1- هدف:
هدف از تدوین این دستورالعمل بیان نحوه اجرای سیستم کنترل آماری فرآیند (SPC) در شرکت شب شکن البرز جهت نظارت و کنترل پیوسته درفرآیندهای تاثیر گذار بر روی مشخصه های ویژه محصولات، کاهش نوسانات فرآیند، کاهش ضایعات و دوباره کاریها می‌باشد.
2- دامنه:
کلیه فرآیندها و محصولات تولیدی در صورت نیاز
3- مسئولیت ها:
- بازرس کنترل کیفیت وظیفه اجرای کنترل آماری فرآیند را در مراحل مربوطه برعهده دارد.
- مدیرتولید وظیفه هماهنگی در اجرای اقدامات اصلاحی مربوطه را بر عهده دارد.
- مسئول کیفیت وظیفه نظارت بر اجرای اقدامات اصلاحی را در هر مرحله بر عهده دارد. و همچنین وظیفه اصلی در تهیه نمودارهای مبنا و نیز تغییر مدارک کنترلی در صورت لزوم را بر عهده دارد. و در ممیزی های دوره ای محصول و یا فرآیند از نتایج حاصل از اجرای سیستم کنترل آماری فرآیند استفاده می نماید.
- نماینده مدیریت وظیفه نظارت برتشکیل جلسات وحسن اجرایSPC را بر عهده دارد.
4- واژگان و تعاریف:
- تغییرات ذاتی: آن دسته از تغییراتی هستند که جزء ذات فرآیند بوده و تحت کنترل ما نیستند. و معمولا برآیندی از تعداد زیادی از عوامل جزئی کم اهمیت می باشد. این دسته از عوامل اغلب غیر قابل کنترل و در طول زمان با ثبات و دارای توزیع با الگوی مکرر می باشند. تغییرات ذاتی را نمی توان از ذات فرآیند جدا کرده و شناسایی نمود.تأثیر این تغییرات بر فرآیند اندک بوده و بر اثر علل ذاتی یا عام (Common Cause) بوجود می آیند. در حالت کاملا مطلوب تنها باید علل عام در فرآیند حضور داشته باشند.
- تغییرات اکتسابی: آن دسته از تغییراتی هستند که بر اثر دلایل قابل شناسایی و محدود بوجود می آیند. مجموعه عواملی نظیر مواد اولیه، ماشین، نیروی انسانی و روش تولید در نهایت کیفیت خاصی را ایجاد می نمایند و با تغییر هر یک از آنها کیفیت جدیدی برای محصول حاصل میشود. این تغییرات تأثیر بسیاری بر محصول خروجی داشته و بر اثر علل خاص (Special Cause) بوجود می‌آیند. تاثیر این عوامل بر فرآیند همیشه یکنواخت نیست، یعنی اینکه وقتی پیش می آیند نحوه توزیع ارقام حاصل از فرآیند را تغییر می دهند. تا وقتی که علل خاص نوسانها، شناسایی و حذف نشوند، اثرشان بر فرآیند همچنان ادامه خواهد داشت و ستاده های حاصل از فرآیند بی ثبات خواهند بود. تغییراتی که براساس علل خاص در فرآیند بوجود می آیند، همیشه زیان آور نیستند، وقتی که زیان آور هستند می بایست شناسایی و حذف شوند و در صورت سود بخش بودن، می بایست شناسائی و به صورت جزء همیشگی فرآیند در آیند. هدف اصلی در(SPC) به حداقل رساندن این نوع تغییرات است.
- متغیرهای وصفی: آن دسته از متغیرهایی که به صورت قابل قبول یا غیر قابل قبول، OK،NOTOK و یا تعداد ضایعات بیان می شوند.
- متغیرهای کمی: آن دسته از متغیرهایی که به صورت یک عدد اندازه گیری می شوند. مانند: طول، وزن، قطر و…
- (MEASURMENT SYSTEM ANALYSIS) MSA: تجزیه و تحلیل سیستم های اندازه‌گیری که پیش نیاز اجرایSPC است.
- CP: شاخص قابلیت فرآیند نشان می‌دهد که فرآیند مورد نظر از شایستگی لازم برای تولید محصولات منطبق با نقشه برخوردار است یا خیر.
- CPK(قابلیت فرآیند با توجه به حدود نمودارهای کنترلی): این شاخص زمانی استفاده میشود که حدود بالا و پایین تلرانس نقشه معین باشد. این شاخص، برابر کوچکترین مقدارCPU یاCPL است.
- PPK(قابلیت فرآیند با توجه به حدود نمودارهای کنترلی): این شاخص برای تعیین توانایی فرآیندی جدید یا فرآیندی که بعد از مدتی توقف دوباره شروع به کار کرده است استفاده میشود. مفهومPPK دقیقاً مانندCPK است با این تفاوت که محاسبات آنها بر اساس مقدار واقعی انحراف معیار انجام میشود.
- CMK(قابلیت ماشین): ازاین شاخص زمانی استفاده میشود که قالب جدید یا ماشین جدیدی وارد کارخانه میشود و یا تعمیر اساسی روی یکی از دستگاهها صورت می‌گیرد.
نحوه اجرای سیستم کنترل آماری فرآیند SPC