یعنی این که دین ذاتاً واحد است منتها راه تکاملی خود را ادامه داده است تا اینکه با آمدن نبی اکرم (ص) این برنامه به صورت کامل و بدون عیب و نقص ارائه گردیده است ختم نبوت یا تبلیغی است یا تشریعی است ، چون پیامبرانی که خدا فرستاده است از پیامبران تبلیغی و یا تشریعی هستند .
پیامبران تبلیغی :
دارای کتاب و شریعت خاصی نبوده اند بلکه صرفاً شریعت پیامبران قبل از خود را تقلید می کردند .
پیامبران تشریعی :
که از آنها به پیامبران اولوالعزم یاد می شود . ضمن داشتن کتاب ، شریعت خاصی داشته اند . امروز حتی نیاز به پیامبران تبلیغی هم نیست زیرا بشر به آن درجه از رشد و بلوغ فکری رسیده است که بتواند برنامه ارائه شده و کتاب آسمانی خود را از تحریف حفظ کرده و بتواند از دستور العمل الهی بهره جوید .
فلسفه و حکمت ختم نبوت تشریعی :
در این قسمت ما دنبال این مطلب هستیم که ثابت کنیم بشر نیاز به برنامه جدید الهی ندارد ، یعنی سیستم قانون گذاری آن به گونه ای است که قادر است تمام نیازهای او را برآورده سازد اثبات این مسأله در قالب دو عنوان قابل بررسی است .
- اسلام و مقتضیات زمان .
- اسلام و سیستم قانون گذاری آن و عناصر پویایی .
اکنون برای روشن شدن مطلب سیستم قانون گذاری اسلام را بررسی می کنیم تا به ویژگی های آن پی ببریم تا از طریق شناخت ویژگی های آن پی به فلسفه و حکمت ختم نبوت تشریعی ببریم .
دین مبین اسلام دارای ویژگی هایی است که با آن ویژگی ها قادر است تمام سؤالات جدید و احادیث را پاسخ دهد و ویژگی های آن که باعث پویای دین اسلام عبارتند از :
الف ) ورود عقل در حریم قانون گذاری : یعنی اسلام در کنار وحی عقل را به عنوان حجت باطنی معرفی می کند . در روایات و آیات فراوانی ما را به تفکر ، تدبر ، تعقل و تفقه ، ترغیب و تشویق کرده است علت این امر این است که تمام قوانین الهی تحت عنوان دین اسلام با واقعیت های زندگی وعقل مطابقت کامل دارد .
ب) اجتهاد به عنوان قوه محرکه اسلام : مجتهد بین متغیرات زمان و قوانین اسلامی هماهنگی ایجاد می کند با احاطه ای که به قوانین اسلامی دارد مثلاً فروع را به اصول بر گردانده و با روشن بینی کامل وظیفه افراد را مشخص می کند .
ج ) مبتنی بودن قوانین اسلام بر مصالح و مفاسد واقعی : چون شارع مقدس حکیم است تمام دستوراتش مبتنی بر مصالح و مفاسد واقعی فردی و اجتماعی است خواه دنیوی و خواه اخروی .
د ) توجه به احکام ثانویه و اولیه : احکام اولیه مربوط نیازهای ثابت و دائمی انسانها است این احکام بجز در حالتهای اضطرار قابل تغییر و تبدیل نیستند در صورتی که احکام ثانویه در هنگام بروز ضرورت زندگی فردی و اجتماعی مقرر می شوند و مبتنی بر علل و انگیزه ثانوی است . احکام ثانویه انعطاف پذیری دین اسلام را گسترش می دهد ، خلاصه انسان در هیچ شرایطی بلاتکلیف نخواهد ماند .
ح ) عدم توجه به شکل و صورت ظاهر زندگی : اسلام با پیشرفت مخالف نیست هدف اسلام رساندن انسان به سعادت است و انسان برای رسیدن به این هدف از افراد و مسائل گوناگون بهره می گیرد یعنی اسلام جمود فکری را نمی پذیرد که صرفاً از امکانات ابتدایی برای رسیدن به هدف که همان سعادت حقیقی است از هر وسیله ممکن باید بهره برد
و) قوانین کنترل کننده : درست است که اسلام برای رسیدن به هدف استفاده از هر وسیله ممکن را جایز دانسته اما جایی که امکان انحراف وجود دارد عواملی تحت عنوان کنترل کننده قرار داده تا این که انسان با تأثیر پذیری از طبیعت حیوانی خود هز هدف اصلی خود دور نشود .
ز) اختیارات حکومتی : به حاکم اسلامی به صورت مطلق اجازه داده است که در امور امت اسلامی دخل و تصرف کند که از این احکام به احکام حکومتی تعبیر می شود بنابراین حاکم اسلامی می تواند بر اساس مصالح اسلامی مردم را به کاری اجبار و الزام نماید این مورد نیز موجب انعطاف پذیری قوانین اسلام است .
فلسفه و حکمت ختم نبوت تبلیغی :
سخن بر سر این است که اگر بپذیریم که نبوت تشریعی پایان پذیرفته است یعنی بعد از پیامبر اسلام صاحب شریعتی نخواهد آمد اما این خود می تواند ما را از نیاز به پیامبر تبلیغی بی نیاز کند .
می توان گفت وقتی بشر به آن درجه از بلوغ فکری رسیده باشد که نیاز به پیامبر تشریعی نداشته باشد به طریق اولی به پیامبر تبلیغی نیاز نخواهد داشت البته این سخن به معنی آن نیست که بشر برای ادامه زندگی خود و یافتن راه سعادت نیاز به راهنما نداشته است بلکه تسریع شده است که بعد
شامل 13 صفحه فایل word قابل ویرایش
دانلود مقاله مراتب دین