دانلود با لینک مستقیم و پر سرعت .
- مقدمه و تاریخچه قارچهای صدفی
Oyster mushroom
وجود گرما و هوای مرطوب در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری محدودیتهای عمده ای در امر کشت و پرورش بسیاری از قارچهای خوراکی متداول، مانند قارچ دکمه ای agaricus bisporus و شی تاکه Lentinula edodes ایجاد میکند. قارچ چینی با رشد بر روی کاه برنج، قارچی مناسب برای مناطق گرمسیری بوده و در این مناطق از اهمیت زیادی برخوردار است. کشت و پرورش قارچهای صدفی، نسبت به سایر قارچهای خوراکی، بسیار ارزان و کم هزینه است. انتخاب و پرورش این قارچ در صنایع تولید غذایی، برای کشاورزانی با درآمدهای محدود، میتواند منبع درآمدی مناسب باشد. گونه های پلوروتوس از جمله قارچهای خوراکی میباشند که در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری از رشد مطلوبی برخوردارند.
در حال حاضر گونه های متعددی از قارچ پلوروتوس شناخته شده اند که با برخورداری از قدرت تولید بالا و کیفیت مناسب، در شرایط حرارتی بالا نیز رشد مطلوبی دارند. بسیاری از گونه های پلوروتوس میتوانند بر روی چوبهای پوسیده یا در حال پوسیدن و نیز در سطح تمام چوبهای سخت و بقایای چوبی از جمله خاک اره و ضایعات کاغذ و بقایای قهوه (تفاله قهوه، پوستها، ساقه ها و برگها)، ساقه های سبز موز، پوست غوزه پنبه، کنجاله پنبه، بقایای آگاو، کنجاله سویا و بسیاری از مواد لیگنوسلولزی دیگر رشد کنند.
کشت پلوروتوس در کشورهای جنوب شرقی اسیا، اروپا و آمریکا بسیار رایج است و در طول فصول رشد، میتوان آن را پرورش داد. اغلب گونه های آن رشد میسیلیومی بالایی داشته و به راحتی مواد سلولزی را کلونیزه میکنند به گونه ای که قادرند این مواد را قبل از تخمیر (کمپوست شدن) تجزیه نموده و مورد استفاده قرار دهند. لذا قدرت ساپروفیتی بالایی دارند. از نظر تغذیه و رفع گرسنگی و نیز احیای اقتصاد کشاورزی، در کشورهای در حال توسعه پرورش گونه های پلوروتوس به سایر قارچهای خوراکی، از اهمیت و امتیاز بالایی برخوردار است.
در سال 2000 میزان تولید قارچ صدفی از 169000 متریک تن در سال 1987، به 909000 متریک تن در سال 1990 افزایش یافته است.
آنچه درمورد قارچهای صدفی مهم و قابل توجه است، تبدیل توده سابستریت بستر به اندامهای باردهی قارچ و راندمان بیولوژیکی آن اغلب با بیش از 100 درصد است که از نظر تولید قارچ در دنیا، حداکثر میزان تولید محسوب میگردد. در مراحل تجزیه و تخریب کاه خشک، حدود 50 درصد توده، به صورت گاز دی اکسید کربن، 20 درصد به صورت آب ، 20 درصد به صورت کمپوست مصرف شده، 10 درصد نیز تبدیل به ماده خشک اندام باردهی قارچ میشود. به طوری که این مقدار ماده خشک، معادل تبدیل 25 درصد توده تر سوبسترای بستر به قارچ تازه است. این امر کاملا به مرحله و زمان برداشت قارچ نیز بستگی دارد. قارچهای صدفی حاوی پروتئینهای اصلی و ضروری بوده که بر اساس وزن خشک قارچ مقدار آن برابر 35 – 15 درصد در منابع علمی گزارش شده است. این قارچها همچنین حاوی مقادیر قابل توجهی از اسیدهای آمینه آزاد است.
به علاوه این قارچها مملو از ویتامینهای مفید از جمله ویتامین C ، ویتامین B میباشد. تفاوتهای موجود در گونه های قارچ صدفی، از نظر میزان مواد غذایی، به چند عامل بستگی دارد. از جمله مقدار پروتئین قارچ تحت تاثیر نوع ماده مصرفی در بستر و میزان سوبسترا میباشد. تفاوت میزان ترکیب غذایی و عملکرد قارچهای نژاد پلوروتوس بسیار محرز است. برای اطلاع بیشتر به مقالاتی که در رابطه با خواص غذایی قارچهای صدفی ایل کاتان (1991) رای و همکاران (1988) و بانو و راجاراتنام (1988) مراجعه کنید.
در خصوص مشکلات موجود در زمینه پرورش قارچهای صدفی، به طور اهم به سه نکته باید توجه کرد:
1 – این قارچ خیلی سریع و زود فاسد میشود، به نحوی که فقط به مدت چند روز در فروشگاههای مواد غذایی قابل نگهداری است.
2 – به علت پخش گسترده اسپورهای قارچ در سالنهای پرورش، سلامت کارگران حساس با خطر جدی مواجه است. نژادهای بدون اسپور یا کم اسپور قارچ که زواید کوتاه و گوشت ضخیم تری دارند، مدت زمان بیشتری هم قابل نگهداری میباشند. همچنین پرورش دهندگان قارچهای صدفی، این ارقام را بیشتر مورد توجه قرار میدهند.
3 – حشرات زیادی وارد محل پرورش قارچهای صدفی میشوند که اقدامات لازم برای پیشگیری و مبارزه با آنها، امری ضروری است که پرورش دهندگان باید مورد توجه قرار دهند.
در مقایسه با سایر قارچهای خوراکی، قارچ صدفی بسیار مورد توجه حشراتی چون Phorid و Sciarid میباشد. این حشرات با حرکت سریع و چرخشی خود در فضا و محیط اطراف قارچهای مزبور و قارچهای بالغ، موجب پراکندگی و انتشار اسپور آنها در محیط میشوند.
2- تاکسونومی قارچ صدفی:
بیان یک تعریف دقیق از قارچها مشکل است آنها موجوداتی هتروترف میباشند و جذب کننده غذا هستند بعضی از آنها دارای ریسه میباشند که بر روی سوبستره (منبع غذایی) گسترش می یابد. یا به درون آنها رخنه میکنند و همچنین ممکن است دیواره سلولی داشته باشند. که معمولا جنس آن از کیتین میباشد (بعضی ها در دیواره سلولی سلولز دارند). موجوداتی چند هسته و اوکاریوت (هسته غشاء دار) میباشند به صورت ساپروفیت، همزیست و انگلی زندگی میکنند ثابت میباشند و در سطح جهان انتشار جغرافیایی دارند و بدین ترتیب به سلسله گیاهان و جانوران تعلق ندارند و در سلسله جداگانه قارچها (Fungus) طبقه بندی میشوند. قارچ صدفی (Pleurotus.Spp) جزء راسته اگاریکالز و رده بازیدیومیست میباشد که جایگاه تاکسونومی آن در نمودار زیر نشان داده شده است.
سلسله Fungi
شاخه Amastigomycota
زیر شاخه Amastigomycotina
رده Basidiomycetes
زیر رده Homo Basidiomgcetidae
سری Hymenomycetes
راسته Agaricales
خانواده Pleurotaceae
جنس Pleurotus
3- گونه های قارچ صدفی
قارچ صدفی دارای گونه های متفاوت با خصوصیات رویشی و مرفولوژی گوناگون میباشد و در سراسر دنیا انتشار دارد. در هر کشور بنا بر ذائقه و فرهنگ مردم آن و شرایط اقلیمی منطقه گونه ها و رقم های خاص، رشد و پرورش می یابند. انتخاب گونه مناسب با شرایط آب و هوایی منطقه و فرهنگ و ذائقه مردمان آنجا شرط اساسی موفقیت در تولید تجاری این قارج میباشد. مثلا در مناطق گرمسیر گونه فلوریدا که مقاومت خوبی به گرما از خود نشان میدهد انتخاب مناسبی خواهد بود.
بعضی از گونه های قارچ صدفی که در دنیا پرورش داده میشوند عبارتند از:
Pleurotus. Ostreatus
P.Eryngir
P.Florida
P.Flacellatus
P.Cystidiosus
P.Cotnucopiae
P.Sajor-Cajo
P.Sapidus
P.Pulmonarius
هرکدام از این گونه ها دارای رقمهای زیادی میباشند که شرایط بهینه بستر و اقلیمی خاص خود را جهت تولید ایده ال نیاز دارند.
اکثر قارچهای صدفی که در ایران پرورش داده میشود و به طور تجاری بذر آنها در بازار موجود است، مربوط به گونه های اوستراتوس، ساجر کاجو، پولمونارویس و فلوریدا میباشد. یا اینکه از رقمهای این گونه های میباشند که این رقمها توسط شماره خاص از یکدیگر بر اساس خصوصیات آناتومی، مرفولوژی، و پرورشی تفکیک داده میشوند.
4- اصول پرورش قارچ صدفی
4-1 مکان پرورش قارچ
تفلید از طبیعت امری است که همواره در انتخاب مکان پرورش قارچ راهگشا خواهد بود و هر چه بتوان به محیط رشد طبیعی قارچها نزدیک گردید و واحد تولیدی را در آنجا بنا نمود به خموفقیت بیشتر نزدیک شده ایم. لذا باید ملاحظه نمود که در شرایط طبیعی قارچها در کجا رشد میکنند و محیط های مرطوب، خنک و سالم بهترین مکان جهت انتخاب میباشند. لذا از لحاظ تامین رطوبت تا حدودی دما، حاشیه دریای خزر و جنگلهای اطراف آن انتخاب مناسبی خواهند بود. در استان اصفهان حاشیه زاینده رود ظرایط اقلمیمی مناسبی خواهد داشت. چون که هم از نظر آب و هوایی ایده آل میباشند و چون شالی کاری در این مناطق انجام میگیرد وجود کاه و کلش فراوان و ارزان برنج بستر کشت مناسبی فراهم خواهد آورد.
هر چند که پرورش قارچ درون محیط سر بسته صورت میپذیرد و درون سالن میتوان به طور مصنوعی شرایط ایده آل را ایجاد نمود ولی به صرف انرژی نیاز خواهد داشت تا رطوبت، دما و تهویه مناسب را ایجاد نمود و همیشه باید در نظر داشت که شرایط بهینه ایجاد شده به طور مصنوعی به هر حال متفاوت با شرایط طبیعی ایده آل خواهد بود. در وسط کویر لوت نیز درون سالنهای مجهز و با امکانات پیشرفته نیز میتوان شرایط مصنوعی و مناسب رشد قارچ را ایجاد نمود ولی باید در نظر داشت که چقدر انرژی صرف ایجاد این شرایط میگردد و آیا چقدر صرف اقتصادی کار را کاهش میدهد؟ و چقدر کیفیت کار را پایین می آورد لذا هر چه بتوان به کاهش محیط ای بکر و طبیعی با آب و هوایی مرطوب و معتدل و اقلیم مناسب نزدیک شد و واحد تولیدی را در آنجا احداث نمود بر کیفیت و کمیت کار افزوده میگردد و صرفه اقتصادی مجموعه افزایش خواهد یافت.
پس از حصول اطمینان از آب سالم مکان مورد نظر و انجام آزمایشات تجزیه آب باید اقدام به ایجاد ساختمانهای مربوطه نمود. تولید قارچ درون سالنهای پلاستیکی و ساختمانهای ایجاد شده با مصالح ساختمانی امکان پذیر است که هر کدام از این دو روش محاسن و معایب خاص خود را دارا میباشد و این تولید کننده است که بر اساس توان اقتصادی و امکانات موجود یکی را انتخاب میکند.
4-1-1سالنهای پلاستیکی
ایجاد گلخانه های پلاستیکی به سبب هزینه اولیه کم جهت احداث، دارای مزیت میباشند. همچنین به دلیل اینکه در زمستان با اندک نور خورشید گرم خواهند شد و رطوبت را درون خود به خوبی محبوس میکنند مورد توجه میباشند ولی فرسوده شدن سریع و عدم عایقبندی مناسب از معایب این روش میباشد. البته جهت افزایش میزان عایقبندی جدارها میتوان تمهیداتی اعمال نمود. مثلا یک پوشش دو لایه از پلاستیک که ما بین آن پوشال برنج قرار گرفته باشد توصیه میشود این کار علاوه بر عایق نمودن جدارها از برخورد مستقیم نور خورشید به کمپوست ها و از بین بردن قارچها جلوگیری میکند. امتیاز خوب این روش تامین رطوبت درون محیط پرورش به سادگی و عدم زایل شدن رطوبت میباشد. لذا چنانچه سرمایه اولیه جهت احداث ساختمانهای گرانقیمت در دسترس نباشد جهت شروع، سالنهای پلاستیکی قابل توصیه می باشند.
4-1-2سالنهای ایجاد شده با مصالح ساختمانی
جهت ایجاد یک واحد تولیدی قارچ صدفی به صورت مجهز قسمتهای زیر مورد نیاز است:
الف – آزمایشگاه تولید بذر
ب – انبار ذرخیره کاه و کلش
ج – سالن کشت
د – سالن انتظار
4-1-2-1 آزمایشگاه تولید بذر
یک آزمایشگاه به دستگاه‌‌های عمده زیر نیاز مند است:
1 – انکوباتور
2 – اتو کلاو
3 – هود میکروبیولوژی
4 – یخچال صنعتی
البته وسایل دیگری نیز مورد نیاز میباشد که عبارتند از: چراغ آزمایشگاه، دیگ اجاق گاز جهت جوشاندن غلات، قفسه جهت طبقه بندی، ظروف آزمایشگاهی و...
یک واحد تولید قارچ در صورتی موفقیت خود را تضمین خواهند نمود که بذر مورد نیازش را بتواند تولید کند، چون هیچ گونه ضمانت دائمی از بابت بذرهای خریداری شده از بیرون وجود ندارد. لذا توصیه میگردد قبل از هر کار به ایجاد یک آزمایشگاه تولید بذر اقدام گردد تا واحد تولیدی در مراحل بعدی با مشکل مواجه نگردد. بسیار مشاهده گردیده است که تولید کنندگان زیادی از این نظر ضررهای هنگفتی متحمل گردیده اند. چنانچه انکوباتور در دسترس نباشد، میتوان یک اطاق کاشی کاری و قفسه بندی شده و کاملا بهداشتی را جهت این کار انتخاب نمود. لازم است این اطاق قبلا کف و دیوارها و حتی سقفش کاشی یا سرامیک شده باشد و کاملا صاف و قابل شستشو و ضد عفونی باشد که بعد از قفسه بندی آن را میشویند و ضد عفونی مینمایند و به عنوان یک انکوباتور بزرگ از آن استفاده میکنند. فقط کافی است دمای درون آن 25 درجه سانتیگراد نگهداری گردد. اتوکلاو و هود میکروبیولوژی و یخچال صنعتی جزء ضروریات است که باید تهیه گردند. یک آزمایشگاه از قسمتهای زیر تشکیل شده است.
1 – اتاق تلقیح
2 – اتاق انکوباتور
3 – اتاق آماده سازی بذور غلات
در اطاق آماده سازی بذور غلات را پس از جوشاندن درون دیگ جوش، روی میزهای مخصوص ریخته و با اضافه کردن پودر سنگ گچ و کربنات کلسیم دما و رطوبت آن را تنظیم میکنند، سپس درون کیسه های پلی اتیلن یا شیشه های پیرکس ریخته و درب آن را با پنبه میبندند و در اتوکلاو میگذارند. پس از اتوکلاو کردن منتظر میمانند تا دمای آن پایین بیاید. سپس این کیسه ها را درون اتاق تلقیح برده و زیر هود میکروبیولوژی و تحت شرایط استریل میسیلیوم های پرورشی قارچ مورد نظر را به آن اضافه میکنند. سپس سریعا درب آن را توسط پنبه مسدود نموده و به اتاق انکوباتور منتقل مینمایند. آن را در دمای 25 درجه سانتیگراد به مدت 7 تا 12 روز نگهداری میکنند، پس از سفید شدن کامل کیسه توسط میسیلیوم قارچ، اسپان آماده کشت میباشد. حال چنانچه چند روزی امکان انتقال این اسپان بر روی بستر کشت موجود نباشد، میتوان آن را درون یخچال نگهداری نمود. باید در نظر داشت هر چه زودتر این اسپان تولید شده مصرف شود بهتر خواهد بود.
4-1-2-2 انبار ذخیره کاه و کلش
جمع آوری و ذخیره سازی کاه و کلش در فصل برداشت غلات به خاطر قیمت پایین امری ضروری می باشد و جهت نگهداری و حراست از آنها داشتن انبار بزرگ و مطمئن اجتناب ناپذیر میباشد. کاه و کلش نباید در معرض باد و باران قرار گیرند. زمانی که سلولز کاه و کلش در تماس با رطوبت قرار گیرد، سایر قارچها و میکروارگانیسمها شروع به تجزیه آنها میکنند و در نتیجه مواد غذایی مورد استفاده قارچ پرورشی را از دسترس خارج میکنند.
انبار ایجاد شده باید طوری طراحی شود که نسبت به آتش سوزی احتمالی نیز ایمنی بالایی داشته باشد و قابلیت نگهداری کاه و کلش مصرف یکسال را داشته باشد.
4-1-2-3 سالن کشت
این سالن محوطه ای است که کاه و کلش ضد عفونی شده درون آن آورده شده و پس از تنظیم دما و رطوبت آن، با اسپان مخلوط میگردد و درون کیسه ها یا جعبه های کشت ریخته میشوند. به خاطر حساسیت کار لازم است این سالن قابل ضد عفونی باشد و کاملا سر بسته و هوای ورودی و خروجی آن قابل کنترل باشد.
سطوح کف، دیوارها و سقف بهتر است صیقلی و بدون خلل و فرج و قابل شستشو و ضد عفونی باشد. قبل از هر کشت لازم است تمام قسمتنهای آن به خوبی شستشو گردد، به صورتی که بقایای کاه و کلش کشت قبلی درون آن باقی نماند و حتی الامکان از وسایلی چوبی و هر آنچه که دارای سلولز باشد در ساخت آن استفاده نگردد و چنانچه وسایلی از این جنس درون آن میباشد خارج گردد. چون به مرور زمان و به علت وجود رطوبت دائمی، منبعی برای رشد قارچهای رقیب و بیماریزا خواهند شد و در دراز مدت باعث آلودگی کمپوست ها میگردند. چنانچه دیوارها و سقف از کاشی یا سرامیک باشند اطمینان دوچندانی حاصل خواهد شد و کف نیز باید دارای شیب ملایم باشد تا آب اضافی کمپوستها و آب حاصل از شستشو به راحتی خارج گردد.
پس از شستن تمام سالن توسط سموم قارچ کش بنومیل یا کار بندازیم به مدت 24 ساعت درب و منافذ آن را میبندیم،سپ با انجام یک تهویه چند ساعته آماده کشت میباشد. برای ضد عفونی د صورت تمایل از سم فرمالین نیز میتوان استفاده نمود.
کاه و کلش ضدعفونی شده پس از ورود به این سالن بر روی میز کشت (میزی است فلزی به ارتفاع یک متر و عرض 5/1 – 1 متر و طول دلخواه که بر روی ان یک توری فلزی کشیده شده است)، پهن میگردد تا آب اضافی آن از طریق سوراخهای توری خارج گردد و توسط یک دستگاه هواساز یا فن کوچک که در یبک طرف میز نصب گردیده است، رطوبت و دمای ان را تنظیم مینمایند. (در صورت در اختیار نبودن هواساز از یک پنکه خانگی نیز میتوان استفاده نمود) و دمای مناسب کشت 25 درجه سانتیگراد و رطوبت مناسب کشت 75 % میباشد. تعیین دما به راحتی توسط یک دماسنج که درون کاه و کلش قرار میدهند امکان پذیرمیباشد ولی جهت تعیین رطوبت به طور دقیق به یک رطوبت سنج دیجیتال و سنسور حساس مخصوص نیاز میباشد و چون معمولا افراد چنین وسیله ای در اختیار داترند در اثر کار زیاد و تجربه به طور تخمینی میتوان آن را تعیین نمود، جهت تعیین رطوبت به طور دستی و تخمینی به صورت زیر عمل میکنیم.
یک مقداری کاه و کلش را در مشت خود گرفته و تا حدودی فشار میدهیم، چنانچه چند قطره اب از لابلای انگشتان دست خارج گردید به طور تخمینی رطوبت کاه و کلش 75 % خواهد بود. اگر آب کمتری خارج شد رطوبت آن کم است و نیاز به آب دارد و چنانچه آب خارج شده از لابلای انگشتان حالت پیوسته داشت و قطره ای نبود رطوبت اضافی دارد.
بهتر است هنگامی که رطوبت کاه و کلش زیادتر از حد نرمال است با زیر و رو کردن آن و در معرض باد قرار دادن در حین خنک کردن ان رطوبت اضافی را خارج نمود.
بعد از تنظیم دما و رطوبت کاه و کلش اماده کشت و اضافه نمودن اسپان میباشد. تا درون کیسه ها یا قفسه ها ریخته شود.
لازم به ذکر است که پس از ورود کاه و کلش ضد عفونی شده به سالن کشت تا پایان عملیات کشت تمام درب و پنجره ها بسته باشد و از ورود و خروج اضافی به این سالن جلوگیری گردد. چون اکثر آلودگیهای قارچی و کپکهای رقیب به طور هوازاد انتشار می یابند و اسپروکیندهای آلوده کننده آنها از طریق هوا به راحتی منتقل میگردند و یک جریان هوای آلوده کافی است تا هوای سالن کشت را آلوده نماید و چنانچه بتوان کمپوست را بدون آلودگی از این مرحله خارج نمود موقفیت تولید بدیهی است.
توجه: برای کسانی که به طور خانگی و سنتی کار میکنند، به جای میز کشت از یک پلاستیک میتوان استفاده کنند به طوری که پلاستیک را کف زمین پهن نموده و کاه و کلش ضد عفونی شده را روی آن میریزند و پس از تنظیم دما و رطوبت آن کشت را انجام دهند. البته محیطی که این عمل را انجام میدهند لازم است سر بسته باشد و قبلا ضد عفونی شده باشد.
4-1-2-4 سالن انتظار
مکانی است که دوره رشد رویشی قارچ درون ان طی میشود در این سالن کمپوست ها نزدیک به هم چیده میشوند و چون قارچ در این مرحله به اکسیژن زیادی احتیاج ندارد. تهویه زیادی لازم ندارد. دمای آن معمولا چند درجه بالاتر از دمای سالن پرورش میباشد و جهت بهره برداری بیشتر از مکان از این سالن استفاده میگردد. میتوان به طور فشرده تعداد زیادی کمپوست درون آن قرار داد. در صورتی که رطوبت محیط نیز کم باشد. خسارت چندانی به قارچ وارد نخواهد شد. بعضی از تولید کنندگان قارچ در واحدهای تولیدی خود دارای سالن انتظار میباشند و بعضی دیگر سالن پرورش و سالن انتظارشان یکجا می باشد.
4-2 تهیه اسپان (Spawn)
4-2-1 تعریف اسپان:
اسپان (Spawn) یا بذر قارچ عبارت است از انتقال و پرورش میسیلیوم قارچ بر روی دانه غلات تحت شرایط بهداشتی، جهت این کار باید از میسیلیومهای قوی و برگرفته از کشتهای مادری (mother culture) استفاده نمود که این عمل توسط موسسات تحقیقاتی و با تجهیزات پیشرفته با رعایت اصول کامل تغذیه و بهداشتی انجام میگردد، چنانچه کشت مادری اولیه بدون در نظر گرفتن اصول به نژادی، اصلاحی و بهداشتی تهیه گردد، میسیلیومهای تولید شده ضعیف خواهند بود و در نتیجه بذر تولیدی فاقد قدرت و توان کافی جهت محصول دهی خواهد بود. لذا تهیه کشت اولیه و همچنین بذر مصرفی باید از موسسات و شرکتهای معتبر انجام گیرد تا مشکلات جانبی ایجاد نگردد و عملکرد محصول کاهش پیدا ننماید. در اینجا به طور مختصر فرایند تولید بذر قارچ بر روی گندم توضیح داده شده است.
4-2-2 مواد و روش‌‌های تهیه اسپان
ابتدا بذور گندم (بهتر است از گندم دیم استفاده گردد) را به خوبی شستشو داده و به مدت 24 ساعت می خیسانیم، سپس به ازای هر 1 کیلوگرم گندم 2 لیتر آب در ظرفی ریخته و به مدت 40 تا 50 دقیقه گندمها را میجوشانیم به طوری که گندمها به خوبی پخته و نرم گردند باید مواظب بود تا گندمها بیش از حد له نگردند. سپس آب اضافی را خارج کرده و گندمها را آبکش مینماییم. و بعد از آن بر روی میزی ریخته و بین 6 تا 8 درصد کربنات کلسیم جهت تنظیم PH به آن اضافه میکنیم، همچنین جهت جلوگیری از لزج شدن و به هم چسبیدگی گندمها به میزان 17 تا 20 درصد پودر سنگ گچ به آن اضافه مینماییم و گندمها را درون کیسه های پلاستیکی پلی اتیلنی یا شیشه های پیرکس ریخته و درب آن را با پنبه میبندیم و به طوری که منفذ خروجی پلاستکی یا شیشه را به قطر 3 تا 4 سانتی متر اشغال نماید. سپس بر روی پنبه یک تکه پلاستیک پلی اتیلن قرار داده و با کش پلاستیکی آن را محکم به پلاستیک یا شیشه محکم مینماییم.
سپس این کیسه ها یا شیشه ها را درون اتوکلاو تحت 15 پوند فشار و دمای 121 درجه سانتیگراد به مدت 40 دقیقه استریل مینماییم. بعد از این مدت و سرد شدن کیسه ها درون هود میکروبیولوژی و تحت شرایط کاملا استریل میسیلیوم قارچ را به آن اضافه مینماییم و سریعا درب کیسه ها را بسته و درون انکوباتور در دمای 25 درجه سانتیگراد به مدت 10 تا 12 روز نگهنداری مینماییم تا میسیلیوم قارچ اطراف تمام دانه های گندم و کل کیسه یا شیشه را بپوشاند و آماده جهت کشت بر روی بستر گردد. چنانچه اسپان آماده شده بلافاصله کشت نگردد میتوان آن را درون یخچال به مدت چند روز نگهداری نمود ولی هر چه سریعتر کشت گردد کیفیت بذر بهتر خواهد بود و بهتر این است که برنامه ریزی کشت و تهیه بذر به نحوی باشد که اسپان اماده شده هر چه زودتر به بستر کشت اضافه گردد. چنانچه اسپان بیش از حد بماند آب خواهد افتاد و فاسد میگردد و چنانچه دمای محل مورد نگهداری بالا باشد میسیلیوم قارچ درون پلاستیک شروع به رشد میکند. لذا یکی از شروط اساسی موفقیت در این کار استفاده از بذر سالم و قوی و تازه میباشد.
4-3 تهیه کمپوست
4-3-1 تعریف کمپوست
برای پرورش قارچ نیاز به مواد خاصی است تا بتواند ضمن تامین مواد غذایی مورد لزوم قارچ وتولید محصول مناسب امکان رقابت قارچ با سایرمیکروارگانیسم ها را فراهم آورد.
4 -3-2 مواد و روش‌‌های تهیه کمپوست
در شیوه‌‌های پرورش قارچ خوراکی , کود اسبی کمپوست شده، مناسب ترین بستر قارچ را تشکیل می‌‌داد. این بستر ها قادر به تامین حدود زیادی از موادغذایی مورد لزوم قارچ میباشد. به همین دلیل کاربرد وسیع آنها نتیجه بسیار مطلوبی داشت.
در حال حاضر از سایر مواد بویژه بقایای گیاهی و مواد زائد سلولز دار کارخانجات قند وشکر ,چوب و کاغذ و... برای تهیه کمپوست قارچ در دنیا استفاده میشود و نتایج مطلوبی نیز در بر داشته است.
4-3-3 غنی سازی کمپوست
جهت تقویت بستر قارچ و افزایش کیفیت و کمیت محصول خصوصاًً در فلاشهای پایانی میتوان از مواد گوناگونی استفاده کرد. سبوس برنج ماده ای است مقوی و از نظر اقتصادی مقرون به صرفه که جهت این کار استفاده میشود. برای این امر همانند کاه و کلش، سبوس برنج را درون آب گرم ضد عفونی مینمایند و به میزان 20 تا 30 درصد با کاه و کلش مخلوط مینمایند. لازم است جهت نرم شدن بافت سبوس قبل از ضد عفونی آن به مدت 48 ساعت درون آب خیسانده شود تا میسیلیوم قارچ راحت تر درون آن نفوذ نماید.
میتوان قبل از ضد عفونی کاه و کلش سبوس را به آن اضافه نمود و سپس ضد عفونی نمود یا اینکه هر کدام را جداگانه ضد عفونی و بر روی میز کشت با یکدیگر مخلوط نمود .
از کود شیمیایی اوره نیز جهت تقویت بستر میتوان استفاده نمود. جهت این امر پس از ضد عفونی کاه و کلش و پخش کردن بر روی میز کشت و تنظیم دما و رطوبت آن به نسبت نیم تا یک درصد وزن بستر، اوره را در آب خوب حل نموده و بر روی کاه و کلش به طور یکنواخت میپاشند و سپس اقدام به کشت مینمایند.
مواد دیگری که جهت غنی سازی کمپوست استفاده میشود عبارتند از:
براده چوب، بقایای پنبه دانه، پودر یونجه و... که این مواد را شبیه سبوس برنج به بستر اضافه مینمایند.
تفاله سویا، تفاله زیتون، تفاله فشنگی و پرک چغندر قند و آدر یونجه مواد دیگری هستند که جهت غنی سازی بستر کشت از آنها استفاده میگردد.
نتایج مطالعات افزایش بازدهی در اثر غنی سازی با نیترات آمونیوم را 50 % و با دانه سویا یا آرد یونجه را 300 % نشان میدهد. جهت اطلاعات دقیق و کامل اصول علمی غنی سازی به منابع ارائه شده در پایان مراجعه گردد. ولی به طور خلاصه نتایج تحقیقات بر روی موضوع غنی سازی بستر کشت از قرار زیر است:
- در بسیاری از مواد میزان تولید قارچ حاصل از بستر کشت غنی سازی شده بالاتر است.
- از نظر میزان پروتئین و خاکستر، قارچهای صدفی پرورش یافته روی کاه برنج نسبت به کاه گندم، غنی ترند.
- قارچ حاصل از کاه غنی شده با تفاله سویا دارای میزان پروتئین بیشتری میباشد.
4-3-4 استفاده از بقایای بستر کشت
پس از برداشت فلاشهای انتهایی قارچ، بستر باقیمانده حاصل از کشت به علت فعالیت آنزیمی قارچ بر روی آن و جداسازی لیگنین از سلولز و کتاه شده زنجیرهای طویل سلولز قابلیت هضم بهتری درون روده احشام خواهد داشت و این مواد خوراک غذایی قوی و سالمی برای دامها محسوب میگردند زیرا تمام مواد غذایی که درون محصول قارچ عنوان گردید. در کاه و کلش باقیمانده بستر به علت وجود میسلیوم قارچ وجود خواهد داشت و از نظر میزان پروتئین، املاح ویتامینها دارای ارزش غذایی بالایی خواهد بود و دامدارانی که از این بقایا استفاده کرده اند عنوان کرده اند که میزان خوراک دامها به علت قوی بودن این خوراک کاهش یافته و افزایش وزن انها مشهود بوده است. لذا ایجاد زمینه استفاده از بقایا برای خوراک دام و تشویق دامداران باعث استفاده بهینه از این مواد و تا حدودی تامین هزینه برای قارچ کار خواهد داشت.
علاوه بر مورد بالا این بقایا به عنوان کود آلی گیاهی قابل استفاده میباشند و جهت مزارع صیفی استفاده گردیده اند و رضایت بخش عنوان شده اند همچنین به صورت بسته بندی میتوان از آن به عنوان کود آلی گیاهی جهت گلها و گیاهان زینتی در گل فروشیها استفاده نمود.
4-4 کشت
4-4-1 شیوه کشت
1 - خیساندنکاه و کلش مورد استفاده درون آب به مدت 24 تا 72 ساعت بسته به نوع بستر (هر چه بستر مورد نظر خشبی تر باشد لازم است مدت زمان خیساندن ببیشتر باشد)
2 – ضد عفونی کاه و کلش درون اب جوش یا بخار آب گرم به مدت 45 تا 60 دقیقه (توجه شود از زمانی که آب جوش می اید این زمان محاسبه گردد.)
این زمان مقدار ثابت و مشخص ندارد و در منابع مختلف به طور متفاوتی عنوان میشود ولی جهت اطمنیان کامل بهتر است زمان فوق رعایت شود هر چند اگر کاه و کلش آلودگی درونی و نهفته نداشته باشد در بعضی مواقع بدون جوشاندن نیز قارچ تولید خواهد شد.
3 – قرار دادن کاه و کلش بر روی سکو یا مکانی ضد عفونی شده تا آب اضافی آن خارج گردد و دمای آن مناسب اضافه کردن اسپان شود. بهترین رطوبت کاه و کلش جهت کشت 75 % میباشد (با قرار دادن مقداری از آن درون مشت و فشار دادن باید چند قطره آب از آن خارج گردد) و مناسبترین دما 30 درجه سانتیگراد میباشد.
فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد
تعداد صفحات این مقاله 48 صفحه
پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید
