مقدمه:
موقعیت جغرافیایی :
قسمتی از جزایر آمریکای مرکزی از جمله کوبا در سال 1492 میلادی کشف شده این کشور در 90 میلی جنوب کی بست و 112 میلی خاک ایالات متحده آمریکا در دریای آنتیل ها و یا کاراییب میان آمریکای شمالی و جنوبی در نزدیکی مدار راس سرطان واقع شده است .
قسمت غربی این جزیره در دهانه ورودی خلیج مکزیکو قرار دارد در حالیکه در قسمت شرقی به داخل اقیانوس اطلس پیش رفته است .
کوبا از غرب به شرق 745 میل درازا دارد و پهنای متفاوت از 22 تا 125 میل است و دارای 44218 میل متری مربع مساحت دارد.
کوبا در مقابل و مقایسه با آمریکا سرزمین بسیار کوچکی است و امروزه تخمیناً جمعیتی بیش 7 میلیون نفر است .
این سرزمین از نظر وسعت از کشورهای نظیر هلند ، بلژیک و مجارستان و اتریش و دانمارک یا سوئیس بزرگتر است.
در سال 1492 کیریستف کلمپ پس از کشف جزایر آنتیل گفت از سرزمین کوبا زیبا تر چشم بشر هرگز ندیده است چهار ده درصد آنها سیاه و ده درصدشان دو رگه و باقی سفید پوست زبان آنها اسپانیایی ومذهب آنها کاتولیکی هستند پایتختش هاوانا و شهرهای بزرگش سانیتاگو کاکاگی ،ماتانزا است
در سال 1898کوبا مستعمره اسپانیا بود و از آن پس تا 1902اشکارا به ایالتهای امریکا وابسته شد درسال 1902دارای قانون اساسی و رژیم جمهوری گشت چون جنگ جهانی اول به پایان رسید ماکادو در آن کودتا کرد وفرمانروایی خود را جانشین جمهوری ساخت در 1933رژیم استبدادی ماکادو بایک انقلاب دموکراتیک واژگون گشت اما چند ماهی بر نیامد که دیکتاتور تازه بنام گروهبان با تیستا زمام کشوررا بدست گرفت
پس از 10 سال خود کامگی با تیستا دست به کار انتخابات جمهوری زد و چون از اورنگ فرمانروایی به زیر افتاد روی به آمرکا نهاد و به آن کشور پناه برد
سپا از جنگ جهانی دوم در 1952 با تیستا به دستیاری امریکا به کوبا بازگشت وخود را نامزد مقام ریاست جمهوری کرد در جریان انتخابات کودتای دوم امریکا صورت گرفت گروهبان با نیت از نوبه زمام دارای رسید ُاوتااخرین روزهای سال 1958حاکم مطلق و فرمانروای خودکامه کوبا بود در این هنگام سرکشان ریشوی فیدلی پس از جنگ و گریزهای دو ساله پیروزمندانه پا به هاوانا پایتخت کوبا نهاد و باتیستا دیکتاتور نابکار ناگزیر دوباره راه امریکا را در پیش گرفت.
هوای کوبا در تابستان و زمستان معتدل است و دهقان کوبایی واهمه سرما زدگی محصول خود را ندارد . خاک کوبا بسیار حاصل خیز است و نیمی از زمینها ی کشاورزی آن قابل کشت است و برای بار آوردن هر نوع محصول مناسب است در حدود سه پنجم زمین جزیره اصلی کوبا مسطح است و قسمت اعظم زمینهای غیر قابل کشت و برای چرا مناسب است کوبا زغال ندارد و مقدار نفتی که تا کنون در آنجا کشف شده است ناچیز است اما پر از ذخایر آهن و نیکل است و تقریبا می توان گفت که یکی از بزرگترین منابع دنیا است . (محسن محمدی، 1381، ص 3)
سوسیالیسم کوبایی و جنبش 26ژوئیه
مشخصه عمده ای که انقلاب کوبا را از انقلاب های سوسیالیستی پیش از آن متمایز می کند ماهیت چریکی آن است آغازگر این انقلاب به جای یک حزب انقلابی که از طریق به دست آوردن رهبری اعتراضات طبقه ی کارگر قدرت سیاسی را در دست می گیرد گروهی کوچک چریک بودند که با هم دست گرفتن اسلحه با دولت حاکم وارد مبارزه مسلحانه شده بودند حزب کمونیست و هوادار شوروی کوبا یا حزب سوسیالیست مردم کوبا تشکیل شده در دهه بیست میلادی و عضو کمنترن تحت هدایت مسکو علاوه برحمایت از حکومت باتیستا در کابینه او هم دارای وزرایی بود به همین دلیل در ابتدای به دست گرفتن قدرت توسط انقلابیون حزب کمونیست و اپوزیسیون سنتی چپ کوبا تردیدهای جدی نسبت به نیات شورشیان جنبش بیست و شش ژوئیه می کرد
با این حال تا سال 1961 گرایش کاسترو و نیرو های سنتی کمونیسم در کوبا به طور روز افزون به هم نزدیک تر شدند تا سرانجام در این سال جنبش بیست و شش ژوئیه حزب سوسیالیست مردم کوبا و گروه انقلابی سیزده مارس با پیوستن به یکدیگر سازمان متحدی تشکیل دادند که بعدها تبدیل به حزب کمونیست کوبا گردید و تا امروز قدرت سیاسی را در کشور کوبا در دست دارد .
کاسترو و سازمان اش در بدو امر و حتی تا مدتی پس از تصرف قدرت سیاسی خود را کمونیست نمی دانست جنبش بیست و شش ژوئیه بیش از همه چیز جنبشی ضد امپر یالیست با گرایشات قوی و ناسیولیستی بود حرکت کاسترو در واقع واکنشی به دخالت همه جانبه ی دولت ایالات متحده در امور کوبا تسلط کمپانی های آمریکایی بر تمام شئون اقتصاد این کشور و فقر و عقب ماندگی شدید مردم کوبا در نتیجه این عوامل بود (داوود پزشک ، 1384 ، ص 1).
استقلال طلبی و برنامه پیشرفت کوبا
این گرایش ضد امپریالیستی جنبش کاسترو در کنار شاخصه شدید استقلال طلبانه قرار می گرفت که تمام ملت های امریکای لاتین را مخاطب خود قرار می داد و خواهان پاسخی به آنچه استعمار آمریکایی میدانست بود این در حالی است که مفهوم استعمار برای کشور های امریکای لاتین که استقلال خود را از پی قرن ها سلطه اسپانیا از طریق جنگ های استقلال خونین با این کشور به دست آوردند تا هژمونی دولت آمریکا بلافاصله جایگزین استعمار اسپانیاشود مفهومی بنیادین است.
این مسئله در سخنرانی 26سپتامبر 1960فیدل کاسترو در مجمع عمومی سازمان ملل وضوح دیده می شود در این سخنرانی که مدت کوتاهی بعد از انقلاب صورت گرفت و در دوره ای که اختلاف با ایالات متحده در حال بالاگرفتن است کاسترو تلاش می کند چارچوب های انقلاب کوبا را برای رهبران دنیا بیان کند و در واقع در رو در روی رهبران دنیا از سیاست های انقلاب دفاع نمایند.
در این سخنرانی کاسترو از یک سو در عین حالی که نسبت به بلوک شرق همدلی نشان می دهد در برابر کمونیست خوانده شدن از سوی ایالات متحده مقاومت می کند و از سوی دیگر با بر شمردن مشکلاتی که مردم کوبا با آن دست گریبانند و کاسترو و امپریالیسم را برای آن سرزنش می کند راه حل های دولت انقلابی را برای این مشکلات اعلام می کند.
او از جمله درصد بیکاری بالا برخوردار نبودن نیمی از جمعیت کوبا از انرژی برق عدم مسکن قابل زندگی برای سه ونیم میلیون از مجموع 6میلیون کوبایی وضعیت نامناسب آموزش و پرورش و بهداشت و عدم مالکیت 85درصد از دهقانان کوبایی بر زمین هایی که بر ان کار می کردند به عنوان مشکلات به جای مانده از دوران پیش از انقلاب اشاره می کند توجه به این نکته ضروری است که بخش اعظم زیر ساخت های اقتصادی کوبا اعم از زمین های کشاورزی صنایع برق و تلفن و غیره پیش از روی کار آمدن دولت انقلابی در اختیار کمپانی های آمریکایی قرار داشت که همه این ها موجب تراز مثبت تجاری به نفع آمریکا و ارزش بیش از یک میلیارد دلار در طول دهه پنجاه میلادی شده بود در پاسخ به این وضعیت است که دولت انقلابی علاوه در بر در پیش گرفتن سیاست هایی از قبیل کاهش اجازه مسکن لغو امتیازهای داده شده به سرمایه های خارجی اصلاح قوانین و توزیع مجدد اراضی کشاورزی ملی کردن صنایع و معادن دست به کمپین هایی برای بهبود وضع بهداشت و ریشه کن کردن بی سوادی می زند از همه این سیاست ها مهمتر دولت انقلابی قول می دهد اقتصاد کوبا را از اتکا به صادرات شکر نجات دهد وبرنامه ای برای صنعتی کردن کوبا در پیش بگیرد.(همان منبع ، ص 2)
اتحادیه بلوک شرق
تقسیم مجدد اراضی و اصلاح قوانین کشاورزی از پایه ای ترین قول های دولت انقلابی بود با این حال این سیاست ها که شامل خلع مالکیت سرمایه ایالات متحده بر زمین های کشاورزی می شد دولت این کشور را وادار به واکنش کرد در نتیجه این تنش و اقدام دولت کاسترو و در جستجوی بازار جدید برای محصول شکر خود کوبا از سال 1961میلادی آغاز به برقراری روابط تجاری نزدیک با دولت شوروی نمود این چرخش دو پیامد عمده و مرتبط به هم داشت که سرنوشت انقلاب کوبا را از ان به بعد تعیین کرده است نزدیک شدن کوبا به بلوک شرقی که سرآغاز ان امضای قراردادی برای صدور شکر به شوروی درازای نفت خام بود تبعا منجر به عکس العمل شدید آمریکا و تیره شدن بیشتر روابط قبلا آشفته دو کشور گردید تا جاییکه سرانجام دولت آمریکا علاوه بر این اجرا گذاشتن تحریم اقتصادی کامل کوبا دست به مسلح کردن گروه های هوادار باتیستا وحمله نظامی به کوبا زد نتیجه این اقدامات نزدیکتر شدن و نهایتا اتحاد کوبا با دولت شوروی بود .
از سوی دیگر پیوستن کوبا به بلوک شرق تبعات غیر قابل بازگشتی برای نوع سوسیالیسم این کشور و سرنوشت انقلاب کوبا داشت ماهیت روابط کوبا اتحاد شوروی را می توان تهیه شکر برای بلوک شرق از سوی دولت کوبا و سوبسید های گسترده به شکل پول تسلیحات و غیره از طرف دولت شوروی که منابع آمریکایی تا شش میلیارد دلار در سال تخمین می زنند مشخص کرد .
پیامد اصلی این شکل رابطه با شوروی ادامه اتکای کوبا به شکر به عنوان شکل اصلی تولید اقتصاد بود . باید توجه کرد از آنجا که در بسیاری از مطالب تاریخی دلیل اصلی عقب ماندگی کوبا عقب همین اتکا به شکر دانسته شده است ، دولت پس از انقلاب اعلام کرد ه بود قصد دارد این مسئله را از طریق صنعتی کردن کوبا حل کند . بنابراین سیاست کلان نزدیکی به بلوک شرق منجر به پیگیری نشدن برنامه صنعتی سازی کوبا شد که این مسئله به نوبه خود شکل نظم یافتن ساختار سیاسی و فرهنگی کوبای سوسیالیست را تا به امروز رقم زده است . (همان منبع ، ص 3)
پس از فروپاشی :
با فروپاشی شوروی و قطع حمایت های اقتصادی شوروی از کوبا اقتصاد این کشور که حول ساختار مشخص بالا شکل گرفته است .دچار بحرانی اساسی شد در سال 1989تجارت با اتحاد شوروی به تنهایی 85درصد از حجم کل بازرگانی کوبا در برمی گرفت در حالی که تجارت خارجی به نوبه خود بالغ بر نیمی از درآمد ملی کشور را تشکیل می داد به فاصله پنج سال از فروپاشی بلوک شرق تولید نا خالص ملی کوبا با پنجاه درصد از 19/3 میلیارد دلار به حدود 10میلیاردکاهش پیدا کرد تولید صنعتی به 15درصد ظرفیت سقوط کرد و تولید کشاورزی تقریبا به طور کامل فلج شد.
این وضعیت دولت کوبا را مجبور به دور شدن از سیاست نوع شوروی و تلاش برای ایجاد نوع جدیدی از سوسیالیسم نمود به این ترتیب و در پاسخ به این وضعیت دولت سوسیالیست کاسترو وپاره ای اصلاحات اقتصادی را تحت عنوان شرایط ویژه در زمان صلح معرفی کرد این برنامه ها شامل یک برنامه غذا به هدف خودکفا نمودن مزارع دولتی در کوبا از طریق کوچک کردن اندازه خودگردانی و استقلال اقتصادی این مزارع جذب سرمایه درصنعت جهانگردی که منجر به تبدیل شدن این صنعت به بزرگترین منبع درآمد کوبا بالا تر از شکر گردید قانونی کردن دلار آمریکا در کنار پزوی کوبایی کاهش برخی سوبسید ها و تشویق خود اشتغالی در شکل کار هایی از قبیل رستوران داری می شود
با به کار بستن این اصلاحات از سال 1995میلادی و اقتصاد کوبا به مرور بهبود پیدا کرد و علی رغم تشدید تحریم های ایالات متحده درشکل دو قانون جدید توسعه خود را از سر گرفت به طوری که بین سال 1994تا1996میلادی نرخ رشد کوبا به ترتیب به 7درصد ،2/5و 7/8 بالغ شد این اتفاق در حالی افتاد که دولت کوبا علی رغم اصلاحات موفق به حفظ خدمات اجتماعی که از اصول اولیه انقلاب کوبا دانسته شده اند از جمله حق تحصیل و خدمات درمانی رایگان برای همه گردید .
با این حال علیرغم این رشد اقتصادی که آن را معجزه کوبایی خوانده اند به کار بستن این اصلاحات وضعیت پیچیده ای را برای سیستم سوسیالیستی کوبا به وجود آورده است مجموعه این اصلاحات نهایتا به تقسیم کردن اقتصاد کوبا به دو بخش کاملا مجزای خارجی که درآمد ارضی کشور را در اختیار دارد و بخش داخلی که هم چنان بر مبنای پزوی کوبا وبر مبنای اقتصاد برنامه ریزی شده اداره می شود منجرشده است این تقسیم اقتصادی باعث پدید آمدن نابرابری اجتماعی میان شاغلین هر بخش شده است.
تبعابرای دانستن این که سوسیالیسم کوبایی با این تناقض درونی چگونه برخورد خواهد کرد و به چه سویی خواهد رفت منتظر تحولات آینده ماند. (همان منبع ، ص 3)
بهداشت و درمان در کوبای سوسیالیست:
بر مبنای آنچه اصل سوسیالیستی دسترسی عادلانه ی کلیه اعضای جامعه به خدمات بهداشتی دانسته شده، حقوق بشر در کوبا شامل بهداشت و درمان رایگان برای همگان است به همین دلیل از سال 1959 با انقلاب کوبا دولت انقلابی دست به اصلاح سیستم بهداشت و درمان این کشور زد که با تاکید بر روش های پیشگیری از بیماری کوبا را به یکی از موفق ترین کشورها در مدیریت بهد اشت عمومی تبد یل کرد اساس ا رائه این خد ما ت بهد اشتی و درمانی بر پیشگیر ی بیماری با بهینه سا ز ی بهیاری در سطح محلی و سرمایه گزاری درآموزش های بهداشتی به عمومی مردم است نهادهای بهداشتی در کوبا به سه قسمت عمده تقسیم می شوند .سیستم بهداشت کوبا امروز در سطح اولیه مراکز درمانی شامل بیمارستان های تخصصی پزشکی است که 25 تا 30 هزار کوبایی را پوشش می دهند. بیمارستان های استانی که شامل پلی کلینک های تخصصی ، ccu و Icu و اورژانس هستند برای هر 4000تا 5000کوبایی خدمات درمانی ارایه می کنندبهداشت در کوبا در سال های دهه شصت میلادی بر مبنای مدیریت و درمان بیماری ها در بیمارستان ها آغازشد و در دهه های هفتاد و هشتاد میلادی به سمت پیشگیری بیماری ها در سطوح محلی ترقی پیدا کرد به این ترتیب اکنون برای هر 600کوبایی یک تیم پزشکی مجهز شامل پزشک خانوادگی پرستار و مددکاران اجتماعی در پایگاه های بهداشتی محله ای معین شده اند.
موفقعیت سیستم بهداشتی کوبا در بهینه سازی ارتباط این تیم های کوچک پزشکی با خانواده های ساکن هر محله هست که با دادن آموزش های بهداشتی ،مراقبت های تشخصی،مراقبت های اولیه ،مراقبت از زنان باردار،و تنظیم خانواده برای پیشگیری وتشخیص بیماری تلاش می کنند . ( همان منبع ، ص 5)
وضعیت بهداشت در کوبا
بسیاری از متنقدین نسبت بالای هزینه ترتیب پزشکان ،که پانزده درصد میزان تولد ناخالص ملی را تشکیل می دهد ،را اتلاف سرمایه ملی و غیر ضروری می دانند .در حالی که کوبا که دارای رتبه سوم تعداد پزشک برای هر شهروند نسبت به هر کشور دیگری در جهان است با ترتیب مازاد متخصصین بهداشت به یکی از صادر کنندگان پزشک و خدمات درمانی به سایرکشور هادر حال توسعه مبدل شده است.
به عنوان مثال در سال 2004میلادی دولت کوبا و ونزوئلا یک برنامه انسان دوستانه برای درمان بیماری های چشم در آمریکا لاتین و کارانئیب را آغاز کردند عملیات مئجزه یک پروژه ده ساله است که با هدف ریشه کن کردن بیماریهای چشم در سطح آمریکای لاتین تا کنون 250000 نفر را تحت پوشش قرار داده است بیماران چشم هرساله برای انجام عمل جراحی به کوبا میروند و دولت کوبا در مقابل این خدمات از دولت ونزولا روزانه 90 هزار بشکه نفت پایین دریافت می کنند این در حالی است که با فروپاشی اتحادجماهیر شوروی ،کوبا یک شبه از 85درصد تجارت خود و شش میلیارد دلار رایانه ی سالانه شوروی محروم شده است با توجه به گزارش های سازمان ایدز حقوق بشر در سال 2003درکوبا 3300مبتلا به بیماری ایدز زندگی می کنند که این رقم پایین ترین در قاره آمریکا و یکی از پایین ترین ها در جهان است دولت کوبا در طی دهه ی هشتاد در میان انتقاد شدید مجامع بین الملی برای پیشگیری از ایدز آزمایش های سراسری اچ آی وی را اجباری و مبتلایان به این بیماری را در آسایشگاهای مخصوص قرنطینه کرد
ازسال 1993 به دنبال فشارهای بین المل کوبا شرایط بازگشت به زندگی عادی را برای این بیماران فراهم کرده است .امروزه مبتلایان به ویروس اچ آی وی ناچارند که دوره های سه ماهه آموزشی را در آسایشگاه های مخصوص بگذارنند و تنها به شرط اینکه لیست تمامی شریک های جنسی خود را در اختیار مسئولین بهداشت قرار دهند است که اجازه ترک آسایشگاه را دارند (همان منبع ، ص 6) مهمترین پیشرفت کوبا در مبارزه با ایدز ساخت بومی شش نوع مختلف داروهای ضد رترو و ویروس ها است با وجود تحریم های دارویی ایلات متحده کوبا امروزه موفق ترین کشور در حا ل توسعه برای تولید و صدور واکسن های رترو ویروسی و با قیمتی بسیار پایین تر از صنایع دارسازی ایالات متحده است .
بیوتکنولوزی نگاه کوبا به آینده :
با پیشرفتهای کوبا در علوم پزشکی و بیوتکنولوژی ایالات متحده به شدت در مورد خطر استفاده این کشور از صلاح های میکروبی ابراز نگرانی کرده و به همین خاطر کوبا در لیست دولت های تروریست واشینگتن قرار گرفته است . این در حالی است که کوبا خود می تواند هدف چنین حملاتی قرار بگیرد . در همین حال باید توجه کرد تحریم های اقتصادی واشیگتن که شامل دارو هم می شود کوبا را ناچار ساخته که از دانشمندان بومی برای توسعه صنعت دارو سازی و بیوتکنولوژی استفاده کنند.
شایان ذکر است علا رغم آنکه هیچ شاهد رسمی بر استفاده بایوتروریسم توسط ایالات متحده یا کوبا بایو تروریسم بر علیه یکدیگر وجود ندارد برخی منابع اپیدمی بیماری تب دنگویی سال 1981 را نشانه ای از بایو تروریسم آمریکا بر علیه آمریکای لاتین دانسته اند برای مقابله با ویروس تب دانگویی کوبا توانست برای اولین بار در سطح انبوه پروتئین انترفرون را برای درمان این بیماری توسط مهندسی ژنیتیکی تولید انبوه کنید این خود بزرگترین پیشرفت کوبا در زمینه بیو تکنولوژی است علاوه بر این واکن منژیت ساخت کوبا امروزه در سرتاسر آمریکای شمالی مورد استفاده قرار می گیرد همچنین مسئولین بهداشت کوبا امروزه توانسته اند علاوه بر ریشه کنی بیماریهای فلج اطفال ، سل ، تب تیفوید و دیفتری واکن بیماریهای منژیت و هپاتیت ب را تولید کنند . کوبا از سال 1959 در بالا بردن شاخص امید به و پایین آوردن شاخص مرگ و میر نوزادان پیشرفت های چشم گیری به دست آورده است بنا به آمار سازمان بهداشت جهانی شاخص امید به زندگی در مردان و زنان کوبایی برابر با همان شاخص در ایلات متحده به ترتیب 75 سال و 80 سال است آمار مرگ و میر نوزادان 5.6 در هر هزار نوزاد با کشور کانادا و در میان ثروتمند ترین کشورهای غربی رقابت می کند . کوبا سعی دارد بیوتکنولوژی را تبدیل به صنعت اول خود کند در پی همین سیاست درآمد خاص حاصل از صدور محصولات صنعت بیو تکنولوژی کوبا از 130 ملییون دلار در سال 1998 با 42 درصد افزایش به 300 ملیون دلار در سال 2005 رسیده است . (همان منبع ، ص 7)
چند برنامه انقلابی و واکنشها و تحولات
الف ) اصلاحات ارضی : در هفدهم ماه مه 1959 قانون اصلاحات ارضی بعداً از روز سوم ماه ژوئن همان سال رسمیت یافت به عنوان قانون امضاء و منتشر شد اجراء مقررات این قانون ظاهراً برای بهار سال 1960 درنظر گرفته شده بود.
مفادی که در قانون اصلاحات ارضی گنجانده شده بود و به مقدار فراوان هدفها و آرزوهای انقلابیون را خلاصه کرده بود. دولت انقلابی امیدوار بود با اجرای مفاد قانون اصلاحات ارضی، به هدف های زیر نایل آید :
1 ) تشویق توسعه اقتصادی از طریق استفاده عاقلانه تر از منابع طبیعی کشور.
فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد
تعداد صفحات این مقاله 24صفحه
پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید
دانلود مقاله سوسیالیسم کوبایی و جنبش 26ژوئیه