاک
